reżyseria: Caroline Link

MŁODE KINO NIEMIECKIE

9. przegląd filmowy najlepsze filmy dekady 1995 - 2005

Przeglądy młodego kina niemieckiego organizowane przez Goethe-Institut w Warszawie we współpracy z Filmoteką Narodową mają swoją kilkuletnią tradycję. Co roku prezentowane są najnowsze produkcje niemieckie, wybrane z programu Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Berlinale.

W tym roku w marcu odbędzie się 9. przegląd z tego cyklu, który z racji obecnie obchodzonego Roku Polsko-Niemieckiego 2005/2006 będzie miał wyjątkowy charakter. Tym razem przegląd pokaże nie tylko najnowsze filmy z ubiegłorocznego Festiwalu w Berlinie, ale podsumuje także kondycję niemieckiej kinematografii z okresu ostatniej dekady. Pokazanych zostanie dwadzieścia najlepszych filmów, zdobywców Oscarów, berlińskich Złotych Niedźwiedzi, Europejskiej Nagrody Filmowej lub Niemieckiej Nagrody Filmowej.

Część filmów zostanie pokazana po raz pierwszy w Polsce, niektóre obrazy są znane, ponieważ trafiły na ekrany dzięki polskim dystrybutorom. Przegląd przedstawia czołówkę nowej generacji niemieckich twórców filmowych: m.in. Caroline Link, Toma Tykwera, Christiana Petzolda, Hansa Christiana Schmida, Fatih Akina i wielu innych. Wyjątkowy program przeglądu daje polskiemu widzowi znakomitą możliwość wniknięcia w klimat współczesnego kina niemieckiego, będącego na dobrej drodze, by konkurować z francuskim czy angielskim. Przegląd został przygotowany we współpracy z Goethe-Zentrum Lublin/Dethloff Deutschschule/Partner Goethe-Institut.

NIGDZIE W AFRYCE Nirgendwo in Afrika, Niemcy 2002, 141 min.

Scenariusz (na postawie powieści Stefanie Zweig) i reżyseria: Caroline Link Zdjęcia: Gernot Roll Muzyka: Niki Reiser Montaż: Patricia Rommel Scenografia: Susann Bieling, Uwe Szielasko Kostiumy: BarbaraGrupp Dźwięk: Andreas Wolki Producent: Peter Herrmann

Występują:

Juliane Köhler (Rettel Redlich), Merab Ninidze (Walter Redlich), Matthias Habich (Susskind), Sidede Onyulo (Owuor), Karoline Eckertz (Regina – starsza), Lea Kurka (Regina – młodsza), Gerd Heinz (Max

Nagrody i wyróżnienia:

• Oscar 2003 dla najlepszego filmu nieangielskojęzycznego; _ Złote Globy 2003: nominacja dla najlepszego filmu nieangielskojęzycznego; _ MFF w Karlowych Warach 2003: nominacja do Kryształowego Globu za najlepszy film, ostatecznie jednak Nagroda Specjalna Jury, Nagroda FIPRESCI; * Niemieckie Nagrody Filmowe 2002: Złote Lole w kategoriach: najlepszy film, reżyseria, zdjęcia, muzyka, męska rola drugoplanowa – dla Matthiasa Habicha, także nominacja dla Juliane Köhler; _ Bawarskie Nagrody Filmowe 2002: nagroda za produkcję, oraz 2003 - nagroda publiczności; Srebrna Nagroda Gildii Niemieckich Kin Arthousowych 2002 dla najlepszego filmu; _ Camerimage 2002: nominacja do Złotej Żaby za zdjęcia; _ MFF Kobiet w Bordeaux 2002: Grand Prix Złota Fala za najlepszy film i scenariusz; _ MFF w St. Louis 2002: Nagroda Jury Ekumenicznego dla najlepszego filmu oraz Międzynarodowa Nagroda Specjalna; _ MFF w Jerozolimie 2002 – Nagroda Burmistrza dla najlepszego filmu; _ MFF w East Hampton (USA) 2002 – Nagroda Publiczności dla najlepszego filmu fabularnego.

Jeden z najważniejszych filmów niemieckich ostatnich lat. Co najmniej tak samo piękny jak Pożegnanie z Afryką, z którym bywa najczęściej porównywany. Afryka nie jest tu jednak, jak w tamtym przeboju hollywoodzkim z gwiazdami tylko tłem dla dość banalnej historii, lecz stanowi najważniejszy jej element.

Opowieść o żydowskiej rodzinie z Wrocławia, której udaje się uciec przed shoah do Kenii, jest opowieścią prawdziwą i przejmującą. Film przedstawia trudne warunki życia na afrykańskiej biednej farmie, trudne zwłaszcza dla adwokata i jego eleganckiej żony, która zamiast potrzebnej lodówki przywiozła do buszu wieczorową suknię i kosz porcelanowej zastawy.

Tu nie ma dróg, prądu ani wody, a wokół tylko tubylcy i piękne krajobrazy. I co ma począć z sobą mała Regina, wychowana w salonach dziadków i znająca świat zewnętrzny tylko z widoku na podwórko eleganckiej wrocławskiej kamienicy. Muszą żyć i przystosować się, bo trwa wojna i wszystkich ich krewnych wywieziono, ponoć do pracy na wschodzie...

Rettel (Juliane Köhler) i Walter (Merab Ninidze) nie poddają się, walczą o godne życie, ciężko pracują, wysyłają córkę do angielskiej szkoły z internatem, później Walter zaciąga się do wojska. Dojrzewają w Afryce i Afryka żyje w ich sercach, także później, gdy decydują się na powrót do Niemiec. Dowodem na to, że żyje jest autobiograficzna powieść Stefanie Zweig, na podstawie której powstał scenariusz Caroline Link.

To film o dojrzewaniu Rettel i Reginy, o dojrzewaniu miłości Rettel i Waltera. W innym wymiarze to film o tolerancji – rodzącym się szacunku dla innej kultury i cywilizacji, rasy, u ludzi, którzy z powodu nietolerancji w swoim kraju, musieli uciekać na koniec świata. W jakimś stopniu to także film o holokauście, który stanowi tło listów z domu, coraz rzadziej napływających, oraz wieści z frontów. Nie zapominajmy jednak, że tej rodzinie tylko cudem udaje się przeżyć. I jeszcze jedno: uciekali przez nazistami, którzy odmówili im, jako Żydom, prawa do życia w Niemczech. Ale w Afryce wciąż pozostawali obywatelami Niemiec, wrogami dla brytyjskich władz Kenii, które internowali wszystkich mężczyzn. Tylko swojej sile i poświęceniu Rettel zawdzięcza odzyskanie męża z niewoli. Później Walter zgłasza się do brytyjskiego wojska, by walczyć z Niemcami. I wywalcza sobie prawo do bycia Niemcem w wolnych powojennych Niemczech. W tym sensie film Link jest także opowieścią o patriotyzmie. O niemieckim Żydzie walczącym o takie Niemcy, w których może być szanowanym niemieckim prawnikiem.

Nigdzie w Afryce to film wieloaspektowy, poważny, głęboki, mądry, ale jednocześnie piękny, świetnie sfotografowany i zagrany. Bardzo uniwersalny, ale i bardzo niemiecki. Film autorski, wysokoartystyczne, ale wytrzymujący konkurencję filmów hollywoodzkich. Oscar dla Caroline Link oraz druga nominacja do tej nagrody są wyrazem szacunku Hollywoodu dla kina europejskiego i niemieckiego.

CAROLINE LINK, ur. 1964 r. w Bad Nauheim. Po ukończeniu szkoły średniej przez rok mieszkała w USA. W 1984 r. pracowała jako stażystka w Bavaria Film Studios. W 1986 r. Rozpoczęła studia w Akademii Filmowej i Telewizyjnej w Monachium. Jej film dyplomowy Sommertage został wyróżniony nagrodą Kodaka na FF w Hof. Wszystkie następne filmy przynosiły jej liczne nagrody. Oprócz oscarowego Nigdzie w Afryce najwięcej nagród zdobył dramat 'Jenseits der Stille': nominację do Oscara 1997, Bawarską Nagrodę Filmową 1997 za reżyserię, nominację do Zotego Huga, a ostatecznie Złotą Plakietę na MFF w Chicago, Srebrną Niemiecką Nagrodę Filmową 1997; Grand Prix i nagrodę za scenariusz na MFF w Tokio, a także nagrodę na MFF w Vancouver. Jej film dla dzieci Pünktchen und Anton zdobył Bawarska Nagrodę Filmową 1999, zaś na MFF dla Dzieci w Chicago nagrodę jury dorosłych, zaś na podobnym festiwalu w Montrealu – laur jury dziecięcego.

FILMOGRAFIA REŻYSERA

• Aftermath (2006, film nieukończony) _ Nigdzie w Afryce (2001) _ Pünktchen und Anton (1999) _ Jenseits der Stille (1996) _ Kalle der Träumer (1992) (TV) _ Sommertage (1990) film dyplomowy _ Glück zum Anfassen (1989) * Bunte Blumen (1988)