wg ADAMA MICKIEWICZA

W obrzędzie Dziadów spotykają się żywi i umarli. Umarli wciąż żyją swoją ziemską historią, rozpamiętują ją i rozgrywają na oczach żywych. A żywi, na czas trwania zadusznego rytuału, zawieszają swoją doczesność i wcielają się w rolę duchowych przewodników. W żyjących duchy zmarłych odnajdują powierników ziemskiej niedoli, gotowych nakarmić ich, napoić i obdarzyć ludzkim współczuciem. Natomiast zbyt natarczywe zjawy odprawić znakiem krzyża. Porządek doczesności powinien być zachowany: umarli i żywi nie mogą zajmować tych samych przestrzeni bytu. Z jakiego zatem rodzaju bytu przychodzi zjawa Gustawa – Konrada? Dokąd zmierza? Dostrzegamy się w nim bohaterską istotę, której duchowa ewolucja nie zna przestrzennych ani ontologicznych ograniczeń. Nawet granica śmierci nie zamyka jego historii. Temat Gustawa – Konrada, jego swoiste przewodnictwo w obrzędzie Dziadów i jego podwójna rola pokonanego i zwycięzcy, wykracza poza określony tradycją litewski rytuał. Romantyczna gorączka Gustawa i jej nieobliczalne dla zjawiska skutki, ale także niezwykle poważne rozmyślania nad rzeczami ludzko-boskimi fascynują w tej postaci i obracają pogańskie gusła w misterium przemiany człowieka. Jak ma żyć człowiek w świecie dalekim od ideałów?, w świecie gdzie tańczy się na grobach uczuć? Jak ma żyć, kiedy jego pełen znaczenia sen o wolności rzeczywistość weryfikuje i obraca w koszmar? Co sprawia, że wysoki status idealisty skazuje go na izolację i samotne improwizacje Te pytania kierują ku dramatowi Mickiewicza. Ku sercu tego dramatu. Gustaw - Konrad na różnych poziomach pyta o istotę swojej ludzkiej wolności, o jej przeznaczenie i jej wartość. A pytanie to wybrzmiewa i rozpływa się w świecie cierpiącym na niedostatek wyobraźni. Aktorzy uczestniczący w naszej inscenizacji Dziadów 2002 nie muszą już subtelnie wygrywać politycznych aluzji, jak w słynnej premierze Dejmka... Mamy już wolne wybory. I właśnie dlatego nadal należy grać Dziady. Elżbieta Czerczuk