Muzyka Zagłady

Z Breslau do Auschwitz – Birkenau

Spotkanie z Agnieszką Kłos poświęcone będzie sztuce Zagłady, tematowi nadzwyczaj interesującemu, lecz niemal nieznanemu szerszej publiczności. Orkiestra kobieca w Birkenau, w ktorej grały artystki światowej sławy, jest tego najlepszym przykładem. Wykład ma charakter multimedialny i interdyscyplinarny. Opiera się na unikatowych materiałach Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz - Birkenau w Oświęcimiu oraz na najbardziej aktualnych materiałach dydaktycznych opublikowanych przez placowki badające na co dzień historię Zagłady. Fakty historyczne ilustrują liczne fragmenty filmow, cytaty oraz wypowiedzi świadkow. Oryginalnie i interesująco podane historie wybranych bohaterow pozwalają słuchaczom lepiej objąć, zapamiętać, zrozumieć i wyobrazić sobie specyfikę tamtego okresu.

Z treści wykładu (relacje świadkow):

„Przychodziło wielu SS-manow. Znałam tylko tego jednego, Arbeitsfuhrera Molla. On stale przychodził, bardzo często. Moll zarządził, że kobiety z orkiestry mają dostawać codziennie szklankę mleka. Były w orkiestrze kobiety, ktore grały na fujarkach, one wszystkie nie miały siły. Do tego potrzeba bardzo dużo siły, aby grać na flecie i wtedy on powiedział: „A więc one wszystkie dostaną szklankę mleka."

Esther Bejarano (numer obozowy 41940)

Muzyka w obozie funkcjonowała jak kod. Kiedy przychodziły dobre wieści z frontu grano amerykańskie marsze. Granie marsza miało pomoc utrzymać więźniom rowny krok. Niemcy robili nawet proby przy jakim marszu będzie najszybciej. Ćwiczyli ze 100 - metrową kolumną z zegarkiem w ręku. Cały czas starali się skrocić możliwie najbardziej czas przemarszu. Orkiestra grała marsze polskie, niemieckie i francuskie. Francuskie były jednak za szybkie i piątki gubiły rowny krok.

Znany jest przykład przekazywania sobie za pomocą śpiewu wyznania miłości między parą zakochanych, ktorych w Auschwitz - Birkenau nazywano „Romeo i Julią obozu koncentracyjnego". Edek Galiński i Mala Zimetbaum gwizdali do siebie z odległych korytarzy bloku śmierci, kiedy zostali osadzeni w piwnicach po ucieczce z obozu.

Autorka o swoim wykładzie:

"Szczegolne miejsce w mojej pracy zajmują losy wybranych bohaterow, ktorzy w mniejszym lub większym stopniu byli związani z historią lokalną. Pozwala to słuchaczom lepiej objąć, zapamiętać i zrozumieć specyfikę tamtego okresu. Dotarłam też do unikalnych nagrań przedwojennych, ktore były w tym czasie niezwykle popularne; grywano je zarowno w Berlinie, jak i podczas koncertow na terenie obozu Auschwitz - Birkenau. Nagrania popularnych przebojow, piosenek z filmow, kabaretow i rewii, oddają nastroj Złotego Okresu Weimarskiego i zbliżają emocjonalnie do bohaterow mojego wykładu." (Agnieszka Kłos)

Wykład zdobył rekomendację Radiowej Trojki:

"Grając, wygrywali życie..."

Tego trzeba posłuchać, o tym trzeba się dowiedzieć. Sztuka Zagłady. Orkiestry obozowe w Auschwitz... Agnieszka Kłos da wykład o muzyce i orkiestrach, działających w tym strasznym miejscu.

Poruszające, wstrząsające. Dla wielu osob - całkowicie nowe. Zapraszamy do posłuchania - w tym wydaniu RTK sama Agnieszka Kłos.

Do posłuchania: [http://www.polskieradio.pl/trojka/ramowka/print.aspx?type=f& day=20090905](http://www.polskieradio.pl/trojka/ramowka/print.aspx?type=f&day= 20090905)

Agnieszka Kłos o swoich pasjach:

Temat, jakim się zajmuję, jest unikalny w perspektywie myślenia i pisania o obozach koncentracyjnych oraz drugiej wojny światowej. W ciągu kilku ostatnich lat udowodniłam jak wiele pasji wyzwala we mnie ten temat. Pełna determinacji prowadziłam własne badania, realizując, m.in. wykłady, spotkania, seminaria, biorąc udział w programach radiowych i telewizyjnych. Warto wymienić kilka z nich: w roku 2010: „Wszystkie pieśni traktowały o śmierci" - wykład multimedialny dla Instytutu Polskiego w Halle w ramach Dnia Holokaustu, 2009 rok: „Sztuka czasow Zagłady" - wykład o muzyce i orkiestrach w Auschwitz - Birkenau w Galerii Studio im. Witkacego w Warszawie, „Sztuka walcząca", „Sztuka Zagłady" - wykład multimedialny w Sektorze 1 Galerii Sztuki w Katowicach oraz Biurze Wystaw Artystycznych w Jeleniej Gorze, "Los kobiet w KL Auschwitz - Birkenau" - organizacja i prowadzenie warsztatow edukacyjnych w Oświęcimiu. W roku 2008: "Kobieca orkiestra obozowa w KL Auschwitz - Birkenau" - wykład multimedialny dla Instytutu Polskiego w Lipsku w ramach Dnia Holokaustu, uczniow elitarnej szkoły muzycznej w Weimarze ( Musikgymnasium Schloss Belvedere) oraz liderow AStY ( Antifaschismus und Antirassismus) w Marburgu. W 2007 roku: "Los kobiet w KL Auschwitz - Birkenau" - organizacja i prowadzenie warsztatow edukacyjnych w Oświęcimiu. W latach: 2006, 2005, 2004, 2003 „Kobiety w Auschwitz" - wspołorganizowanie polsko- niemieckiego seminarium Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. W latach: 2002 - 2003 wspołpraca z Laboratorium Reportażu Marka Millera przy realizacji powieści dokumentalnej "Europa według Auschwitz" (projekt objęty patronatem prezydenta RP). W ramach wspołpracy z Mieszkaniem Gepperta organizacja i prowadzenie spotkań dotyczących sztuki i muzyki związanej z tematem Zagłady, m.in. „Pomyśl zanim naciśniesz". Wykład Haliny Ździebko z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Dział Ikonografii oraz dyskusja nad książką Janiny Struk, "Holokaust w fotografiach". Swoją pasję i umiłowanie tematu realizuję rownież w osobistych kontaktach z byłymi więźniami oraz jako honorowa członkini Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem (posiadam legitymację członkowską z numerem 51/ 2007), ktorą byli więźniowie wręczyli mi podczas uroczystości rocznicowych w Muzeum Auschwitz - Birkenau. Pozostaję jedną z najmłodszych członkiń Towarzystwa.

Autorka jest bohaterką filmu dokumentalnego „Noce i dnie w Auschwitz", ktory realizuje Kinga Wołoszyn - Świerk. Więcej o filmie:

[http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35750,6996008,DziewczynazkamerawAuschw itz.html](http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35750,6996008,Dziewczynazkamera wAuschwitz.html)

Rekomendacja wykładu autorstwa Katarzyny Szotkowskiej z Fundacji Batorego:

„Jako słuchaczka znam przygotowany przez Agnieszkę Kłos multimedialny wykład „Sztuka Zagłady", poświęcony losom kobiecej orkiestry w KL Auschwitz-Birkenau oraz muzyce tamtego czasu. Jest to przedsięwzięcie niezwykłe, lokujące się na pograniczu nauki i sztuki. Temat kobiecej orkiestry w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu jest w Polsce znany wyłącznie wąskiemu gronu specjalistow (więcej pisze się o tym w Niemczech), praca Agnieszki Kłos ma więc walor poznawczy i popularyzatorski. Najważniejsze wydaje mi się jej odkrywcze spojrzenie - poza fascynującymi losami muzykow (np. Anity Lasker, światowej sławy wiolonczelistki, więźniarki Auschwitz i członkini obozowej orkiestry), Agnieszka Kłos przedstawia fenomen orkiestry w kontekście muzyki tamtych czasow - głownie muzyki popularnej, znanej z radia i winylowych płyt. Probując odtworzyć muzyczne odniesienia więźniow i ich oprawcow opowiada o „Lili Marleen" i dziesiątkach zapomnianych dziś szlagierow, o bohaterach owczesnej masowej wyobraźni. To zderzenie poruszająco „uwspołcześnia" Auschwitz. Ma na to wpływ także forma wykładu, bliska sztuce performatywnej, znosząca dystans między mowcą a słuchaczami (nieprzypadkowo wykład „Sztuka Zagłady" gościł dotąd w galeriach sztuki wspołczesnej)."

bilety:

Wstęp wolny