🌿„Anna Wazówna – staropolska erudytka”. Prezentacja starodruków z dziełami dedykowanymi królewnie🌿

---

● 14 lutego–30 marca 2025

● zespół kuratorski: Marta Dardzińska, Magdalena Sudoł, Justyna Zimna

● wystawa stała Rękopis „Pana Tadeusza”, sala Biblioteka

● wstęp w ramach biletu do muzeum

● Muzeum Pana Tadeusza (Rynek 6, Wrocław)

---

🌿Od 14 lutego do 30 marca 2025 Muzeum Pana Tadeusza zaprasza na prezentację starodruków dedykowanych Annie Wazównie ze zbiorów Ossolineum

Anna Wazówna (1568–1625) – potomkini Jagiellonów po kądzieli, a po mieczu szwedzka królewna, siostra Zygmunta III Wazy, starosta brodnicki i golubski. Jej wykształcenie oraz zaangażowanie w sprawy polityczne, społeczne i naukowe czyni z Anny jedną z najistotniejszych postaci kobiecych czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Władała sześcioma językami (poza ojczystym szwedzkim znała także polski, łacinę, francuski, włoski i niemiecki), interesowała się teologią, historią, filozofią, medycyną i botaniką. Jako ewangeliczka pełniła rolę przedstawicielki protestantów, zabiegając o respektowanie w Rzeczpospolitej ich praw wyznaniowych. Będąc siostrą króla i jego zaufaną doradczynią, miała wpływ na kształt polityki Zygmunta III Wazy, pośredniczyła także pomiędzy monarchą a poddanymi. Wazówna, dzięki swojej wysokiej pozycji społecznej i niezależności majątkowej, mogła pozwolić sobie na łamanie konwenansów – jej akademickie inklinacje przekraczały ramy obyczajowe epoki staropolskiej, na ogół dystansujące kobiety od spraw naukowych. Erudycja i potrzeba samorozwoju Anny miała przełożenie na edukację dziewcząt powierzonych jej na wychowanie – królewna dbała, aby panny z jej fraucymeru (dworu żeńskiego) odebrały rzetelne wykształcenie. Ponadto znana była z zamiłowania do botaniki i ziołolecznictwa, uprawiała ogrody w swoich posiadłościach, a także leczyła bliskich i poddanych, wykorzystując samodzielnie zdobywaną wiedzę.

Prezentacja obiektów powiązanych z Anną Wazówną upamiętnia jej postać w czterechsetną rocznicę śmierci (6 lutego 1625 roku). Są to dwa wydania zielnika autorstwa profesora Akademii Krakowskiej Szymona Syreńskiego, który poświęcił Annie swoje dzieło – warto zwrócić uwagę na stronę z dedykacją i herbem rodowym królewny (snopek Wazów). Zielnik ten szeroko opisuje znane wówczas rośliny i ich zastosowanie oraz stanowi jedno z najważniejszych opracowań tego typu w dawnej Polsce.

Wyrazem zaangażowania Anny w dyskurs religijny epoki stanowią dwa starodruki, również dedykowane królewnie: monumentalny wolumin ewangelicki „De Jesu, Scripturæ nucleo & medulla, Magnalia Dei […]”, a także traktat apologetyczny księdza Jerzego Cerazyna, kapelana królowej Konstancji (drugiej żony Zygmunta III). Kapłan skierował do Anny swoje dzieło, w którym wysunął argumenty poświadczające o słuszności rzymskiego katolicyzmu, mając na celu nawrócenie królewny. Ponadto prezentacja zawiera wizerunki osób z jej otoczenia: miniaturę z podobizną Zygmunta III Wazy, grafikę ukazującą królową Konstancję oraz drugą, przedstawiającą Syreniusza, z którym królewna korespondowała, dzieląc pasję do zielarstwa i medycyny.

Anna Wazówna jest jedną z kobiecych twarzy Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a zarazem wybitną postacią dawnej Polski. Jej wkład w dorobek intelektualny epoki staropolskiej zapisał się na kartach historii, które niniejszym prezentujemy.

---

🔗 Więcej informacji: https://muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl/wystawy-czasowe/anna-wazowna-starodruki/

🔗 Oprowadzanie kuratorskie https://muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl/wydarzenia/anna-wazowna-oprowadzanie/