POLSKIE KOBIETY ŻOŁNIERZE

UCZESTNICZKI II WOJNY ŚWIATOWEJ

Wystawa ta wypisana w harmonogram uroczystoœci Miesišca Pamięci Narodowej, pokazuje czyn zbrojny kobiet, które jako żołnierze Wojska Polskiego odegrały znaczšcš rolę w działaniach wojennych. Trzon ekspozycji stanowi zespół specjalnie wykonanych z tej okazji plansz, opracowanych na podstawie materiałów - ksišżek, artykułów prasowych, fotografii, które przez wiele lat gromadziła jedna z uczestniczek wojny w stopniu oficera piechoty pani Janina Wolanin, obecnie w randze podpułkownika. Plansze stanowiš swego rodzaju opowieść o losach kobiet żołnierzy armii polskiej, sformowanej na Wschodzie w latach 1943 - 1944 pod dowództwem generała Zygmunta Berlinga. Całoœć podzielono na cztery bloki tematyczne. Pierwszy eksponuje wštek formowania armii – naboru rekrutów do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Koœciuszki i powstania Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater (potocznie nazywanego platerówkami), akt zaprzysiężenia kobiet żołnierzy, proces ich szkolenia bojowego i wychowania wojskowego w obozie sieleckim oraz w Riazańskiej Szkole Piechoty kształcšcej oficerów. Treœciš drugiego bloku tematycznego na planszach jest obecnoœć kobiet na szlaku bitewnym. Zaakcentowano tu takie wydarzenia historyczne jak: Chrzest Bojowy – Bitwa pod Lenino (12-13 paŸdziernika 1943 r.), gdzie bohatersko zapisały się m. in. platerówki – fizylierki; udział Wojska Polskiego w Powstaniu Warszawskim ( 10 -23 wrzeœnia 1944 r.) i rola kobiet oficerów dowodzšcych pododdziałami męskimi (plutonami moŸdzierzy, ckm), a zwłaszcza ich niezwykła determinacja w forsowaniu Wisły w celu przyjœcia z pomocš powstańcom warszawskim ( chwalebnie zapisana żołnierzom 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta); Bitwa o Kołobrzeg ( 10 – 18 marca 1945r.) uwieńczona zaœlubinami z Bałtykiem; akt kończšcy wojnę zdobyciem Berlina i tryumfalna obecnoœć Polek w mundurach żołnierskich na Bramie Brandenburskiej w maju 1945 roku. Odrębny zespół tworzš plansze prezentujšce wizerunki kobiety żołnierzy o wysokich odznaczeniach bojowych i honorowych za udział w II wojnie œwiatowej. Prezentację plansz zamyka powojenna aktywnoœć byłych żołnierzy w ruchu kombatanckim (skupionych głównie w ugrupowaniu ‘Riaziańczyków’), uwieńczona powstaniem na Nekropoli Zielonogórskiej obelisku poœwięconego Polskim Kobietom Żołnierzom, które walczyły na wszystkich frontach II wojny œwiatowej. Najcenniejsze eksponaty na wystawie to oryginalne przedmioty - mundury, broń, odznaczenia, dokumenty, fotografie. Sš one niezbitym dowodem, swoistš egzemplifikacjš wkładu kobiet żołnierzy w militarne wzmagania wojenne. Udostępniły je ze swoich kolekcji muzea - Lubuskie Muzeum Wojskowe w Zielonej Górze z siedzibš w Drzonowie, Muzeum Regionalne w Lubaniu Œlšskim oraz Izba Pamięci w Platerówce. Użyczone zostały przez Urzšd Gminy w Platerówce i Koœciół Parafialny w Platerówce. Pochodzš również z prywatnych zbiorów osobistych pamištek uczestniczek II wojny œwiatowej i ich rodzin, głównie ze œrodowiska zielonogórskiego (reprezentowanego przez - Janinę Wolanin, Halinę Langner, Emilię Chrul, Marię Mikotę, Sabinę Podlaszuk, Stanisławę Starczewskš, Ewelinę Dolata, Janinę Dudek, Zofię Tokarskš) oraz osiadłych po wojnie w miejscowoœci Platerówka (wœród nich - Weronika Telega, Danuta Kowalik, Bronisława Cwynar), ponadto, reprezentujšcš Warszawę - Adelę Żurawskš. Dzięki zgromadzonym eksponatom możliwe było skompletowanie munduru fizylierki wraz z pepeszš, pokazanie oficerskiej kurtki mundurowej (noszonej przez znanš aktorkę – Ryszardę Hanin), czy zaprezentowanie broni obsługiwanej przez kobiety żołnierzy i oddziały męskie, którymi dowodziły kobiety o szlifach oficerskich oraz w stopniach podoficerskich. Cennym elementem wystawy jest prezentacja odznaczeń, którymi uhonorowane zostały uczestniczki wojny, na czele z najwyższym Orderem Wojennym Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych, ponadto z całym wachlarzem wszystkich innych medali za udział w II wojnie œwiatowej, takich jak: Medal Zasłużonym na polu chwały, Medal za Warszawę, Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk, Medal za udział w walkach o Berlin, Medal Zwycięstwa i Wolnoœci, oraz odznak honorowych: Odznaka Honorowa Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater, Odznaka Honorowa Grunwaldu, a także odznaczeń za zasługi dla państwa, przede wszystkim w postaci Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Okres kombatancki byłych kobiet-żołnierzy zilustrowany został wieloma plakietkami, m.in. honorowym wyróżnieniem 'Zasłużonym w walce o niepodległš Polskę' lub plakietkami pamištkowymi, najwięcej z ogólnopolskich zlotów Riazańczyków, dyplomami uznania, licznymi fotografiami z różnych uroczystoœci i spotkań oraz mundurem kombatantki (Janiny Dudek), a także sztandarami, wœród których znajduje się swego rodzaju kopia sztandaru 1 Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater, z widniejšcym napisem: Bóg - Honor - Ojczyzna. Do całoœci aranżacji dokomponowano plakaty autorstwa wybitnych plakacistów polskich (Tadeusza Trepkowskiego i Zenona Januszewskiego), tematycznie nawišzujšce do wydarzeń z okresu II wojny, w których brały czynny udział bohaterki wystawy. Plakaty pochodzš ze zbiorów Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Ziemi Lubuskiej.