Poszerzanie wspólnoty. Zwierzęta, konflikt i polityczność - wykład Gabrieli Jarzębowskiej

Wydarzenie towarzyszące wystawie Jimmiego Durhama Boże dzieci, poematy.

Wykład będzie dotyczył możliwości stworzenia poszerzonej, międzygatunkowej wspólnoty rozumianej w kategoriach politycznych. Będzie zarazem komentarzem i rozwinięciem problematyki zarysowanej przez Jimmiego Durhama na wystawie prezentowanej w Muzeum Sztuki. Artysta postuluje włączenie zwierząt z powrotem do „naszego świata”, co znamionuje rozumienie międzygatunkowych relacji w kategoriach wspólnotowości. Jednocześnie podkreśla wymiar międzygatunkowej różnicy oraz poddaje krytyce antropocentryczne założenie, zgodnie z którym człowiek z jego umiejętnościami kognitywnymi jest postrzegany jako standardowy model do oceny rzeczywistości. Jarzębowska proponuje rozszerzyć tę refleksję o wymiar polityczny i zastanowić się, czy poszerzona wspólnota jest możliwa w obliczu międzygatunkowych konfliktów oraz antropogenicznej genezy samego pojęcia polityczności, a jeśli tak, na jakich podstawach miałaby zostać zbudowana.

Kontekstu teoretycznego dla wykładu dostarczą dwie propozycje z obszaru filozofii politycznej: teoria „Zoopolis” Sue Donaldson i Willa Kymlicki oraz agonistyka Chantal Mouffe. Pierwsza z nich proponuje włączenie zwierząt dzielących przestrzeń z człowiekiem do politycznej wspólnoty oraz rozważa, jakie zasady miałyby nią kierować. Z kolei propozycja Mouffe postuluje rozumienie konfliktu jako integralnej części wspólnoty, a nie zagrożenia dla niej. Połączenie tych optyk pozwala na przezwyciężenie dychotomii permanentnej wojny i harmonijnej koegzystencji w debacie o naszych relacjach ze zwierzętami. Umożliwia także uniknięcie naiwności w proponowaniu rozwiązań nieuwzględniających kulturowej specyfiki, często trudnych, międzygatunkowych relacji. Istotne jest również zaproponowanie afirmatywnej wizji międzygatunkowej wspólnoty, wyłamującej się z narracji opisującej zwierzęta jako bierne ofiary ludzkiej opresji, na rzecz takiej, w której są one aktywnymi aktorami, posiadającymi swoją sprawczość i zdolnymi do aktów oporu.

Gabriela Jarzębowska - doktorantka na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, stypendystka Uniwersytetu w Linköping w Szwecji oraz Polsko-Amerykańskiej Fundacji Fulbrighta. Łodzianka z urodzenia i z wyboru. Zajmuje się humanistyką środowiskową oraz krytycznymi studiami nad zwierzętami. Do jej głównych zainteresowań badawczych należą naturokulturowe czynniki kształtujące konflikty międzygatunkowe oraz studia nad tym, co niechciane w relacjach człowieka ze światem nie-ludzkim. Przygotowuje doktorat dotyczący materialno-dyskursywnych praktyk tępienia szczurów rozpatrywanych w wymiarze etycznym, społecznym i politycznym. Zanim poświęciła się pracy akademickiej, upowszechniała wartości związane z bezprzemocowym stosunkiem do przyrody, prowadząc fundację Bios Amigos.