Wykład Franciszka Chwałczyka rozwinie wątki obecne w wystawie „Spadek”, prezentowanej w Studio BWA Wrocław. Pokaże, że to, co marginalne, brudne lub odrzucone, jest kluczowe dla zrozumienia współczesnej kondycji społecznej i ekonomicznej. Spotkanie pozwoli spojrzeć na prace artystyczne w szerszym kontekście – jak na opowieść o tym, co zwykle ukrywane, lekceważone lub niewygodne, a jednak fundamentalne dla naszej codzienności. Wstęp wolny.

To, co po sobie pozostawiamy.

Wykład krążyć będzie wokół czterech haseł: spadku, odpadku, smrodu i marginesu. Wszystkie łączą się z tematyką wystawy. „Spadek” każe nam spojrzeć na wymiar czasowy – to, co po sobie pozostawimy jako pojedyncze jednostki, jako pokolenia, cywilizacja czy gatunek. „Odpadek” kieruje nas ku sferze ekonomicznej oceny – co jest przydatne, a co bezwartościowe; co jest zasobem, a co odpadem. Pojawia się tu kluczowa kwestia wartościowania i tego, co robić z odpadami.

To, co ma nam zniknąć z oczu.

Hasło „smród” sprowadza nas z wyżyn abstrakcji do doświadczenia i ucieleśnienia. Dotyczy biologii, ale też estetyki, kultury i wartościowania. Wystarczy pomyśleć o obrzydzeniu jako reakcji fizycznej, ale i moralnej. Ostatnie hasło, „margines”, przypomina o tym, że wszystko jest jakoś rozłożone w przestrzeni, a sama przestrzeń podzielona na miejsca porządku (dosłownego i społecznego) i margines. Na marginesie odnajduje się to, czego się pozbywamy. To, co ma nam zniknąć z oczu. Margines i dzielenie przestrzeni okazują się niezbędne dla funkcjonowania porządku. Także w sposób zaskakujący – to na marginesach, tam, gdzie rozluźniony jest gorset porządku, dokonują się eksperymenty i mutacje rodzące alternatywy, innowacje (potem przechwytywane przez główny nurt). A kiedy porządek upada, to właśnie na marginesach potrafi trwać i przetrwać.

Franciszek Chwałczyk – dr kulturoznawstwa, mgr kognitywistyki. Adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się relacjami ludzi i środowisk, miejskością i infrastrukturami, antropocenem i jego alternatywnymi ujęciami oraz samą wiedzą i nauką (jej związkami z kulturą i społeczeństwem). Autor pracy doktorskiej „Urbanocen – kulturowe rozszerzenie propozycji antropocenu”. Sekretarz techniczny Komitetu Nauk o Kulturze PAN, wykładowca SWPS, członek Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.