LUTOSŁAWSKI, KIEŁB, SZYMAŃSKI, KILAR

Koncert w ramach XXIV Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej Musica Polonica Nova.

Wojciech Michniewski — dyrygent Jean-Louis Capezzali — obój (Francja) Orkiestra Filharmonii Wrocławskiej

Program: W. Lutosławski — Novelette K. Kiełb — Tetrada na orkiestrę symfoniczną P. Szymański — Partita nr 4 P. Moss — Visages - koncert na obój i orkiestrę (polskie prawykonanie) W. Kilar — Kościelec 1909

www.MusicaPolonicaNova.art.pl

Wojciech Michniewski Urodził się w roku 1947 w Łodzi. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie - dyrygenturę u Stanisława Wisłockiego (dyplom z wyróżnieniem), kompozycję i teorię muzyki u Andrzeja Dobrowolskiego. Wraz z Krzysztofem Knittlem i Elżbietą Sikorą utworzył grupę kompozytorską KEW. Jego utwór Szeptet zdobył w 1975 nagrodę włoskiego radia i telewizji Premio rai. Od 1973 Wojciech Michniewski związany był z Filharmonią Narodową, początkowo jako dyrygent-asystent, zaś od 1976 jako stały dyrygent. W 1974 zdobył wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie Dyrygenckim w Katowicach, w 1977 - I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Guido Cantellego w mediolańskim Teatro alla Scalla, w 1978 - brązowy medal na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Ernesta Ansermeta w Genewie. Od 1979 do 1981 był dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi, pełniąc równocześnie (do 1983) funkcję kierownika muzycznego w Warszawskiej Operze Kameralnej. W latach 1984-1987 był stałym dyrygentem gościnnym Polskiej Orkiestry Kameralnej (obecnie Sinfonia Varsovia), zaś od 1987 do 1991 stał na czele Filharmonii Poznańskiej jako jej dyrektor naczelny i artystyczny. Od 1991 Wojciech Michniewski, mimo że otrzymuje od różnych orkiestr propozycje stałej współpracy, dyryguje wyłącznie gościnnie. Jest dyrygentem bardzo wszechstronnym, prowadzi zarówno koncerty symfoniczne, jak i spektakle operowe, a obok repertuaru klasycznego jest szczególnie ceniony za interpretacje muzyki współczesnej. W 1975 otrzymał Orfeusza - nagrodę krytyki za najlepsze wykonanie polskiego utworu na Warszawskiej Jesieni (Psychodrama Bairda), w 1987 - nagrodę krytyki na Musikbiennale Berlin. Chętnie współpracuje z warszawskim Teatrem Wielkim, gdzie przygotował muzycznie prapremiery oper Elżbiety Sikory (Wyrywacz serc, 1995), Roxanny Panufnik (The Music Programme, 2000) i Pawła Mykietyna (Ignorant i szaleniec, 2001). Dokonał wielu nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych. W 1996 uhonorowany został statuetką Fryderyka za płytę z muzyką Witolda Lutosławskiego, nagraną z Krzysztofem Jakowiczem i z orkiestrą Sinfonia Varsovia. Koncertował w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Południowej. Brał udział w wielu międzynarodowych festiwalach muzycznych.

Jean-Louis Capezzali Urodził się w Saint-Etienne we Francji. Studiował w Conservatoire de Versailles, gdzie uzyskał dyplom ze złotym medalem oraz nagrodę honorową. W 1979 roku, po uzyskaniu tytułu profesorskiego, został nominowany, w wieku lat 20, na stanowisko pierwszego oboisty – solisty zespołu les Concerts Lamoureux. Jednocześnie zdobył laury na międzynarodowych konkursach w Genewie (1982) i w Pradze (1986). W 1984 r. Jean-Luois Capezzali został przyjęty na stanowisko solisty-oboisty w l’Orchestre Philharmonique de la Radio France.Od 1988 jest profesorem Conservatoire National Supérieur de Musique w Paryżu. Prowadzi ponadto ożywioną działalność jako solista, występując z takimi zespołami jak les Concerts Lamoureux, l’Ensemble Orchestral de Paris, l’Orchestre symphonique français, l'Orchestre National de Bordeaux-Aquitaine, l'Orchestre de chambre de Toulouse oraz Deutsche Staatsoper Berlin. Z wieloma zespołami występuje też jako kameralista. Jest regularnie zapraszany na kursy mistrzowskie połączone z koncertami w Japonii, Taiwanie, krajach skandynawskich, Rosji, Niemczech, USA. Na swym koncie ma zrealizowanych wiele nagrań.

Każda z prezentowanych kompozycji to odrębne światy dźwiękowe. Dzieli je wiele zmian jakie dokonały się w polskiej muzyce współczesnej od lat siedemdziesiątych do dnia dzisiejszego. Różny jest także określony styl kompozytorski obecny w utworach dwóch wielkich kompozytorów: Lutosławskiego i Kilara, a także twórców młodszego pokolenia. Znana i ceniona Novelette powstała w 1979 roku na zamówienie National Symphony w Waszyngtonie i jej szefa Mścisława Rostropowicza Prawykonanie utworu odbyło się tamże w 1980 roku. Sam kompozytor opisał ją w programie 'Warszawskiej Jesieni': Utwór składa się z pięciu części – Zapowiedzi (Annoucement), Trzech zdarzeń (Three events) i Zakończenia (Conclusion). Pięć lat później ukazało się pierwsze wydanie tego utworu we wspólnej edycji Kraków-Chester. Krąg inspiracji pozamuzycznych Krystiana Kiełba jest dobrze znany i bardzo w jego muzyce czytelny. Tym razem po raz pierwszy usłyszymy nowy utwór kompozytora zatytułowany Tetrada nawiązujący do symboliki liczby 4. O dziele swoim kompozytor napisał: Utwór powstał w 2003 roku. Przeznaczony jest na orkiestrę symfoniczną z rozbudowaną grupą instrumentów perkusyjnych. Tytuł nawiązuje do konstrukcyjno-formalnych założeń kompozycji. Utwór składa się bowiem z czterech ogniw połączonych attaca w organiczną całość. Kompozycja oparta jest na bardzo ograniczonym materiale motywicznym, stanowiącym podstawę kształtowania płaszczyzn wertykalnych i horyzontalnych. Tetrada Krystiana Kiełba uzyskała rekomendację Jury Krajowego polskiej sekcji International Society for Contempoprary Music do wykonania na festiwalu World Music Days 2005. Twórczość Pawła Szymańskiego od pierwszych utworów jest niezwykle oryginalnym i określonym zjawiskiem w polskiej muzyce współczesnej. Odrębne miejsce w tej twórczości zajmują Partity, pisane na orkiestrę, w których tradycyjne założenia konstrukcyjne przeplatają się z oryginalnym stylem współczesnym kompozytora. Komentarz kompozytora jest bardzo krótki i konkretny: 'Partitę IV napisałem w 1987 roku na zamówienie północno irlandzkiej rozgłośni BBC dla festiwalu muzyki współczesnej Sonorities 87 organizowanego przez Qeen’s University w Belfaście. Tam też w kwietniu 1987 roku odbyło się prawykonanie utworu oraz dokonano nagrania arvchiwalnego dla BBC. Grała Ulster Orchester pod dyrkecją Lionela Frienda.' Kolejne polskie prawykonanie to znany już w Europie utwór Visages na obój solo i orkiestrę, polskiego kompozytora zamieszkałego w Paryżu, Piotra Mossa. Sam kompozytor szczegółowo opisał zarówno utwór jak i okoliczności jego powstania: 'Koncert obojowy Visages napisałem na zamówienie Radia Francuskiego dla Jeana-Louisa Capezzali. On też był pierwszym wykonawcą tego utworu i będzie grał także polskie prawykonanie tej kompozycji. Światowa premiera miała miejsce w Paryżu na zeszłorocznym festiwalu 'Présences'. Orchestre Philharmonique de Radio France dyrygował Daniel Kawka. Utwór jest jednoczęściowy, trwa około 30 minut i jak to zwykle bywa napisany jest dość wirtuozowsko. Wirtuozowska jest nie tylko partia solisty, ale i w wielu wypadkach partia orkiestry. Skład orkiestry opiera się (wyłączając smyczki) na cyfrze 3. Mamy tu więc trzy instrumenty dęte drewniane, trzy dęte blaszane, 3 perkusje, trzy instrumenty strunowe (harfa, klawesyn i fortepian). Te instrumenty oraz trzy perkusje powinny być rozmieszczone na estradzie »stereofonicznie« harfa na lewo, klawesyn w środku i fortepian na prawo. Utwór jest ciągiem zdarzeń muzycznych, jakby scen o różnym charakterze emocjonalnym, ciągiem twarzy (stąd tytuł, Visages), które mijamy w tłumie i z których każda niesie w sobie jakąś historię, jakąś tajemnicę...' Napisany w 1977 roku przez Wojciecha Kilara utwór zatytułowany Kościelec 1909 to dziś legenda, a zarazem jedno z pierwszych stylizowanych dzieł kompozytora poświęconych tematyce związanej z Tatrami. Sam kompozytor opisał to dzieło, podkreślając swoją osobistą dedykację: Kościelec 1909 jest rodzajem poematu symfonicznego. Jego warstwa programowa nawiązuje do tragicznej śmierci wielkiego polskiego symfonika i wybitnego taternika Mieczysława Karłowicza, który zginął w tatrach przysypany lawiną śnieżną pod Małym Kościelcem. Jest wreszcie moim osobistym wyznaniem. Hołdem dla kogoś, kogo znać nie mogłem, a czyja postać i dzieło są mi teraz coraz bliższe. Dramatis personae stanowią trzy symbole, niejako tematy, czy też motywy- temat Kościelca, temat otchłani i temat losu. Wszystkie zmierzają do jednej muzycznej gradacji i finału.' (Walentyna Węgrzyn)