Piotr Iljicz Czajkowski (1840–1893) Щелку́нчик Dziadek do orzechów

Balet w dwóch aktach (1892) Libretto Jurija Grigorowicza według opowiadania E.T.A. Hoffmanna z wykorzystaniem motywów scenariusza Mariusa Petipy

Premiera niniejszej inscenizacji Teatru Bolszoj (Państwowego Akademickiego Wielkiego Teatru Rosji): 12 marca 1966 roku

Przedstawienie zarejestrowano podczas transmisji live HD: 21 grudnia 2014

„Dziadek do orzechów” Jurija Grigorowicza

Twórczość Czajkowskiego na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci był najlepszym kamieniem probierczym dla wszystkich choreografów. Jego muzyce jest za ciasno w ramach ślicznej bajki dla małych dzieci, ta muzyka wyrywa się w przestrzeń bardziej filozoficznych, dramatycznych rozważań. Jej tajemniczość i podskórny „dreszcz” przez wiele lat nie znajdowały scenicznego wcielenia, udało się to jednak choreografowi Jurijowi Grigorowiczowi i scenografowi Simonowi Wirsaładze oraz pierwszym wykonawcom głównych ról w tej wersji: Marii – Jekaterinie Maksimowej i Dziadkowi do orzechów – Władimirowi Wasiljewowi. Z ich współpracy w 1966 roku w Teatrze Bolszoj powstał nowy spektakl.

Grigorowicz prezentuje inne podejście do baletowej bajki: napełnia ją Hoffmannowskim mistycyzmem i tajemniczością. W jego „Dziadku do orzechów” nie ma żadnej przymilności. To nie balet o wyimaginowanym i błogosławionym Królestwie Konfiturowym (Krainie Słodyczy), gdzie na gałązkach choinki rozwieszone są cukierki, orzechy i marcepany, ale o fantasmagorycznych poczynaniach Drosselmeyera, dzięki którym piękni książęta zwyciężają reprezentując dobro, a królowie myszy giną wraz ze swoim wojskiem.

Maria podczas snu żegna się ze swoim dzieciństwem, choć budzi się wśród tradycyjnych lalek i zabawek. Szczęście, choć zdobyte w walce z ciemnymi siłami dzięki wysiłkowi duszy i woli, jest ulotne. Nawet gdy wydaje się już osiągnięte, groźne motywy muzyczne pojawiają się i niszczą wizję pięknego rytuału zaślubin. Jurij Grigorowicz przeistoczył „Dziadka do orzechów” w filozoficzne rozważania nad nieosiągalnością idealnego szczęścia i nasycił go romantycznymi refleksami, dzięki czemu ten tradycyjny dziecięcy „poranek” stał się klasyką XX wieku.

Obsada: Aleksandr Fadejczew jako radca Sztalbaum Maria Żarkowa jako jego żona Anna Nikulina jako Maria, ich córka Anastazja Sziłowa jako Fryc, brat Marii Andriej Merkuriew jako radca Drosselmeyer, ojciec chrzestny Marii i Fryca Denis Rodkin jako Dziadek do orzechów, a później Książę Witalij Biktimirow jako Król Myszy Ilia Artamonow jako Arlekin Margarita Szrajner jako Kolombina Tatiana Łazariewa jako Diabliczka Anton Sawiczew jako Diabełek Jelizawieta Krutielewa, Artur Mkrtczjan jako lalki włoskie Anna Rebieckaja, Aleksandr Wojtiuk jako lalki hinduskie Swietłana Pawłowa, Jegor Szarkow jako lalki chińskie Anna Leonowa, Aleksandr Wodopietow jako lalki rosyjskie Maria Winogradowa, Władisław Kozłow jako lalki francuskie

Pierwsi tancerze, soliści, koryfeje i zespół baletowy Teatru Bolszoj, orkiestra i chór Teatru Bolszoj

Paweł Kliniczew dyrygent

Realizatorzy: Jurij Grigorowicz choreografia wg Mariusa Petipy Simon Wirsaładze scenografia i kostiumy

Prowadzenie podczas transmisji: Katia Nowikowa

Realizacja telewizyjna transmisji: Vincent Bataillon

Przedstawienie trwa 2 godziny i 10 minut. (bez przerwy)

Opracowanie omówienia zamieszczonego na www.bolshoi.ru: Katarzyna Gardzina-Kubała.

Producent i główny dystrybutor cyklu „Bolshoi Ballet Live” (we współpracy z BEL AIR MEDIA):

Dystrybutor cyklu „Bolshoi Ballet Live” w Polsce:

Więcej informacji o cyklu „Bolshoi Ballet Live” znajdą Państwo na:

Tłumaczenie i opracowanie: Katarzyna Gardzina-Kubała.

Źródła: 1. Materiały promocyjne Teatru Bolszoj. 2. I. Turska „ Przewodnik baletowy”, PWM, Warszawa 1997, s. 100

Informacje aktualne na dzień: 2016-11-07.