Koszty architektury

Po długim remoncie galerii Studio BWA Wrocław ruszamy z nowym programem. Misją Studia jest pogłębianie problematyki podkreślanej dotychczas przez działania Międzynarodowego Biennale Sztuki Zewnętrznej OUT OF STH analizujące trudne do zaklasyfikowania zjawiska w sferze publicznej. Tegoroczny cykl rozpoczynamy od wystawy Koszty architektury, której tematem są koszty, jakie ponosimy w związku z powstawaniem i funkcjonowaniem architektury w mieście. Na podstawie trzech „studiów przypadku” dowiemy się jaką cenę ekonomiczną, społeczną, psychologiczną, moralną i polityczną poszczególnych budynków ponosimy w polskich miastach.

Na wystawie zobaczymy wizualizacje kosztów mierzalnych architektury (nabycia i utrzymania nieruchomości, materiałów, pracy, śladu węglowego pojazdów, którymi poruszają się użytkownicy itd.) oraz prace zaproszonych artystów, unaoczniające te koszty, których nie jesteśmy w stanie wyliczyć. Kuratorzy wystawy - kolektyw MIASTOPROJEKT czyli Paweł Jaworski i Michał Kubieniec chcą dzięki niej otworzyć różne tropy interpretacyjne fundamentalnej obecności człowieka w przestrzeni miejskiej, która przejawia się w czynnościach: planowania, porządkowania i zarządzania na poziomie struktury i systemów. Poddajemy w wątpliwość oczywistość tego, co widzimy oraz odruchowo odczytujemy jako materializację wyborów inwestora i projektanta – mówi Michał Kubieniec. Temat zgłębiamy dzięki zastosowaniu różnych narzędzi: analitycznych i artystycznych, z ich pomocą badając kwestie ekonomiczne, społeczne, psychologiczne i moralne, leżące u podstaw wspomnianych procesów – dodaje.

Architektura, której przykłady zobaczymy na wystawie to obiekty głównie ze Śląska, za równo Górnego jak i Dolnego. Trzy budynki z Wrocławia i Katowic, zostały zestawione ze sobą i opisane za pomocą analitycznych danych. Prezentowane dane to koszty mierzalne związane z ich budową oraz codziennym lub okazjonalnym użytkowaniem, zostaną one poszerzone o dyskusję o ich znaczeniu dla życia miasta. Koszty zostały zapisane w języku wizualizacji danych, są to informacje o wydatkach inwestycyjnych, konsekwencje ekologiczne, komunikacyjne i kulturowe, a także dochody wynikające z ich wykorzystania do określonych celów. – mówi drugi z kuratorów – Paweł Jaworski. Porównane zostaną takie ważne dla życia Katowic i Wrocławia obiekty, jak: siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Narodowego Forum Muzyki, centra handlowe Supersam i Renoma oraz Plac Nowy Targ we Wrocławiu z Rynkiem w Katowicach.

Część analityczna zostanie wzbogacona o wypowiedzi Izy Rutkowskiej, Mateusza Szczypińskiego i grupy BudCud. Każda z zaproszonych do wystawy osób, posługując się zupełnie innymi technikami artystycznymi, zwraca uwagę na odmienne wątki i konteksty, stara się unaocznić koszty, których my – użytkownicy miast nie jesteśmy w stanie wyliczyć. Jak się okaże przedstawione przez artystów i architektów niemierzalne skutki inwestycji budowlanych, moralne czy też psychologiczne są dla nas równie dotkliwe jak te, które podlegają kwantyfikacji. Iza Rutkowska prezentuje efekty projektu, który prowadziła z grupą podopiecznych Pensjonatu Socjalnego „Św. Łazarz” w warszawskim Ursusie. W ten sposób zada pytanie o wartość architektury dla ludzi pozbawionych domu, mieszkania czy schronienia w ogóle. Mateusz Szczypiński w swoich obrazach kolażach analizuje natomiast architektoniczne utopie i ich wpływ na ludzkie życie, żeby pokazać, jak łatwo szczytne idee i założenia mogą stać się własną karykaturą. Z kolei grupa BudCud skupia się na roli zieleni w mieście, badając proces zastępowania wartościowego miejskiego ekosystemu przez tzw. “zieleń deweloperską”, sztuczną i nie mającą żadnej roli dla naszego funkcjonowania w mieście. Wypowiedzi w obu językach analitycznym i artystycznym świadomie zestawiamy, gdyż dzięki nim możemy zdefiniować dwa uzupełniające się problemy. Pierwszy dotyczy kalkulacji kosztów, które musimy ponieść jako wspólnota miejska w związku z powstaniem architektury w naszym środowisku. Dzięki temu łatwiej określimy i ulokujemy odpowiedzialność za zachodzące wokół nas zmiany. Drugi wyrasta natomiast z poczucia, że nasza chęć zbadania procesów miejskich nie może być nigdy do końca zaspokojona, ponieważ nie potrafimy w pełni uchwycić kosztów, które architektura rodzi: pochodnych, wtórnych, często również niechcianych i nieprzewidzianych. – tłumaczą kuratorzy z kolektywu MIASTOPROJEKT.

budynki: Katowice (NOSPR, Rynek, DH Supersam), Wrocław (NFM, Plac Nowy Targ, DH Renoma) artyści: BudCud, Iza Rutkowska, Mateusz Szczypiński

kuratorzy: kolektyw MIASTOPROJEKT (Paweł Jaworski, Michał Kubieniec)

wizualizacja danych: Paulina Urbańska, Zofia Piekarska-Oslislo

Wystawa w ramach działań Biennale Sztuki Zewnętrznej OUT OF STH kuratorka i kierowniczka galerii Studio BWA Wrocław: Joanna Stembalska