WSPÓŁCZESNY PLAKAT POLSKI

O TEMATYCE ANTYALKOHOLOWEJ

Plakat antyalkoholowy zaliczany do grupy tematycznej plakatów społecznych, odzwierciedlał ważne idee i zagadnienia społeczne. Istotną rolę w procesie narodzin plakatu poświęconego zagadnieniom alkoholizmu odegrał mecenat społeczno-państwowy. Zleceniodawcą plakatów związanych z profilaktyką przeciwalkoholową było m.in. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Wydział Zdrowia Psychicznego i Kultury Fizycznej, Ministerstwo Komunikacji, Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy, Towarzystwo Trzeźwości Transportowców, Polski Czerwony Krzyż, a nawet Instytutu Wenerologii. Problematykę plakatu związanego z edukacją przeciwalkoholową podejmowało wielu wybitnych plakacistów polskich. Są wśród nich zarówno artyści starszego, jak i średniego pokolenia, których twórczość odcisnęła piętno na wizerunku polskiego plakatu. Na wystawie prezentowane są prace powstałe począwszy od lat 40., aż do 80. XX wieku; głównie jednak z okresu działalności polskiej szkoły plakatu, reprezentowanej przez tak znanych plakacistów jak: Marek Freudenreich, Waldemar Świerzy, Leszek Hołdanowicz, Maciej Urbaniec, Jakub Erol, Jerzy Flisak, Bronisław Zelek, Hubert Hilscher i wielu innych. Dla problematyki plakaciści znaleźli różnoraki sposób obrazowania. Jednym z nich jest bardzo dosłowne ujęcie problemu alkoholowego, ukazane w stylistyce realistycznej, łatwo docierającej i zrozumiałej dla przeciętnego widza. Część plakatów reprezentuje propagandową konwencję realizmu socjalistycznego, ośmieszającego i piętnującego występki nadużywających alkohol osobników. Zastosowanie znajduje również konwencja rysunku satyrycznego, ujętego w stylu narracyjnej kreskówki przypominającej komiks. Tutaj problem alkoholowy interpretowany bywa swobodnie, wydobywając jego stronę komiczną, a przekorna chęć dowcipu zamazuje czasem powagę poruszanego problemu społecznego. Króluje tam humor, groteska, karykatura, a nawet ironia. Następną grupę stanowią plakaty wykazujące dążenie do czytelnego, zwięzłego, lapidarnego zapisu graficznego, do jak najtrafniejszego znaku plastycznego, oddającego istotną treść zagadnienia. Nie brak też ciekawych rozwiązań tematyki antyalkoholowej opierającej się na bogactwie przenośni, skojarzeń, metafor, przekazywanych za pomocą celnych skrótów myślowych i trafnie dobranych, łatwych do rozpoznania symboli, intrygujących widza i skłaniających do refleksji. Prezentacja przygotowana w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych powstała w oparciu o prywatną kolekcję Michała Poniża, zbiory Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Ekspozycja, na której znajduje się ponad 100 plakatów stanowi dobrą okazję do przeglądu interesujących rozstrzygnięć treściowych i formalnych problematyki antyalkoholowej w polskim plakacie na przestrzeni ponad 40 lat.