Socrealizm

Wystawa zbiorowa

Socrealizm, czyli realizm socjalistyczny, był zjawiskiem monopolistycznym w oficjalnej sztuce polskiej lat 1949–1955, którego granice czasowe wyznaczały sankcjonująca go narada w Nieborowie w lutym 1949, oraz kończąca – Wystawa Młodej Plastyki Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi, otwarta w lipcu 1955 w warszawskim arsenale jako impreza towarzysząca Międzynarodowemu Festiwalowi Młodzieży i Studentów [...]. Rok 1949 stał się początkiem wzmożonej, agresywnej ofensywy ideologicznej, presji socrealizmu wywieranej na wszystkie środowiska twórcze: literatów, twórców teatru, malarzy, rzeźbiarzy, grafików, fotografów, filmowców, muzyków i architektów oraz na wyższe uczelnie. Doszło do monopolizacji wszystkich dziedzin kultury przez ideologów socrealizmu, w wyniku różnorodnych form aktywności partii [...].

Wszystkie socrealistyczne prace nosiły sugestywne tytuły, świadczyły o zaangażowaniu sztuki w budowę nowego socjalistycznego ładu. W większości miały monumentalne rozmiary. Charakteryzowała je stonowana redakcja idealizowanego realizmu. Środki artystycznego wyrazu nie przyciągały uwagi widza ani oryginalnością ujęcia, ani ekspresją, ani naturalistyczną wyrazistością. Kryterium wartości artystycznej, wbrew zapewnieniom władzy, pozostawało nieistotne lub w najlepszym razie drugorzędne. Forma miała stać się przezroczystym nośnikiem socjalistycznej, czyli upolitycznionej, treści. [...]. Wyjątek stanowiła tu grafika, głównie plakat propagandowy, a także antykapitalistyczna satyra polityczna, gdzie dozwolono artyście na odchodzenie od ściśle wyznaczonego schematu. Monopolistyczna pozycja socrealizmu w Polsce trwała niespełna sześć lat. Była to sześciolatka intensywnej indoktrynacji politycznej, pełnej kontroli środowisk twórczych i produkcji artystycznej. Socrealizmu nie można więc postrzegać wyłącznie jako kilkuletniej narzuconej konwencji w kulturze polskiej okresu stalinizmu, której wytwory prezentuje obecna wystawa [...].

Iwona Luba (fragmenty wstępu do katalogu wystawy Socrealizm w Galerii Miejskiej bwa Bydgoszcz)

Na wystawę Socrealizm w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy złożyły się prace z zakresu malarstwa, rzeźby, plakatu, grafiki oraz rysunku wypożyczone ze zbiorów muzealnych w Polsce (Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Plakatu we Wilanowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowe w Toruniu).

Prezentacja sztuk plastycznych wzbogacona zostanie pokazem archiwalnych materiałów filmowych i dźwiękowych: filmy fabularne, filmy archiwalne, kroniki filmowe, muzykę z tego okresu oraz prezentację fotosów filmowych. 8 i 9 listopada 2005r. w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy odbędzie się konferencja naukowa pt. Sztuka jako ideologia. Ideologia jako sztuka, a 7 i 8 grudnia w kinie Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy będzie miała miejsce pokaz czterech filmów fabularnych z okresu socrealizmu (Pierwszy start, reż. Leonard Buczkowski, Celuloza, reż. Jerzy Kawalerowicz., Przygoda na Mariensztacie, reż. Leonard Buczkowski,, Niedaleko Warszawy, reż. Maria Kaniewska-Forbert). Kuratorzy wystawy: Wacław Kuczma i Danuta Pałys.