DEBATA: PO CO NAM SYNAGOGA?

PO CO NAM SYNAGOGA?
Debata *o przyszłości poznańskiej synagogi -- o tym, jakiej instytucji pamięci potrzebujemy w „mieście otwartym". *

11 grudnia 2016, godz. 19.00 | Malarnia

Do debaty zostali zaproszeni:
Witold Dąbrowski -- Zastępca Dyrektora Ośrodka „Brama Grodzka -- Teatr NN",
dr Piotr Forecki -- Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM,
Alicja Kobus -- Przewodnicząca Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich Filii w Poznaniu,
Natalia Romik -- Bartlett School of Architecture UCL,
Jędrzej Solarski -- Zastępca Prezydenta Poznania ds. Kultury.

W maju 2016 roku, w odpowiedzi na plany Gminy Żydowskiej w Poznaniu dotyczące przebudowy budynku byłej synagogi przy ul. Wronieckiej na luksusowy hotel z basenem i rozgorzały spór publiczny wokół tej sprawy, odbyła się w Teatrze Polskim w Poznaniu debata „SPÓR O PRZEBUDOWĘ. Funkcje pamięci o poznańskiej synagodze" (https://www.youtube.com/watch?v=n3CwtZBCA_k).
Zapowiedzieliśmy wówczas jej kontynuację, licząc na przyjęcie zaproszenia przez przedstawicieli władz Gminy Żydowskiej w Poznaniu oraz władz Miasta Poznania, by móc poznać ostateczne plany dotyczące przyszłych funkcji i formy budynku.

Pisaliśmy: Przebudowa, dodatkowe, poza hotelem, przeznaczenie budynku (Miejsce Sprawiedliwych wśród Narodów Świata im. Ireny Sendlerowej, czy Muzeum Żydów Poznania i Wielkopolski) otoczone jest tajemnicą. Pełne informacje nie zostały jak dotąd przekazane opinii publicznej. Mieszkańcy nie zostali uznani za stronę w dyskusji o funkcji tego ważnego dla tożsamości mieszkańców miasta budynku.

Debata majowa w Teatrze Polskim miała na celu uprawomocnienie głosu społecznego w toczącym się sporze. W tym też trybie podjęły ją, w kolejnym miesiącu, poznańskie media. Z początkiem września Gmina ogłosiła, że przebudowa dawnej synagogi może rozpocząć się już we wrześniu. Jednak, jak informowała „Gazeta Wyborcza", w nowym obiekcie nie miałoby już być budzącego kontrowersje basenu (w tle pozostaje pamięć o zbezczeszczeniu świątyni w 1941 r. i jej przebudowie na basen dla żołnierzy Wermachtu, a po wojnie na pływalnię publiczną), a izba żydowskiej pamięci miałaby być większa niż wcześniej przewidywano.

Do dziś jednak nie wiemy, na ile przebudowa się rozpoczęła i jaką synagoga ostatecznie przybierze formę i funkcje. Liczymy, że grudniowa debata pozwoli uzyskać te informacje zarówno ze strony władz Gminy, jak władz Poznania, które, decyzją architekta miejskiego i miejskiej konserwator zabytków, wydały zgodę na przebudowę.

Do debaty zaprosiliśmy również badaczy dziedzictwa żydowskiego, w tym budynków byłych synagog i ich aktualnych funkcji, przedstawicieli instytucji powołanych do ich badania oraz badaczy antysemityzmu. Chcielibyśmy bowiem, z perspektywy innych miejsc i praktyk podejmowanych wobec dziedzictwa żydowskiego, czy jego anihilacji, zastanowić się nad możliwymi formami pracy nad historią lokalną ściśle powiązaną z procesami wyparcia pamięci o przedwojennej społeczności żydowskiej, ale też wyparcia pamięci o przedwojennym antysemityzmie jej współmieszkańców. Antysemityzmie, którego wzory aktualizują się dzisiaj w nasilających się, również w Poznaniu, wystąpieniach, aktach rasistowskich wymierzonych w migrantów, muzułmanów.

Chcemy zastanowić się, jakich instytucji pamięci potrzebujemy w mieście deklarującym się jako „miasto otwarte"_, _którego władze w ostatnim roku podpisały „Deklarację Wrocławską" dotyczącą walki z rasizmem oraz dołączyły do inicjatywy "Mayors United Against Anti-Semitism" wspierającej samorządy w walce z antysemityzmem. Chcemy zadać pytanie, na ile deklaracje te są również zobowiązaniem władz Poznania do pracy z przeszłością miasta i dominującymi sposobami jej opisu, a także przepracowywania ich z perspektywy aktualnych wyzwań społecznych.