Kurt Masur - Koncert Nadzwyczajny

z okazjinadania Kurtowi Masurowitytułu Honorowego Obywatela Wrocławia

kup bilet

**Kurt Masur – Gość Honorowy, dyrygent

Jacek Kaspszyk – dyrygent

Agnieszka Franków-Żelazny – dyrygent**

soliści:

• Agnieszka Franków-Żelazny – sopran
• Joanna Dobrakowska – mezzosopran
• Tenor TBA
• Bogdan Makal – bas

*Chór Filharmonii im. Witolda Lutosławskiego *
Przygotowanie chóru - Agnieszka Franków-Żelazny

Orkiestra Filharmonii im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu

program:

• Ludwig van Beethoven – Uwertura „Egmont”
• Anton Bruckner – Locus iste, Os justi
• Johannes Brahms – Schicksalslied op. 54
• Anton Bruckner – Te Deum

o programie

"Kiedy czytałem dzieło, przeżywałem i przemyślałem je tak samo głęboko i serdecznie jak Pan, starając się oddać odpowiedni nastrój w muzyce. Pragnąłbym bardzo usłyszeć Pana opinie o Uwerturze. Z Pańskich ust nawet nagana będzie cenna dla mnie i dla mojej sztuki - przyjmę ją z równą wdzięcznością, jak najwyższą pochwałę_. Słowa listu, skierowane do autora tragedii „Egmont”, Johanna Wolfganga Goethego, pochodzą z 1809 roku. Wówczas to Ludwig van Beethoven otrzymał propozycję napisania muzyki do tekstu swego literackiego mistrza, czując, że spotkało go wielkie wyróżnienie. Samo obcowanie z dramatem sprawiało kompozytorowi wiele radości, bowiem przesłanie utworu (główny bohater, tytułowy Egmont, to namiestnik Flandrii, który za udział w powstaniu przeciwko najeźdźcom Niderlandów - Hiszpanom - zostaje uwięziony i skazany na śmierć) było bardzo bliskie rewolucyjnym ideałom Beethovena.

Jednak w inscenizacjach „Egmonta” bardzo rzadko wykorzystuje się pierwotną muzykę napisaną do dzieła literackiego - powodem może być dość trudny, unikalny styl Beethovena, podczas gdy muzyka teatralna bardzo często (i jakże często niesłusznie!) zaliczana jest do kategorii muzyki użytkowej.

Za najcenniejsze fragmenty Uwertury uchodzą pieśni Klärchen, wzruszające Larghetto, napisane do sceny ukazującej jej śmierć, a także - wieńcząca dzieło, skomponowana na specjalne życzenie Goethego - Symfonia zwycięstwa - muzyczna ilustracja apoteozy bohatera walczącego i ginącego za wolność swego narodu."

W epoce romantyzmu kantata nie jest już jednoznaczną formą, powstałą w wyniku kontaminacji z pieśnią chóralną oraz balladą. Powstające wówczas kantaty, które ze względu na ich rozmiar i zastosowane środki muzycznego wyrazu nazywano „pieśniami kantatowymi”, tworzył m. in. Johannes Brahms.

Do najbardziej znanych należą Schicksalslied op.54 oraz Gesang der Parzen op. 89 - w pierwszym utworze słychać wpływ polifonii Bachowskiej, w drugim natomiast można dostrzec paradygmat formy sonatowej.

Rola historyczna Brucknera sprowadza się głównie do osiągnięć na polu symfoniki.

Źródeł fascynacji austriackiego neoromantyka tym gatunkiem można szukać u Beethovena i Schuberta (monumentalizm, patos) oraz - przede wszystkim - u Wagnera (harmonia i instrumentacja). Mówiąc o muzyce Brucknera, nie można jednak nie wspomnieć o jego licznych utworach o proweniencji ludowej oraz religijnej - wpływ austriackiego folkloru dostrzec można niemal w każdej małej formie kompozytora. Twórczość religijna Austriaka to połączenie sztuki symfonicznej z kunsztem form polifonicznych, gdzie głos ludzki jest traktowany - podobnie jak u Wagnera - na równi z instrumentami orkiestry. Graduały „Os justi” oraz „Locus iste” to utwory nawiązujące do tradycyjnej austriackiej muzyki kościelnej.

Na przełomie V i VI w. msza zyskała sprecyzowany kształt - ustalono stałe (ordinarium missae) oraz zmienne (proprium missae) części liturgii. Wówczas to ważnym elementem mszy stało się Graduale, którego nazwa pochodzi od miejsca wykonywania utworów, mianowicie - stopni ambony (gradus). Najbardziej charakterystyczną cechą Graduału jest ozdobny, melizmatyczny śpiew, który stanowił punkt wyjścia dla dalszych działań muzyczno-słownych, np. podkładania nowych tekstów pod melizmaty. Teksty graduałów często były parafrazą lub dosłownym tłumaczeniem psalmów i podobnie jest u Brucknera. Os justi pochodzi z Psalmu 37 - Usta sprawiedliwego głoszą mądrość i język jego mówi, co słuszne/Prawo jego Boga jest w jego sercu, a jego kroki się nie zachwieją/Alleluja. Te Deum Laudamus Brucknera wykonywane jest jako czwarta część niedokończonej IX Symfonii d-moll. Ciebie Boga wysławiamy to wczesnochrześcijański hymn dziękczynny, którego autorstwo tradycja przypisuje św. Ambrożemu oraz - poniekąd - Augustynowi, który w 387 roku otrzymał chrzest z rąk biskupa Mediolanu. Niektórzy badacze uważają, że pieśń ta powstała w wyniku połączenia dwóch wcześniejszych hymnów: do Boga Ojca oraz do Boga Syna. Według tego schematu drugi z tych hymnów rozpoczyna się frazą Tu rex gloriae, Christe, natomiast końcowe strofy są wyborem wersetów z Księgi Psalmów, dodawanych kolejno do oryginalnego tekstu. Hymn powiela strukturę chrześcijańskiego Credo - początek to przyzywanie Boga, wychwalanie wszystkich, którzy wielbią i czczą Pana (począwszy od hierarchicznie uporządkowanych istot niebieskich, poprzez chrześcijan będących już w niebie, aż po Kościół rozproszony po całym świecie). Następnie wspomina narodzenie, męczeństwo i zmartwychwstanie Chrystusa, po czym ponawia modlitwę, zarówno całego kościoła, jak i każdego wiernego z osobna, prosi o przebaczenie grzechów, obronę przed pokusami i wyraża nadzieję na zjednoczenie się z Chrystusem. Utwór wykonuje się przy szczególnych okazjach, takich jak msza rezurekcyjna albo wybór papieża. Wśród muzycznych opracowań hymnu godne uwagi są także kompozycje Palestriny, Bacha, Dvořáka, a także - Krzysztofa Pendereckiego.

/opracowanie: Ramona Słobodzian/

Kurt Masur
Jest jednym z najszerzej podziwianych i poważanych muzyków swojej generacji, dobrze znany orkiestrom i publiczności nie tylko jako wybitny dyrygent, ale również jako humanista. Jego ścisła i intensywna współpraca z Nowojorską Orkiestrą Symfoniczną, gdzie jest Dyrektorem Muzycznym od roku 1991, wyróżnia się powrotem do stale wysokiej jakości gry i ducha artystycznego. W ten sposób wywiera on swoje piętno na Orkiestrze, która podlegała już rozmaitym wpływom Mahlera, Toscaniniego, Bernsteina, Bouleza i Mehty.

Pod kierownictwem maestro Masura Orkiestra podjęła szereg pomyślnych inicjatyw włącznie z powrotem do koncertów radiowych na żywo na terenie całych Stanów Zjednoczonych oraz założeniem własnego, zdobywającego nagrody wydawnictwa – New York Philharmonic Special Editions. Główne punkty sezonu 1999-2000 stanowiły liczne światowe premiery: projekt „Przesłania na Milenium” składający się z nowych dzieł skomponowanych przez Thomasa Adesa, Johna Congliano, Hansa Wernera Henze, Giya Kancheli oraz Somei Satoh; „Symfonie milenijne Disneya” obejmowały światowe premiery Aarona Jaya Kernisa oraz Michaela Jorke’a, a nowe dzieło Wyntona Marsalisa było kontynuacją związków Orkiestry Symfonicznej z jazzem w Lincoln Center, rozpoczętych w sezonie 1998-99.

Przez wiele sezonów Kurt Masur działał jako kapelmistrz Lipskiej Orkiestry Gewandhaus – stanowisko o głębokim znaczeniu historycznym, które piastowały takie osobowości jak Mendelssohn, Nikisch, Furtwängler.

Od 1996 roku jest dyrygentem honorowym tejże orkiestry. W 1995 roku otrzymał Krzyż Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, w 1996 National Arts Club nagrodził Go Złotym Medalem Honoru w dziedzinie muzyki, a w roku 1997 uzyskał tytuły Komandora Legii Honorowej Rządu Francuskiego oraz Ambasadora Kulturalnego Miasta Nowy Jork.

W 1999 Masur otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej z rąk Aleksandra Kwaśniewskiego. Maestro Masur jest także honorowym obywatelem swojego rodzinnego miasta Brzegu. Od 1992 posiada dożywotni tytuł honorowego dyrygenta gościnnego Izraelskiej Orkiestry Symfonicznej. W sezonie 2000-2001 Maestro Masur został mianowany głównym dyrygentem Londyńskiej Orkiestry Symfonicznej. Jest także dyrektorem muzycznym Narodowej Orkiestry Francji.

Maestro Masur jest także gościem – dyrygentem czołowych orkiestr na świecie.

Pod Jego batutą wystąpiły między innymi: Narodowa Orkiestra Chińskiej Republiki Ludowej, Światowa Orkiestra Młodych (koncerty ze skrzypaczką Anne-Sophie Mutter w Baden-Baden, Weimarze, Lipsku, Kolonii, Dreźnie i Berlinie), Berlińska Orkiestra Symfoniczna, Orkiestra Kameralna Mahlera (koncert poświęcony pamięci dyrygenta Herberta von Karajana), Orkiestra Paryska, Niemiecka Państwa Opera i Orkiesta w Berlinie, królewska Orkiestra Cocertgebouw w Amsterdamie, Bawarska Orkiestra Radiowa w Monachium.

Kurt Masur i New York Philharmonic wydali dziesięciopłytowy album, zawierający najlepsze wykonania New York Philharmonic pod batutą Maestra. Dokonali także wielu nagrań w partnerskiej współpracy z Teldec Classics International, między innymi: 7 Symfonia Szostakowicza ‘Leningradzka’, Britteona Requiem wojenne oraz wszystkie dzieła Straussa z sopranem Deborą Voigt. Kurt Masur dokonał także blisko stu nagrań włącznie ze wszystkimi symfoniami Beethovena, Brahmsa, Mendelssohna, Schumanna i Czajkowskiego.

Kurt Masur, który urodził się w 1927 roku w Brzegu na Śląsku, studiował fortepian, kompozycję i dyrygenturę w Kolegium Muzycznym w Lipsku. W roku 1948 został mianowany kierownikiem orkiestry w Teatrze Powiatowym w Halle, a później stał się kapelmistrzem teatrów operowych w Brfurcie i Lipsku. W roku 1958 przyjął swoją pierwszą poważniejszą nominację na dyrygenta Drezdeńskiej Orkiestry Symfonicznej, wracając do opery w roku 1958 jako główny dyrektor muzyczny Meklenburskiego Teatru Państwowego w Schwerinie. Od 1960 do 1964 Kurt Masur był starszym dyrektorem muzycznym Komische Oper w Berlinie, współpracując z dyrektorem-reżyserem Walterem Felsensteinem. W 1967 roku został mianowany głównym dyrygentem Drezdeńskiej Orkiestry Symfonicznej – stanowisko to piastował do roku 1972. Jako kapelmistrz Gewandhaus, w okresie 1970-1996, poprowadził ponad tysiąc koncertów oraz ponad dziewięćset koncertów podczas tournee z tą orkiestrą.

Maestro Masur jest Profesorem Lipskiej Akademii Muzycznej od 1975 roku i otrzymał doktoraty honoris causa Akademii Muzycznej we Wrocławiu, Cleveland Institute of Music, Colgate University, Hamilton College, Indiana University, Uniwersytetu w Lipsku, Manhattan School of Music, Uniwersytetu w Michigan oraz Uniwersytetu w Yale. W 1998 roku obchodził 50-lecie pracy artystycznej jako zawodowy dyrygent.

W czerwcu 2002 roku, podczas uroczystych obchodów 75-lecia urodzin Maestra, pod jego batutą wystąpiła New York Philharmonic w koncercie galowym w Avery Fisher Hall, w ramach Festiwalu w Lincoln Center. Ponadto, miasto Kolonia uczciło ten jubileusz podczas całego sezonu koncertowego (koncerty London Philharmonic i Israel Philharmonic), a kulminacją obchodów były występy New York Philharmonic w tym mieście.

Związki Kurta Masura z dolnośląskim życiem kulturalnym sięgają 1993 roku, kiedy jako gość honorowy Festiwalu EuroSilesia nawiązał pozytywne kontakty z organizatorami festiwalu i w kolejnych latach występował jako dyrygent na koncertach festiwalowych w Brzegu i Wrocławiu, prowadząc orkiestrę symfoniczną WOSPR z Katowic (1994), Filharmonię Lipską Gewandhaus (1996), New York Philharmonic (2000), Orchestre National de France (2003). Maestro Masur jest osobiście zaangażowany w rozwój Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego EuroSilesia, pełniąc w nim funkcję przewodniczącego Rady Honorowej Festiwalu.

W latach 2004 i 2006 prowadził w Filharmonii im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu Międzynarodowe Dyrygenckie Kursy Mistrzowskie współorganizowane przez Fundację EuroSilesia. W 2005 roku zainaugurował swoją działalność Instytut Kultury i Sztuki Kurta Masura.

Jacek Kasprzyk
Dyrektor artystyczny Filharmonii we Wrocławiu. Swoją karierę dyrygencką rozpoczął od zajęcia III miejsca na prestiżowym konkursie im. H. von Karajana w Berlinie, dzięki któremu zaczął obejmować eksponowane stanowiska w renomowanych instytucjach muzycznych. Był kierownikiem artystycznym Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, pierwszym dyrygentem londyńskiej Capitol Radio’s Wren Orchestra oraz dyrektorem muzycznym i naczelnym Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie.

Jest dyrektorem muzycznym Litewskiej Opery i Baletu w Wilnie. Nieustannie koncertując i prowadząc spektakle operowe zyskał renomę wybitnego dyrygenta.

Agnieszka Franków-Żelazny
Z wyróżnieniem ukończyła Akademię Muzyczną we Wrocławiu w klasie dyrygowania prof. Haliny Bobrowicz oraz klasie śpiewu solowego prof. Ewy Czermak. Ukończyła również Podyplomowe Studia Chórmistrzowskie przy AM w Bydgoszczy.

Laureatka I nagrody Ogólnopolskiego Konkursu Dyrygentów Chóralnych w Poznaniu oraz dwóch Nagród Specjalnych, konkursu na najlepszego studenta Primus Inter Pares na Dolnym Śląsku roku akademickiego 2003/04, kilkakrotnie otrzymywała nagrody dla najlepszego dyrygenta konkursów chóralnych (2004, 2006, 2006). W kwietniu 2005 została finalistką II Konkursu Wokalnego im. H. Halskiej we Wrocławiu.

Jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Wydziale Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej we Wrocławiu, a od października 2006 roku kierownikiem Chóru Filharmonii im. W. Lutosławskiego we Wrocławiu.

Joanna Dobrakowska
W 2001 roku ukończyła z wyróżnieniem studia wokalne na Wrocławskiej Akademii Muzycznej w klasie Bogdana Makala. Nagrodzona stypendium naukowym Ministerstwa Kutury RP oraz Rządu Austriackiego przez 3 lata kontynuowała naukę śpiewu u Heleny Łazarskiej na Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu.

Ma na swym koncie występy na prestiżowych festiwalach w Polsce (m.in. Forum Musicum, Vratislavia Cantans, Gaude Mater, Festiwal Moniuszkowski w Kudowie Zdrój, Dni Sztuki Wokalnej im. Ady Sari) oraz za granicą (m.in. Journeés Mozart w Lozannie, Bach Archiv w Lipsku, Uckermärkische Musikwochen w Templinie, Hommage Tino Pattiera w Dubrowniku, czy też Festiwal Kultury Polskiej w Bukareszcie).

Repertuar artystki obejmuje szerokie spektrum utworów z różnych epok - skupia się głównie na działalności koncertowej, choć ma w swym dorobku również partie operowe.

Koncertowała już w większości krajów europejskich, a także w Turcji, Jordanii, Syrii, Izraelu oraz na Guadelupie. Dokonała licznych nagrań radiowych i telewizyjnych.

Bogdan Makal
Studiował w akademiach muzycznych we Wrocławiu i w Bydgoszczy, dyplom z wyróżnieniem otrzymał w klasie prof. K. Myrlaka. Brał udział w kursach we Wrocławiu, w Weimarze (Hochschule für Musik Franz Liszt) oraz w kursie organizowanym przez Akademię Bachowską Helmuta Rillinga.

Jest laureatem nagród czterech konkursów: Warszawa - Konkurs Pieśni S. Moniuszki, Ogólnopolski Konkurs Wykonawstwa Polskiej Pieśni Artystycznej

Duszniki Zdrój -*Międzynarodowy Konkurs Wokalny

Gdańsk - Ogólnopolski Konkurs E. Griega*

W 2002 roku otrzymał wyróżnienie dla solisty na Międzynarodowym Festiwalu - Konkursie Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce.

Wykonuje partie w ponad 100 oratoriach, uczestniczył w wielu festiwalach w Polsce, w Rosji, we Francji. Dokonał wielu nagrań płytowych oraz rejestracji radiowo-telewizyjnych, wśród nich nagrania utworów D. Milhauda (nagroda Grand Prix du Disque de l'Academie Charles Gris oraz Diapason d'Or).

Jest prodziekanem Wydziału Wokalno-Aktorskiego w Akademii Muzycznej oraz kierownikiem Wydziału Wokalnego w PSM II stopnia - we Wrocławiu. Uczestniczy w jury międzynarodowych konkursów i jest wykładowcą i kierownikiem Zimowego Kursu Wokalnego w Dusznikach Zdroju.

Wychowankowie Bogdana Makala zdobywają nagrody i wyróżnienia na wielu konkursach.