KRUCHE PIĘKNO

Kolekcja ceramiki

Dział Rezydencja Księży Młyn, ul Przędzalniana 72

Wystawa zaprezentuje ponad 200 najcenniejszych dzieł z kolekcji ceramiki artystycznej Muzeum Okręgowego w Toruniu, wykonanych z kamionki, fajansu i porcelany w czasie od XVI w. po lata 30. XX w. w różnych ośrodkach europejskich.

Osobną część stanowić będzie ekspozycja współczesnych wyrobów Fabryki Porcelany w Ćmielowie. Grupę eksponatów najstarszych stanowią fajanse hiszpańsko – mauretańskie oraz majolika włoska (naczynia apteczne, XVI w.), a także kamionki nadreńskie (dzbany, konwie od XVI w.) Pierwsze europejskie fajanse wyrabiano w Holandii w warsztatach Delft (XVII – XVIII w.).Były to naczynia o rozmaitych funkcjach, m.in. wazony z modnych wówczas garniturów ustawianych na szafach i kominkach. Bogata i zróżnicowana jest grupa wyrobów fajansowych z ośrodków francuskich, niemieckich oraz polskich, z charakterystycznymi naczyniami z Ćmielowa, Nieborowa i Pruszkówa.

Wyroby polskie reprezentują także: porcelana z Korca i Baranówki oraz bolesławickie kamionki. Przegląd wyrobów porcelanowych rozpoczyna prezentacja dzieł ze słynnej manufaktury w Miśni. Z kolei zespoły porcelanowe niemieckie, wiedeńskie, francuskie i rosyjskie ukazują wielość funkcji oraz różnorodność rozwiązań formalnych, inspirowanych współczesną im sztuką i estetyką.

Katarzyna Kluczwajd tak pisze w katalogu do wystawy: 'Te kruche, piękne przedmioty, wyczarowane z gliny i ognia, od wieków pełniły funkcje użytkowe i dekoracyjne dodając splendoru domowi. Często motywacją do poszukiwań nowych gatunków ceramiki była pogoń za niedoścignionym wzorem, którym długo pozostawała porcelana chińska.

Dopiero wynalezienie porcelany twardej (Miśnia, 1710 rok) dało w tej dziedzinie nowe możliwości, a dzieje opracowania receptury porcelany miśnieńskiej to historia mentalności i kultury czasów minionych.

Znajdujące się na wystawie eksponaty odzwierciedlają aktualne zjawiska panujące w sztuce, różnorodne mody i tendencje. Dla przykładu: w majolikach włoskich popularnymi motywami zdobniczymi stały się m.in. sceny mitologiczne, zaś w kamionkach z terenów nadreńskich często odnaleźć można bezpośrednie wpływy rycin współczesnych, przenoszone do kolejnych warsztatów za pomocą wzorników lub samych już matryc.

W ikonografii ceramiki artystycznej dominują tematy obecne w plastyce, np. sceny chińskie (chinoiserie), sceny mitologiczne i rodzajowe, postacie świętych, portrety i widoki miast, personifikacje, sceny symboliczne, motywy narodowe i wątki patriotyczne, etc.

Szczególny rozwój produkcji naczyń zastawy stołowej, nie tylko zresztą ceramicznych, charakterystyczny był dla 2. połowy XVIII w., co związane było z ówczesną kulturą i obyczajowością. Wystarczy przypomnieć znane opisy uczt szlachty i magnatów, królów i cesarzy z ich obfitym menu, aby zrozumieć potrzebę używania licznych nakryć fajansowych, a później porcelanowych, nakryć srebrnych, szklanych, etc. Typowa dla tego okresu jest daleko posunięta specjalizacja w użytkowych funkcjach naczyń'.