Jan Józef Lipski: PATRIOTA, BO SOCJALISTA: SOCJALISTA, GDYŻ PATRIOTA

Spotkanie z Łukaszem Garbalem, autorem dwutomowej biografii Jana Józefa Lipskiego – prowadzenie Roman Kurkiewicz

Do Lipskiego przyciąga wyjątkowość samej postaci, zarówno w bogactwie i intensywności biograficznej, walorach charakteru, roli współtwórcy jednych z najważniejszych i najciekawszych niezależnych działań politycznych w PRL, spadkobiercy i kontynuatora najważniejszej z polskich tradycji – socjalizmu niepodległościowego, różnorodność doświadczeń świadka i aktora kluczowych wydarzeń w XX-wiecznej historii Polski. I to, że jest dzisiaj przez oficjalną wykładnię polityki historycznej niezauważany, pomijany. Był też demaskatorem polskiej szkoły faszyzmu, kiedy pisał „Idee Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Zarys ideologii ONR Falangi”. Jest więc za co go podziwiać, kochać i czytać. I nienawidzić, i przemilczać – powiedzieliby dzisiejsi pogrobowcy ONR i Falangi, i innych odmian formacji postfaszystowskich.
Jan Józef Lipski to „patriota, socjalista, człowiek łączący ludzi ze sobą, pokazujący wartość dobra wspólnego, w czasach zawłaszczania państwa przez partię. To wzór uśmiechniętego patriotyzmu, socjalisty nigdy nie związanego z PRLowską władzą, przykład tak potrzebny na odtrucie wykrzywianej historii”. (Łukasz Garbal,).
Lipski to legenda opozycji w PRL. Jan Olszewski nazywał go „naszym Prezydentem”, dla Adama Michnika był mistrzem. Powstaniec warszawski, już od 1945 r. łącznik środowisk opozycyjnych, współzałożyciel KOR. Wybitny badacz literatury i krytyk literacki. W 1959 r. z powodów politycznych usunięty z pracy w PIW. Mistrz konspiracyjnej loży wolnomularskiej „Kopernik”, organizator protestu przeciw cenzurze – Listu 34. Jeden z przedstawicieli polskiej inteligencji, uosabianej figurą herbertowskiego Pana Cogito. Więzień polityczny.
Źródłowa biografia Jana Józefa Lipskiego to przypomnienie tej postawy zgodności słów i czynów, świadczenia własnym życiem. Lipski konsekwentnie przeciwstawiał się zawłaszczaniu przez władze PRL słów, takich jak demokracja, socjalizm, patriotyzm. Komunizm był dla niego totalitaryzmem tak samo jak nacjonalizm. Mimo swojego heroicznego życiorysu nie był postacią pomnikową, ale ciepłym przyjaznym człowiekiem, który każdego traktował jako partnera do rozmowy.
Warszawa, Polska – wolna od faszyzmu. Tak chciałby Lipski. I dlatego jest dla nas dzisiaj taki ważny.