Jerzy Panek Notatnik

Wystawa rysunków i grafik

Jerzego Panka łączy się zwykle z drzeworytami, w ktorej to technice odniosł największy sukces. Jego słynne deski były szeroko znane i podziwiane, choć funkcjonowały nierzadko przez wiele lat jako swego rodzaju płaskorzeźby, zanim zostały odbite na papierze. Artysta był jednak rownież rysownikiem i malarzem. Ta część jego spuścizny pozostaje mniej znana. Traktujący bowiem całą swą tworczość jako działalność prywatną, Panek nie często dzielił się nią z szeroką publicznością, a dotyczyło to zwłaszcza jego niegraficznych prac. Dlatego też prezentowana w Space Gallery kolekcja rysunkow i pasteli pochodzi ze zbiorow rodziny artysty i często jest niesygnowana.

Nie zmienia to faktu, że prace te są rownie interesujące co drzeworyty oraz oscylują wokoł tych samych motywow, znanych choćby z Portretow jarmarcznych, Portretow Jozefa Gielniaka, czy najsłynniejszej serii Panka: Boskiej Komedii. A głownym tematem, ktory artysta przepracowywał w zasadzie przez całe swe życie, było ludzkie oblicze - najczęściej jego własne. Wystawa w Space Gallery prezentuje zatem całą galerię portretow, silnie zdeformowanych i uproszczonych. Podczas gdy wersje drzeworytnicze ograniczały się do czarnej, połamanej linii sugerującej kształt twarzy, prace rysunkowe często operują szerszą, bardziej organiczną linią i abstrakcyjną plamą, na ktorej kaligraficznie wykreślono nos, oczy, usta, czasem rekwizyt w postaci nakrycia głowy. Przełożone na pastel oblicza stają się zaś wielokolorowymi, kontrastowymi plamami.

Bezpośrednim zapisem impulsow artysty są jego szkicowniki. W nich znajdziemy obok linearnych, bliskich drzeworytom portretow także kolejny ważny u Panka motyw: zwierzęta. To z nimi miał bardzo dobry kontakt i one ucieleśniały pewną „prymitywność", „ludowość" i niespożyte siły witalne jego tworczości. Szkicowniki to też świetny dowod na progresywny charakter prac Panka. Cała jego dojrzała tworczość od lat '50 krążyła wokoł kilku powtarzających się problemow, a każda z prac była nie tyle skończonym, zamkniętym dziełem, co jedną z odsłon procesu tworczego, ktory kolejne strony „zapisanych" przez Panka brulionow pokazują niemal na zasadzie animacji. Jeden z tych zeszytow na okładce nosi tytuł: Notatnik Akademicki, nadany mu przez drukarnię. Dość przewrotnie epitet ten odnosi się do zawartości, ktora jeśli czerpała z tradycji, to tej awangardowej, reprezentowanej przez Picassa, Klee czy Matisse'a, zakorzeniona była jednak przede wszystkim w osobistym przeżywaniu świata. Ta osobistość i intymność wpłynęły zapewne na dość poźne zainteresowanie spuścizną Panka w naszym kraju, gdzie jednak w końcu doceniono jego dzieło. Daleki od wszelkich akademii artysta, dziś stał się dla nich klasykiem.

Tomasz Ratajczyk

bilety:

wstęp wolny