PIENIĄDZ ZASTĘPCZY MIAST

ŚLĄSKA LUBUSKIEGO

Problematyka pieniądza zastępczego od dawna jest przedmiotem zainteresowania wielu kolekcjonerów i muzeów. Prezentowana w dniach 10.09.- 26.10. 2003 w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze wystawa Pieniądz zastępczy miast Śląska Lubuskiego przedstawia walory emitowane w latach 1914 - 1923.

Pieniądze zastępcze w okresie I wojny światowej były powszechnym zjawiskiem na terenie Polski i Niemiec. By zapobiec przejściowym problemom na rynku pieniężnym, rząd Rzeszy wprowadził do obiegu banknoty kas pożyczkowych. Banknoty, których wartość nominalna wynosiła  50f, 75f, 1M, 2M, 10M czy 20M miały zastąpić brakujące w obiegu monety srebrne i złote. Wiele miast i miasteczek zaczęło emitować pieniądz zastępczy. Dużo z tych pieniędzy zachowało się do dziś, bowiem już w latach powojennych rozwinął się rynek kolekcjonerski.

Zachowane banknoty stanowią doskonały materiał do badań nad historią poszczególnych miast wydających bony zastępcze. W omawianym okresie tereny Śląska Lubuskiego podlegały administracji pruskiej. Prowincja śląska składała się z trzech rejencji: legnickiej, wrocławskiej i opolskiej, w skład których wchodziły ziemie Dolnego i Górnego Śląska oraz część Łużyc.

W interesujących nas miastach Śląska Lubuskiego zachowały się pieniądze zastępcze i one też stanowią całość wystawy. Najwięcej pieniędzy prezentowanych na ekspozycji wydanych zostało w Zielonej  Górze (Grünberg) i pokazuje to miasto. Jednakże piękną kolekcję tworzy także zbiór walorów z Głogowa (Glogau), Żagania (Sagan), Świebodzina (Schwiebus), Nowej Soli (Neusalz), Żar (Sorau), Jasienia (Jessnitz) czy Małomic (Mallmitz). Przedstawiono również pojedyncze banknoty z miast, w których zachowało się niewiele walorów, a które są w posiadaniu tylko kolekcjonerów. Są to m.in. Sulechów (Züllichau), Kożuchów (Freystadt), Szprotawa (Sprottau), Zasieki (Forst), Brody (Pförten), Lubsko (Sommerfeld), Bytom Odrzański (Beuthen/O), Babimost (Bomst), Wschowa (Fraustadt) czy Gubin (Guben). Papierowe pieniądze uzupełnione są ekspozycją monet zastępczych poszczególnych miast, m.in. Zielonej Góry, Żar, Żagania, Nowej Soli, Sulechowa i Szprotawy.

Prezentowane walory pochodzą głównie ze zbiorów muzeów (m. in.: Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze oraz z muzeów w Głogowie, Nowej Soli, Świebodzinie i Szprotawie), a także z kolekcji prywatnych (p. Wiesława Chłopka z Żagania, p. Zdzisława Szukiełowicza z Kożuchowa i p. Stanisława Szlapińskiego z Zielonej Góry).

Tak wielki zbiór banknotów z naszego regionu nie był jeszcze prezentowany w jednym miejscu na pojedynczej wystawie. Ważnym jest również fakt, iż większość banknotów pochodzi z kolekcji prywatnych, które bardzo rzadko są gdziekolwiek prezentowane, natomiast poszczególne muzea nie eksponują zbyt często całości swoich zbiorów pieniędzy, lecz tylko poszczególne banknoty.

Komisarzem wystawy jest Izabela Korniluk.