Historia o miłości łącząca dwie kultury - Orfeo & Majnun

Dwa mity: grecki o Orfeuszu i Eurydyce oraz arabsko-perski o Lejli i Madżnunie to wywodzące się z dwóch wielkich kultur, uniwersalne opowieści o miłości i stracie. Choć rozgrywają się w różnych sceneriach i społecznościach, w obu natura współodczuwa z bohaterami i towarzyszy ich cierpieniom. Z połączenia tych historii powstała opera Orfeo & Majnun, która 20 marca 2020 roku zaprezentowana zostanie w Centrum Kongresowym ICE Kraków.

Na scenę wchodzi Narrator i przywołuje dwie dziewczyny: Lejlę i Eurydykę. Te z kolei przyzywają swoich ukochanych: Orfeusza i Qaysa (później nazwanego „Madżnunem” – szalonym). Tak oto zaczyna się opera Orfeo & Majnun: na scenie rozgrywa się opowieść o miłości pełnej poświęceń i zarazem tragicznej, prowadzącej bohaterów do kresu życia, ale i do granic szaleństwa.

Licząca tysiące lat historia Orfeusza i Eurydyki wraz z innymi greckimi mitami współtworzy podwaliny kultury europejskiej, stając się także przedmiotem niezliczonych późniejszych interpretacji i przetworzeń w różnych dziedzinach artystycznego wyrazu – od sztuk pięknych po teatr i operę. Podobną rolę w świecie islamu pełni opowieść o Madżnunie i Lejli, po raz pierwszy spisana pod koniec XII wieku przez perskiego poetę Nizamiego. Opera Orfeo & Majnun, powstała jako część międzynarodowego projektu o wymiarze społecznym, pokazuje, ile wspólnych elementów można znaleźć w pozornie odległych kulturach, jak wiele nas łączy już dzisiaj – i jak można (i warto!) pracować nad tym, by te związki jeszcze wzmocnić.

W realizowanych w różnych miastach Europy spektaklach bierze udział doborowe grono muzyków i solistów, występują w nich także złożone z utalentowanych melomanów chóry i zespoły społeczne. O integrującym charakterze Orfeo & Majnun świadczy chociażby fakt, że w dziele tworzenia warstwy dźwiękowej opery uczestniczyło aż trzech artystów: francusko-palestyński kompozytor, muzyk i śpiewak Moneim Adwan (autor partii wokalnych śpiewanych w języku arabskim oraz współtwórca ich orkiestracji), swobodnie operujący w różnych stylistykach – od jazzu po muzykę klasyczną – kompozytor, dyrygent i pianista Howard Moody (jego wkładem w całość dzieła były części opery przeznaczone na chór) oraz belgijski kompozytor i muzyk Dick van der Harst (odpowiedzialny za partię „zachodnią” muzyki, ale też współpracujący z Moneimem Adwanem przy orkiestracji fragmentów „orientalnych”).

„Wykorzystałem okazję do wspólnego improwizowania z Moneimem Adwanem, by lepiej zrozumieć język arabskiej muzyk” – mówi Howard Moody. „Fortepian i oud tworzą kompozycję zupełnie nieoczekiwaną  (…) graliśmy w sali prób (…) przez godzinę, nie rozmawiając, po prostu oddając pole muzyce, splatając nasze muzyczne style i odmienne tradycje. (…) Tę wolność zawarłem później w moich kompozycjach na chór, w nadziei, że różne kulturowe światy, dźwiękowe palety i systemy akordów mogą (również) znaleźć wspólny język.”

Moneim Adwan dodaje: „Kiedy jesteś jednym z trzech kompozytorów, musisz starać się odnaleźć swoją drogę z poszanowaniem muzyki pozostałych. Razem chcemy osiągnąć rezultat piękny i spójny, satysfakcjonujący dla wszystkich. (…) Mam wrażenie, że publiczność nie będzie w stanie rozróżnić, gdzie kończy się melodyka arabska, a zaczyna zachodnia… Odbiorca będzie miał odczucie, jakby stał przed obrazem malowanym wieloma rękami.”

Pomysłodawczynią i autorką libretta jest austriacka pisarka i reżyserka Martina Winkel, a wspólnie z nią za stworzenie artystycznej wizji opery Orfeo & Majnun odpowiada izraelsko-austriacki reżyser specjalizujący się w wielkoformatowych projektach o charakterze partycypacyjnym Airan Berg.

Krakowska i zarazem polska premiera opery odbędzie się 20 marca 2010 roku o godzinie 19.00 w Centrum Kongresowym ICE Kraków.

Opera, obok warsztatów społecznych i parady, jest elementem międzynarodowego projektu Orfeo & Majnun, który realizowany będzie od listopada 2019 do czerwca 2020 roku w Krakowie.