Wilkoniowe bestiarium

Józef Wilkoń urodził się 12 lutego 1930 r. w Bogucicach k/Wieliczki. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni prof. Adama Marczyńskiego (dyplom w 1955) oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom w 1954). Od 1957 r. współpracuje w dziedzinie ilustracji książkowej z wieloma wydawnictwami krajowymi, m.in. PIW (Państwowy Instytut Wydawniczy), Nasza Księgarnia, Ruch, Czytelnik, KAW (Krajowa Agencja Wydawnicza), wydawnictwem Interpress z Warszawy oraz Wydawnictwem Literackim w Krakowie.

Od 1963 r. współpracuje także z wydawnictwami zagranicznymi: Flammarion z Paryża (1967); Middelhauve Verlag z Kolonii (1967); Loewes Verlag z Bayreuth (1970); Kinderbuchverla z Berlina (1973); Parabel Verlag z Monachium (1973); Atlantis Verlag z Zurychu (1975); Bohem Press z Zurychu (1979): Nord-Süd Verlag, Mönchaltrof (1980); the Sailor Publishrs Co. z Tokio (1984); Patmos Verlag z Düsseldorfu (1985); Atelier Muze Ltd. Z Saitama (1985); Green Peace Publishers z Tokio (1988).

Józef Wilkoń jest autorem ilustracji i szaty graficznej do ponad stu książek dla dzieci i dorosłych wydanych w Polsce oraz sześćdziesięciu pięciu wydanych za granicą. Ponadto ilustruje czasopisma, projektuje pocztówki, kalendarze oraz inne formy graficzne. Uprawia malarstwo sztalugowe, rzeźbę, scenografię. Projektuje gobeliny. Jego dzieła znajdują się w zbiorach muzealnych i kolekcjach prywatnych. Miał wiele wystaw autorskich oraz uczestniczył w wystawach zbiorowych, zarówno w kraju jak zagranicą. Jest laureatem wielu prestiżowych, krajowych i zagranicznych nagród artystycznych. Laureat nagrody ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego za całokształt twórczości plastycznej (2005).

Z katalogu wystawy

Nie lekceważmy doświadczeń z dzieciństwa, wszak one kształtują naszą przyszłość. Szczęśliwi ci, którym dzieciństwo upłynęło z dala od wielkich miast, bliżej natury. Koń był prawdziwym koniem, a nie żałosną atrapą na biegunach, a ptaki można było złapać na różne sposoby.

Oczywiście nie ulegajmy przesadzie. Nie każdy, kto urodził się na wsi, zostaje świętym Franciszkiem, ale niewątpliwie ma możliwość bliżej przyjrzeć się prawom natury. Wilkoń unika zwierząt fantastycznych, nie bawi się zawiłą symboliką, obca jest mu moralistyka średniowiecznych bestiariuszy. Wszechstronnie wykształcony artysta widzi świat oczami dziecka. Jego zwierzęta są najprawdziwszymi zwierzętami na świecie. Potrafi uchwycić najbardziej istotne cechy każdego zwierzęcia. Jego zwierzęta to nie zwierzęta-maszyny, które Kartezjusz chciał pozbawić rozumu.

U Wilkonia psy to oddane człowiekowi, myślące istoty, podobnie jak koty, niezależne i tajemnicze, ale myślące. Takie rysuje, maluje, rzeźbi w drewnie i metalu. Wilkoń tworzy swoje zwierzęta bez czułostkowości, bez drażniącego u wielu artystów naiwnego sentymentalizmu. Tworzą one wraz z ludźmi jeden, spójny świat. Jedną rodzinę.

Andrzej Matynia

Komisarz wystawy z ramienia Muzeum Miedzi w Legnicy – Barbara Sulowska