koncentrator kultury wyciskamy 100% kultury z kultury - wyciskaj z nami!

Na naszych stronach internetowych stosujemy pliki cookies.

Korzystając z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień przeglądarki
wyrażasz zgodę na stosowanie plików cookies zgodnie z  Polityką Prywatności.

» ROZUMIEM I AKCEPTUJĘ
CO JEST GRANE - listopad 2024 - nr 365Perform[ing] POLAND - Przegląd sztuki performansuWrocławianka roku Gala
zmodyfikowano  12 lat temu

Retrospektywa

CO było GRANE - ARCHIWALNE TERMINY » » 19 707 wyświetleń od 1 stycznia 2007
  • od: 27 października 2004, środa
    do: 30 stycznia 2005, niedziela

Jože Plečnik 1872-1957

Wystawa została przygotowana we współpracy z Kunstforum Ostdeutsche Galerie w Regensburgu. Składa się na nią 60 barwnych plansz zawierających archiwalne i współczesne fotografie budynków zrealizowanych przez Plećnika oraz plany architektoniczne i szkice. Wystawa ma charakter edukacyjny i popularyzatorski. Jej założeniem jest przybliżenie polskiej publiczności całokształtu twórczości jednego z najbardziej oryginalnych architektów XX wieku, okrzykniętego protoplastą postmodernizmu.

Wystawie towarzyszy publikacja przygotowana przez Muzeum Architektury.

Słoweński architekt Jože Plečnik był wybitną osobowością, której rozwój artystyczny przebiegał w cieniu funkcjonalistycznych teoretyków, mistrzów stylu międzynarodowego, jak Le Corbusier i Ludwig Mies van der Rohe, czy architektury organicznej, jak Frank Lloyd Wright i Alvaro Aalto.

Jednak dopiero w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku dzieło Jože Plečnika stało się prawdziwym odkryciem dla Europy i całego świata. Wraz z rozwojem artystycznym, którego świadkami byliśmy w ostatnim dwudziestoleciu, wyraźnie zmienił się pogląd na architekturę, a zwłaszcza na jej znaczenie, wartość historyczną, jakość wykonania i akceptację, w tym także sposób, w jaki można ją oceniać.

Niewątpliwym przełomem w procesie odkrywania dzieła Jože Plečnika, którego realizacje znajdziemy w Wiedniu, Pradze i Lublanie, była wystawa w Centrum Kultury i Sztuki Georges’a Pompidou w Paryżu, zorganizowana wiosną 1986 roku z pomocą finansową władz miasta Lublany i Republiki Słowenii. Obecnie szczególne uznanie na świecie budzi wysoka jakość jego architektonicznego rzemiosła i wykonawstwa, niezwykła indywidualność, nowatorstwo w stosowaniu elementów historycznych, regionalnych, a nawet lokalnych – za każdym razem w oryginalny sposób adaptowanych – przy czym skala prac Jože Plečnika obejmuje zarówno detale, pojedyncze obiekty, jak i pomniki architektury czy większe założenia miejskie.

Wielu teoretyków architektury charakteryzowało Lublanę okresu międzywojennego jako miasto, na którym piętno odcisnęła twórczość Jože Plečnika. Z kolei dla znacznej grupy współczesnych architektów i projektantów ten słoweński twórca jest jednym z protoplastów postmodernizmu.

W Lublanie wśród budowli, które zdecydowały o wyglądzie miasta, na uwagę zasługują przede wszystkim: układ osi obejmującej ulicę Vegova oraz jej ujście do rynku Kongresowego i parku Gwiazda (1927–1932, 1940), nabrzeża rzeki Lublanicy, Trzy Mosty (1929–1932), ulica Cojzova z rynkiem św. Jakuba (1926–1927), park Tivoli (około 1933) i mur rzymski (1938), otoczenie kościoła św. Andrzeja w Šiška pod Lublaną (1926–1927) oraz obwałowania zamkowe (1932–1936).

Charakterystyczną cechą jego miejskich założeń jest bogactwo koncepcji w rozmieszczeniu punktów skupiających uwagę widza oraz kształtowaniu rytmu, który daje – przede wszystkim przechodniom – przyjemne uczucie swobody i przestrzeni w mieście. Projektując budowle, Jože Plečnik nierzadko dopiero w okresie realizacji dostosowywał je do tkanki miejskiej. Swoją ideę Lublany – słoweńskich Aten z zamkiem jako Akropolem i koroną mostów – uzupełnił dwoma projektami urbanistycznymi z 1928 i 1943 roku. Opracował także plan północnej części miasta – Bežigradu (1928) – a ponadto wielu mniejszych ośrodków miejskich. Liczne koncepcje i projekty zawarte w tych planach pozostały niezrealizowane. Za sprawą Jože Plečnika powstało również mnóstwo wyrobów rzemieślniczych i stolarskich, do których wykonywania architekt wykształcił rzesze kamieniarzy, stolarzy i betoniarzy.

Po II wojnie światowej Jože Plečnik zajmował się głównie tworzeniem pomników, poświęconych ofiarom wojen wyzwoleńczych, wystrojem wnętrz baptysteriów i kaplic – kościół św. Benedykta w Stranje (1947–1954), baptysterium w Mengeš (1954), kaplica Grobu Pańskiego w Kamniku (1956) – oraz przekryciem budynku teatru w Kranj (1953). Do najważniejszych prac z tego okresu należą też renowacja Križanke w Lublanie oraz budowa pawilonu na Brione (1959).

Od 1925 roku Jože Plečnik należał do Akademii Pracy Tomasza G. Masaryka. W 1938 roku został jednym z pierwszych członków nowo utworzonej słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki, a w 1939 roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Lublany. Po wojnie, w 1949 roku, przyznano mu nagrodę im. Francè Prešerena – najwyższe słoweńskie odznaczenie narodowe w dziedzinie sztuki – i nadano mu Order Zasługi I stopnia.

Wydział Techniczny Uniwersytetu w Lublanie uhonorował Jože Plečnika w 1952 roku tytułem doktora honoris causa. Również władze Wyższej Szkoły Technicznej w Wiedniu nadały mu ten honorowy stopień naukowy. W 1954 roku architekt został honorowym członkiem królewskiego stowarzyszenia architektów brytyjskich RIBA.

Jože Plečnik zmarł 7 stycznia 1957 roku w swoim domu w Trnovie i został pochowany na cmentarzu Žale w Lublanie. Biorąc pod uwagę ilościowy aspekt jego twórczości, a zwłaszcza wysoki poziom i różnorodność autorskich rozwiązań, zalicza się Jože Plečnika do najbardziej znaczących twórców XX wieku. Architekt należy do największych, a zarazem ostatnich artystów uniwersalnych o światowej sławie.

zmodyfikowano  12 lat temu
przewiń ekran do początku stronyprzewiń ekran do początku strony

Wybierz kasę biletową:

ZAMKNIJ