Krajobraz znad Wisły

Malarstwo Pejzażowe Jacka Malczewskiego

Z bogatego i różnorodnego dorobku Jacka Malczewskiego, dobrze reprezentowanego w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, wybrano dzieła ilustrujące zainteresowania artysty krajobrazem.

Krajobraz jako samodzielny temat malarski stanowił bardzo ciekawy, ale marginalny wątek w twórczości Malczewskiego. W tym kręgu pozostaje stosunkowo mało znana, lecz bardzo ciekawa kolekcja niewielkich kompozycji, malowanych jakby mimochodem, przedstawiających widoki z otoczenia willi artysty położonej w krakowskiej dzielnicy Zwierzyniec. Te na pierwszy rzut oka całkowicie banalne motywy: fragmenty krajobrazu, schodki w ogrodzie, studnia na podwórku, drewniany płot, nie tylko świadczą o wielkim umiłowaniu przez artystę otaczającej go natury, ale także dają się odczytać jako próba materializacji duchowego aspektu najbardziej prozaicznego wycinka rzeczywistości. Uchwycone w tych pejzażach fragmenty otaczającego malarza świata ulegają swoistej nobilitacji jako najbliżej dostępne twórcy okruchy uniwersum. Widoki z okien własnego domu stają się jeszcze jednym dowodem na szczególną wrażliwość Malczewskiego na metafizyczny aspekt realności, który umiejętnie podpatrzony w najbliższym otoczeniu, przekazuje nam równie złożone przesłanie, jak znany z innych jego dzieł świat pełen teatralnych gestów i fantastycznych postaci.

Krajobraz z salwatorskich wzgórz i widok na zakole Wisły oraz inne fragmenty krajobrazu (często fikcyjnego) stawały się nierzadko tłem w portretach, tak lubianych przez artystę. Malczewski stworzył niezwykłą galerię portretów Polaków – przedstawicieli polityki, wojska, sztuki, literatury i muzyki. Postaci, przeważnie ujęte w popiersiu, naturalistycznie modelowane i umieszczone na pierwszym planie, rozsadzają ramy kompozycji. Kontrastuje z nimi szkicowo namalowane tło, czasami czysto pejzażowe, a w wielu przypadkach wypełnione fantastycznymi stworami lub dodatkowymi scenami. Na wystawie zostanie pokazanych około 30 obrazów olejnych, z obszernymi informacjami na ich temat. Ekspozycji towarzyszy ilustrowany informator. Kurator wystawy: Światosław Lenartowicz