Powroty - Gawędy kresowe

spotkanie z Teresą Siedlar-Kołyszko

Teresa Siedlar-Kołyszko jest autorką reportaży z ziem I i II Rzeczpospolitej: Od Smoleńska po Dzikie Pola, Między Dźwiną a Czeremoszem, Od Kircholmu po Jałtę.

...“Na ścianie w mojej kalifornijskiej sypialni wisi stara siedemnastowieczna mapa Rzeczypospolitej. Przyciąga wzrok, toteż często czytam ją uważnie, wyszukuję miejscowości, rzeki, ale najczęściej śledzę linię granic. Pewnego razu, kiedy mimo szczepienia, dopadła mnie bardzo ciężka grypa, a gorączka sięgała 40 stopni Celsjusza i kiedy nie mogłam już nawet czytać, popatrzyłam na tę mapę jeszcze raz uważnie. Zaczęłam od góry, gdzie mapa wyraźnie kończyła się na północnych krańcach Inflantów. Gorączkowo schodziłam oczami w dół szlakami pochodów wojennych Batorego, wzdłuż wielkich rzek, Czarnym i Kuczmańskim szlakiem najazdów tatarskich i doszedłszy do Morza Czarnego, nie skończyłam wędrówki na jego brzegu, ale cała w gorączce zatrzymałam wzrok aż na Krymie, w zawsze przeklętej Jałcie, która zamykała mapę od południa. Tak! 'Od Kircholmu po Jałtę", prawie wykrzyknęłam tytuł trzeciego tomu reportaży. Kircholmu położonego na najdalszych północnych rubieżach Rzeczypospolitej, a równocześnie miejscu chwały i największego strategicznie, najsławniejszego zwycięstwa w dziejach Pierwszej Rzeczypospolitej, i po Jałtę. Jej największą klęskę, bo tu, w Jałcie, był koniec Rzeczypospolitej. To w Jałcie - bezprawnymi traktatami narzuconymi przez silnych - oderwano Kresy od Rzeczypospolitej, pozbawiaj±c nas naszej historii, budowanej przez setki lat kultury, tradycji, a także korzeni, domu rodzinnego milionów kresowiaków, dla których ta ziemia była Ojczyzną'. (Teresa Siedlar-Kołyszko)