Dawne malarstwo

ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie

Sale wystaw czasowych:

od 14.12.2006 — 18.02.2007

Wernisaż – 14 grudnia godz. 12.00

Kuratorzy:

Artur Kolbiarz, Dariusz Kacprzak

Wykład towarzyszący otwarciu ekspozycji,

godz. 13.00

Splendor książąt, duma mieszczan.

Kolekcjonerzy w Szczecinie od końca XVI do połowy XX wieku

wygłosi dr Rafał Makała.

Wystawa jest prezentacją najważniejszych dzieł ­– 40 obrazów z okresu od XVI do początków XX w. – pochodzących ze zbioru Muzeum Narodowego w Szczecinie. Po raz pierwszy zostaną one zaprezentowane poza siedzibą szczecińskiego Muzeum.

Mimo niewielkich rozmiarów wystawa dokumentuje tradycję kolekcjonerską Szczecina i odzwierciedla charakter tego portowego miasta jako ośrodka artystycznego. Podkreśla okresy artystycznej świetności Pomorza, w tym przede wszystkim "złotego wieku" przełomu XVI i XVII stulecia oraz okresu intensywnego rozwoju gospodarczego w XIX i początku XX w.. Ukazuje również specyfikę regionu: związki z krajami nadbałtyckimi i silne wpływy niderlandzkie. W swoim obecnym kształcie zbiór ten ilustruje zmieniające się przez wieki tradycje kolekcjonerskie i gusta mieszkańców Pomorza Zachodniego.

Najstarsze prezentowane dzieła związane są z północnoeuropejskim renesansem. Sztandarowym obiektem z tego okresu jest odzyskany niedawno portret księcia Filipa I, sygnowany przez pracownię Cranachów. Świadczy on o poziomie artystycznym dawnych zbiorów książęcych, ukazując jednocześnie specyfikę sztuki Reformacji. Do tej grupy należy też portret Filipa Melanchtona, ciekawy szczególnie ze względu na połączenie technik graficznych i malarskich.

W drugiej połowie XVI w., wraz ze wzrostem znaczenia Niderlandów w Europie, na Pomorzu rozpowszechniła się moda na dzieła tamtejszych malarzy, jak i płynące stamtąd wzorce artystyczne. Wśród grupy obrazów importowanych na uwagę zasługuje Wielki kiermasz wykonany przez twórcę z kręgu Davida Vinckboonsa, sumujący ówczesne dokonania artystów niderlandzkich w zakresie pejzażu i malarstwa rodzajowego. Z kolei Portret mężczyzny z różą na tle sceny Zmartwychwstania reprezentuje miejscową twórczość opartą na grafikach niderlandzkich. O długotrwałej modzie na sztukę holenderską świadczą obrazy pochodzące z następnych stuleci: powstałe w początkach XVIII w. przedstawienia pracowni malarskiej i rzeźbiarskiej czy późniejszy o blisko sto lat Pejzaż nadrzeczny ze sztafażem Jacoba van Stryja. Z racji położenia i charakteru Szczecina sporą popularnością wśród miejscowych odbiorców cieszyło się również malarstwo marynistyczne. Spośród prezentowanych dzieł walorami artystycznymi wyróżnia się pochodząca z 2 ćwierci XVII wieku Burza na morzu.

Szczecińska kolekcja poszczycić się może niewielkim, lecz wartościowym zbiorem malarstwa włoskiego XVII w. Jego trzon stanowią dwa wybitnej klasy obrazy: Powrót syna marnotrawnego oraz Św. Jan Ewangelista. Pierwszy, monumentalny w swej formie, nawiązuje do malarstwa z kręgu Guercina, drugi natomiast, bardziej intymny, wskazuje na środowisko malarzy neapolitańskich.

Prezentacja kolekcji została przygotowana w ramach programu kulturalnej wymiany między szczecińską placówką a Muzeum Sztuki w Łodzi. Program skupia się na zagadnieniach kolekcjonerstwa w środkowej Europie, pokazanego na przykładzie zbiorów dwóch ośrodków o dość odmiennej historii.

Mimo zasadniczych różnic obie kolekcje mają ze sobą wiele wspólnego. Wprawdzie u początków zbiorów szczecińskich leżą działania książąt pomorskich w XVI i początkach XVII w., jednak swoją świetność kolekcja szczecińska zyskała w drugiej połowie XIX i początkach XX w. – podobnie jak zbiory dawnych mistrzów łódzkiego Muzeum. Obie kolekcje zostały też w dużej mierze rozproszone w wyniku działań wojennych i barbarzyńskich poczynań totalitarnych systemów XX w. Odtwarzane i uzupełniane po II wojnie światowej, stanowią dziś wartościowe zbiory sztuki europejskiej, mające ponadregionalne znaczenie.

Wystawie towarzyszy bogato ilustrowany, dwujęzyczny (polsko-niemiecki) katalog.

Wykłady poszerzające problematykę wystawy Od Cranacha do Corintha:

07.01.2007, godz. 11.00

Dariusz Kacprzak: Między Cranachem a Corinthem.

Wybrane obrazy z kolekcji malarstwa dawnego Muzeum Narodowego w Szczecinie w świetle nowych badań.

21.01.2007, godz. 11.00

Anna Bartczak: Miasto na sprzedaż.

Szczecin od końca XVI do początków XX wieku.

08.02.2007, godz. 18.00

dr Ewa Gwiazdowska: August Ludwig Most — pomorski przedstawiciel biedermeieru