Od secesji do modernizmu 1900-1950

Wystawa czasowa ze zbiorów Muzeum Karkonoskiego

Wystawa prezentuje ponad 300 unikatowych obiektow ze szkła, pochodzących z huty Josephine w Szklarskiej Porębie na Śląsku. Obiekty te pozyskano do zbiorow w 1995 roku z przekazu z wzorcowni huty w Piechowicach. Nigdy dotąd nie były pokazywane publicznie. Możemy podziwiać perfekcyjnie wykonane obiekty unikatowe, jak rownież zastawy stołowe, czy liczne remery, bole do ponczu, patery i bomboniery.

  Ekspozycja  ukazuje dorobek śląskich mistrzow rzemiosła szklarskiego i ich wysoki poziom artystyczny. Niniejsza prezentacja jest  możliwa po gruntownym opracowaniu  przez autorkę  monografii huty i wnikliwych badaniach archiwalnych, ktore umożliwiły precyzyjne przypisanie poszczegolnych obiektow konkretnym artystom-projektantom. Na podstawie badań źrodłowych powstała w formie trojjęzycznej monografii udokumentowana historia najlepszej  huty europejskiej  i jej międzynarodowego znaczenia.   Możemy obserwować ciągłe zmagania huty celem pozyskania renomowanych projektantow, zazwyczaj z wykształceniem akademickim,  jak  i nowych rynkow zbytu.   
    Manufaktura w Szklarskiej Porębie  bacznie obserwowała nowe tendencje w secesji francuskiej, nigdy ich jednak nie naśladowała, w przeciwieństwie do hut bohemskich, czy rafinerii szkła w Novym Borze (Haida). Z jednej strony konserwatywne ukierunkowanie produkcji dostosowywano, ze względow ekonomicznych, do wymagań klientow, z drugiej strony Josephine poszukiwała własnych drog rozwoju tworczego. Do pierwszej wojny światowej kopiowano w niej szkła biedermeierowskie, tak po mistrzowsku, że nie sposob było ich odrożnić od oryginału.  

Projekty nowych form szkła, utrzymane w secesyjnej konwencji, były wysmukłe i wysmakowane w proporcjach. Na bezbarwnych szkłach kryształowych nanoszono motywy roślinne, malowane reliefowo złotem albo kolorową emalią transparentową. Tego typu wzory Josephine wytwarzała już około 1900 roku.

      Huta szkła Josephine założona w roku 1842 na zlecenie hrabiego Schaffgotscha i zbudowana przez wybitnego fachowca z dziedziny szkła Franza Pohla oraz Stuellera - ucznia Carla Friedricha Schinkla. Huta zatrudniała najlepszych fachowcow, słynęła z rzetelności i perfekcyjności wyrobow.   
       W tej manufakturze praktycznie stosowano wszystkie techniki zdobnicze, ktore były modne w XIX wieku. Projektanci i technolodzy szli z postępem i ciągle poszukiwali nowych rozwiązań, czego dowodem są produkty oraz wyrazy uznania na krajowych wystawach rzemiosła jak i na wystawach światowych. Już w roku 1844 na Wystawie Rzemiosła w Berlinie huta otrzymała złoty medal za szkła filigranu sieciowego. Międzynarodową sławę przyniosła jej Londyńska Wystawa Światowa w 1851 r., na ktorej zaprezentowano unikaty. Medal otrzymała za szkła barwne i za setki przyciskow wykonanych w technice millefiori. W Paryżu w roku 1867 zdobyła wyrożnienie, a na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1873 r. złoty medal.   
  Na początku XX wieku, a następnie w latach dwudziestych dla huty Josephine znow pracowali najlepsi projektanci wzorow dla form szklanych. Należą do nich: prof. Siegfried Haertel rektor Szkoły Rzemiosł we Wrocławiu, Hans Mauder, Alexander i Erwin  Pfohl,  prof. Max Rade, prof. Julius Camillo de Maess,  prof. Rudolf Wille, prof. Edelbert Niemeyer, prof. Roux, prof. M. Esser, dr Hermann Gertsch, Georg Muller, Bernardine Bayerl i wielu innych. Na uwagę zasługują najlepsi grawerzy XX w.: Wenzel Benna i jego syn Edgar pracujący w Szklarskiej Porębie na potrzeby huty.  Sława przedsiębiorstwa rosła i znowu zdobywano nowe rynki zbytu.  
 Nazwa Josephine przez dziesięciolecia była symbolem szlachetnego wyrobu sztuki szklarskiej, słynącego daleko poza granicami kraju. Pod tą nazwą w XIX wieku pracowały jeszcze dodatkowo dwa zakłady: od 1843 huta Karlstal, zaś od roku 1863 huta Hoffnungstal. Na tej tradycyjnej bazie, o ugruntowanej pozycji, w roku 1923 powstało Towarzystwo Komandytowe utworzone z firmą Neumann & Staebe Kynast Kristall z Sobieszowa i z Hutą Fritza Heckerta z Piechowic. W 1925 r. z trzech firm powstała jedna pod nazwą JO-HE-Ky. Przedsiębiorstwo zatrudniało 1400 pracownikow i wkrotce wiodło prym w całych Niemczech.  
   Stosowano rożnorodne techniki: grawerowanie, szlifowanie, malowanie na szkle oraz galwanizację srebrem. Szlifowano przy pomocy koł szlifierskich o rozmaitym stopniu twardości, rytowano zaś przy pomocy kołeczek miedzianych, wszystko jednakże obrabiano ręcznie, podobnie jak dekoracje malarskie w rozmaitych wariantach. Każdy wyrob Josephine był pracą artystyczną zarowno pod względem formy, jak i dekoracji. Huta otrzymywała nadal liczne medale i odznaczenia. Na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 kolejny złoty medal, zaś na w roku 1937 Grand Prix.

dr Stefania Żelasko

bilety:

ulgowy: 3zł, normalny: 6zł, niedziela wstęp wolny