DO OSKARA SCHLEMMERA

Siedemdziesiąt lat temu została zamknięta jedna z najważniejszych szkół w ówczesnej Europie - Akademia Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego we Wrocławiu. Uczelnia, która obok Bauhausu i Szkoły Frankfurckiej, była jedną z najprężniejszych szkół artystycznych w Niemczech lat dwudziestych i trzydziestych. Prezentując obecną ekspozycję, jej organizatorzy - Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Staatliches Museum w Schwerin, Museum Ostdeutsche Galerie w Regensburgu – pragną przypomnieć okres rozkwitu – lata 1900 – 1932. Na wystawie pokazanych zostanie ok. 170 obrazów, rzeźb, obiektów rzemiosła, rysunków, fotografii, projektów architektonicznych ze zbiorów wielu muzeów niemieckich i polskich oraz kolekcji prywatnych. Będą wśród nich prace największych artystów związanych ze szkołą, m.in. wymienionych w tytule Otto Muellera i Oskara Schlemmera, a także Oskara Molla, Johannesa Molzana, Fryderyka Pautscha, Hansa Poelziga. Około połowy obiektów pochodzi ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, posiadającego sporą kolekcję prac artystów związanych z Akademią. Powstała w 1791 roku jako Wrocławska Szkoła Sztuki, założona została przez Fryderyka Wilhelma II, jako jedna z pięciu pruskich prowincjonalnych szkół artystycznych. Jej celem było kształcenie artystyczne rzemieślników. Od 1816 roku była Szkołą Artystyczną, Budowlaną i Rzemieślniczą. W latach sześćdziesiątych XIX w. została przemianowana na Królewską Szkołę Sztuki i Przemysłu a w 1911 podniesiona do rangi Akademii. Wizję uczelni w wielkim stylu, wzorującej się na podobnych w Wiedniu, Norymberdze i Karlsruhe zaczął wprowadzać w życie Herman Adolph Kühn, zostając w 1881 roku jej dyrektorem. Sztuka powinna służyć całej rzemieślniczej i przemysłowej branży, powinna ją uszlachetniać, uwypuklać jej sens i wspierać zrozumienie dla formy oraz koloru i ich celowości uważał Kühn. Ta, wyraźnie zdefiniowana i wprowadzana w życie, dewiza, kontynuowana była także przez jego następcę – architekta Hansa Poelziga, kierującego szkołą od 1903 roku. Zaniechano wówczas podziału na klasy artystyczne i rzemiosła artystycznego, zacierając tym samym różnice w sposobie nauczania. Pracujący na uczelni Max Wislicenus (artysta zaliczany do kręgu Monachijskiej secesji) wprowadził w 1898 r. wraz z malarzem Josefem Langerem, nowy przedmiot malarstwo dla rzemiosła artystycznego oraz projektowanie z zastosowaniem rozmaitych technik. Za czasów Poelziga połączono go z klasą i warsztatem sztuki tekstylnej, tworząc wybitny ośrodek nowoczesnego tkactwa artystycznego. W tym czasie asystentką techniczną była dawna uczennica szkoły – Wanda Bibrowicz. Powstawały także nowe warsztaty, np. warsztat cyzelerstwa, trybowania i emalierstwa założony przez rzeźbiarza Ignatiusa Taschnera, przejęty później przez Theodora von Gosena. Następcą Poelziga został w 1918 r. August Endell. Wprowadzone przez niego zmiany polegały na wyodrębnieniu obok sztuki wolnej działu sztuki stosowanej, który obejmował nauczanie podstawowe – naukę form budujących i zdobiących, naukę barw; po nim następowało właściwe nauczanie zawodowe. Składały się na nie klasy architektury i przemysłu artystycznego (czyli projektowania form płaskich – np. tapet, tkanin i przestrzennych – np. mebli, naczyń). Endell zatrudnił we Wrocławiu m.in. Oskara Molla, ucznia Mattise’a oraz Otto Muellera – członka drezdeńskiego urgrupowania artystycznego Brücke W 1925 roku dyrektorem szkoły został malarz - Oskar Moll,. Nowy dyrektor utrzymał równowagę w nauczaniu sztuki wolnej i użytkowej a jego ambicją stało się uczynienie z Wrocławia nowego Dessau. Dzięki staraniom Oskara Molla wykładowcami w Akademii byli Paul Holz, Aleksander Kanoldt, Carlo Mense, Johannes Molzahn, Georg Muche, Hans Scharoun, Oskar Schlemmer. Molzahn, Muche i Schlemmer, wywodzący się z kręgu Bauhausu stali się inspiratorami zmian, nowych trendów w nauczaniu i w sztuce, rozwoju indywidualności artystycznej. Największą prezentacją dorobku szkoły w dziedzinie artystyczno – użytkowej była wystawa Mieszkanie i miejsce pracy, zorganizowana w 1929 roku. jej rozmach porównywany był z Wystawą Stulecia w 1913 r. Zasadniczą jej część tworzyło osiedle eksperymentalne wzniesione wg projektów architektów uczelni (Adolfa Radinga Hansa Scharouna) i uczniów z czasów Poelziga (Heinricha Lauterbacha i Moritza Haddy). Wnętrza budynków zostały wyposażone przez szkolne warsztaty. W Hali targów odbywała się druga część wystawy poświęcona tematyce Wnętrze mieszkalne i meble, Metal drewno, szkło, materiały izolacyjne, Kolorystyka. Decyzją rządu niemieckiego, z 1 kwietnia 1932 roku, Akademia wrocławska została zlikwidowana.

Artyści Akademii Sztuki i Przemysłu artystycznego we Wrocławiu 1900-1932

Robert Bednorz, Wanda Bibrowicz, Alexander Camaro, Theo Effenberger, August Endell, Johnny Friedlaender, Theodor von Gosen, Paul Holz, Willy Jaeckel, ALexander Kanoldt, Heinrich Lauterbach, Ludwig Meidner, Carlo Mense, Oskar Moll, Marg Moll, Johannes Molzahn, Georg Muche, Otto Mueller, Fryderyk Pautsch, Hans Poelzig, Adolf Rading, Hans Scharoun, Heinrich Tischler, Else Wislicenus, Max Wislicenus, Hans Zimbal

Wystawa została zorganizowana przez Staatlich Museum w Schwerinie przy współpracy Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Museum Ostdeutsche Galerie w Regensburgu.