HERMANN FINSTERLIN

MALARZ, RYSOWNIK I POETA

Dorobek artystyczny malarza, rysownika i poety Hermanna Finsterlina (1887–1973) został przedstawiony po raz pierwszy w 1988 roku w galerii Graphische Sammlung na wystawie i w towarzyszącej jej publikacji. Finsterlin nie da się przypisać do żadnego z kierunków artystycznych swoich czasów. Podejmując w swych dziełach najróżniejsze tematy za pomocą rozmaitych środków, pozostaje outsiderem. Urodzony w 1887 roku w Monachium, zdobywa w latach 1905–1908 wykształcenie jako artysta malarz, jednocześnie pisze pierwsze swoje wiersze. W latach 1914–1915 uczęszcza na seminaria z nauk przyrodniczych na Uniwersytecie w Monachium, zajmuje się przy tym filozofią i indologią. W swym malarstwie z wczesnego okresu koncentruje się na portretach, pejzażach i wątkach naturalistycznych oraz baśniowych i mitologicznych. Około roku 1918 następuje przełom. Zacząłem projektować domy ze snów, w których żyłem w fantazji. Wewnątrz i zewnątrz – fantastyczne twory, lecz mimo niezwykle odważnej dynamiki stale zachowujące statyczną równowagę (Finsterlin, Biographie in großen Zügen). Na początku 1919 roku Finsterlin natrafił w gazecie na apel Waltera Gropiusa do młodych architektów, aby nadsyłali swe projekty i wzięli udział w wystawie w Berlinie. Finsterlin wysłał swoje utopijne projekty dzieł architektonicznych do Berlina, które Gropius przyjął entuzjastycznie i za pośrednictwem telegramu prosił o kolejne prace. Zostały one zaprezentowane w oddzielnym pomieszczeniu. W ten sposób, dzięki sukcesowi dzieł wystawianych w Berlinie w 1919 i 1920 roku, artysta żyjący na uboczu w Berchtesgaden zetknął się ze znanymi osobistościami i zaczął prowadzić korespondencję z 'Gläserne Kette' – grupą skupioną wokół Bruno Tauta. Fantazje architektoniczne Finsterlina – dotychczas najbardziej znana część jego dorobku – z których najważniejsze powstały w latach 1919–1924, odzwierciedlają jego ideę, aby projektować architekturę według miękkich, opływowych lub osobliwych form natury i tym samym stworzyć alternatywę wobec znienawidzonego mieszkania w kostkach. Ze swymi fantastycznymi szkicami, projektami i modelami architektonicznymi, które nigdy nie zostały zrealizowane, Finsterlin – jako opozycja do ideologii Bauhausu – znalazł się wkrótce znów w izolacji, pracując w następnych latach, całkowicie odosobniony, w Berchtesgaden i Stuttgarcie. Jego projekty budowlane trzykrotnie nie doszły do skutku z powodu trudności finansowych inwestorów. W 1930 roku Hannes Mayer zaprosił go do siedziby Bauhausu w Dessau, aby tam groźbę sterylizacji poprzez erę Miesa van der Rohe powstrzymać za pomocą moich barokowych dzieł (Finsterlin). Dopiero w latach 60. powoli następuje odkrywanie na nowo dzieł Finsterlina. Liczne wystawy ukazują jego architekturę, lecz inne dzieła popadły w zapomnienie, nawet gry z formami i stylami z początku lat 20. Finsterlin prowadził korespondencję z Antonio Gaudim z Barcelony. Budzący sensację gmach opery w Sydney byłby bez niego nie do pomyślenia.