Oliver Ressler, Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej?

Wystawa Olivera Resslera Socjalizm zawiodł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej? podejmuje kwestie związane z sytuacją krajow w momencie transformacji ustrojowej, a także problem społecznej recepcji kapitalizmu w sytuacji kryzysu.

Prezentacja wystawy w Polsce, ktora coraz częściej wchodzi w rolę mentora wobec państw ubiegających się o miejsce w nowej Europie, daje możliwość bardzo szczegolnego wglądu w ich realia i namysłu nad ubocznymi skutkami kapitalizmu.

Na wystawie zobaczymy trzy prace, ktore konfrontują rożne modele społeczne w fazie przekształceń ustrojowych. Dwukanałowa instalacja wideo Socjalizm zawiodł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej? (2010) odwołuje się do kondycji mieszkańcow Armenii po upadku Związku Radzieckiego. W filmie, ktory powstał na największym w Armenii bazarze, w biednej dzielnicy Erewania, wymownie zwanej Bangladeszem, usłyszymy o drastycznym pogorszeniu się warunkow życia i skrajnym rozwarstwieniu społecznym. W wypowiedziach mieszkańcow dominuje poczucie rezygnacji związane z degradacją, bezrobociem i wszechobecną korupcją, ktore artysta potęguje niemymi obrazami opuszczonych fabryk, niegdyś miejsc pracy tysięcy obywateli. Fasadowa demokracja i pozornie funkcjonujący wolny rynek, pod płaszczykiem ktorych ukrywa się system feudalnych zależności społecznych, powodują, że ze szczegolną siłą odżywają radzieckie resentymenty, a wolność i niepodległość okazują się dobrem niechcianym. Już w pierwszych, prowokacyjnych słowach jednego z bohaterow filmu ujawnia się bliska strategiom dokumentalnym metoda artystyczna Olivera Resslera, ktora zakłada dążenie do obiektywizmu i poszukiwanie prawdy: „Można sfilmować gorę Ararat i dodać, że u jej stop ludziom żyje się bardzo dobrze. Można pokazać domy dygnitarzy i okrasić zdjęcia słowami: »Popatrzcie, jak Armenia się rozwija! Spojrzcie, jaki to bogaty kraj, dobrze się tu żyje, ludzie mieszkają w takich domach...« I nic poza tym. Jeśli chce się sfilmować kłamstwa, nie ma sprawy". Charakterystyczne dla Olivera Resslera jest budowanie przestrzeni dla wypowiedzi bohaterow, w ktorej ingerencje artysty ograniczone są do minimum. Wydaje się, że związek jaki powstaje między Resslerem a bohaterami jego filmow wynika z zewnętrznej pozycji artysty, ktorą zajmuje, a ktora z jednej strony zakłada chłodny ogląd sytuacji, z drugiej budzi w rozmowcy nadzieję, że jego protest zostanie usłyszany.

W tym samym roku powstała Gmina w budowie, dokumentalny film Olivera Resslera i Dario Azzelliniego, opisujący oddolny proces tworzenia się społecznych organow decydenckich w Wenezueli, służących modernizacji biednych obszarow aglomeracji Caracas. W filmie artysta rejestruje zgromadzenia ludowe, podczas ktorych ustala się hierarchię potrzeb i głowne problemy małych społeczności, a także strukturę powstających organizacji i taktykę działania. Walka o poprawę warunkow życiowych wpisuje się w zjawisko określane przez Hugo Chaveza jako "socjalizm XXI wieku", ktory dąży do zastąpienia skostniałych struktur władzy i dotychczasowego systemu demokracji przedstawicielskiej prawdziwie demokratycznym systemem demokracji ludowej. Na naszych oczach społeczeństwo wenezuelskie probuje znaleźć drogę do przemian demokratycznych wolną od wewnętrznych i zewnętrznych naciskow. Film ujawnia procesualne mechanizmy władzy i podporządkowuje im swoją formę: surowe kadry, długie „nieoszlifowane" ujęcia i brak wyczuwalnej obecności artysty. Stwarzają one atmosferę głębokiego zaangażowania oraz poczucie, że granica między działaniem artystycznym a aktywizmem staje się trudna do uchwycenia.

Kapitalizm zawiodł nie tylko w społeczeństwach w okresie transformacji jako remedium na reżimy totalitarne. Ostatni kryzys w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych pokazał, że w krajach o ugruntowanej demokracji system ekonomiczny i los ludzi zależy od dyktatury międzynarodowych korporacji i systemu bankowego. Skutki tego kryzysu ponieśli obywatele, a nie instytucje finansowe, za duże żeby upaść, przez świat połączeń, ktore mają ze światem polityki.

*Oliver Ressler *(1970) ukończył Uniwersytet Sztuk Plastycznych w Wiedniu. Uprawia sztukę krytyczną, w ktorej analizuje wspołczesne relacje władzy, formy oporu i alternatywne modele społeczne. Wspołpracuje z artystami: Zanny Begg, Martinem Krennem, Gregorym Scholette i Davidem Thorne, a także politologiem Dario Azzellinim. Brał udział w ponad dwustu wystawach międzynarodowych. Wielokrotnie pokazywany w Polsce. Wspołpracuje z Instytutem Wyspa, ktory wydał w języku polskim i angielskim książkę artysty Alternatywna Ekonomia Alternatywne Społeczeństwo (2007), wieloletni projekt wywiadow z osobami pracującymi nad koncepcjami alternatywnych form organizacji życia społecznego i wymiany ekonomicznej.

bilety:

ulgowy 3 zł; normalny 6 zł