"Pan Tadeusz" 1928 - Nasze Kino

"Pan Tadeusz" - polski film niemy z 1928 roku, zrealizowany na podstawie epopei Adama Mickiewicza - zaginął w czasie II wojny światowej. W latach 50-tych XX wieku odnaleziono fragmenty filmu o łącznej długości 42 minut. W 2006 roku we Wrocławiu odnaleziono kolejne fragmenty, dzięki czemu udało się zmontować ponad 120 minut trwającego oryginalnie ponad 3 godziny filmu.

Film zrekonstruowano cyfrowo w 2012 roku w ramach projektu Filmoteki Narodowej: "Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach XI Priorytetu "Kultura i dziedzictwo kulturowe" Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Przenosząc na ekran arcydzieło Adama Mickiewicza scenarzyści - Andrzej Strug i Ferdynand Goetel oraz reżyser Ryszard Ordyński postanowili zrealizować ciąg żywych obrazów w stylu rysunków Michała Elwiro Andriollego - autora 60 ilustracji Pana Tadeusza wydanych w 1881 roku we Lwowie nakładem Księgarni F. H. Richtera.

Film Ryszarda Ordyńskiego był drugą próbą przeniesienia "Pana Tadeusza" na ekran. Pierwszą podjęto na przełomie lat 1919-1920, kiedy to biuro wynajmu "Petef" zleciło realizację filmu Zygfrydowi Mayflauerowi - wziętemu operatorowi. Nakręcono ponad tysiąc metrów taśmy odpowiadających 30 minutom projekcji, ale dalsze prace przerwano z przyczyn technicznych. Ryszard Ordyński wrócił jednak do koncepcji poprzednika i tak powstał jego film - zbiór najważniejszych i najefektowniejszych scen poematu uzupełnionych i połączonych w całość strofami wiersza. Zadbano o realia. Zdjęcia plenerowe kręcono w województwie nowogródzkim w majątku Czombrów niedaleko Świtezi. Nad wystrojem wnętrz, kostiumami, rekwizytami czuwał sztab konsultantów. W scenach batalistycznych wziął udział I pułk szwoleżerów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz IV Zaniemeński pułk ułanów.

Uroczysta premiera "Pana Tadeusza" odbyła się 9 listopada 1928 roku w Warszawie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. W wydarzeniu uczestniczyli najwyżsi dostojnicy państwowi - Prezydent Ignacy Mościcki, Marszałek Józef Piłsudski, członkowie Rady Ministrów oraz Korpusu Dyplomatycznego. Słowo wstępne wygłosił pisarz Juliusz Kaden-Bandrowski.

Film cieszył się w Warszawie ogromnym powodzeniem, otrzymał entuzjastyczne recenzje i wiele ciepłych słów ze strony takich osobistości świata kultury, jak Zofia Nałkowska, Jan Lechoń czy Antoni Słonimski, choć zastrzeżenia budziło wysunięcie na plan pierwszy batalistyki z uszczerbkiem dla scen rodzajowych i obrazów przyrody. Krytykowano także budowę i układ fabuły, czytelny jedynie dla widzów dobrze obeznanych z poematem. Na ekranie przewinęła się czołówka ówczesnych gwiazd kina. Plakat do filmu zaprojektował wybitny malarz - Wojciech Kossak.

Treść: Rok 1832, Paryż. Adam Mickiewicz wspomina kraj rodzinny. Zdjęcia Wilna i modlących się ludzi przy Ostrej Bramie, pejzaż litewski, dom rodzinny Adama Mickiewicza.

Do rodzinnego dworku w Soplicowie przyjeżdża Tadeusz. Widzi w ogrodzie Zosię podlewającą kwiatki. Wita się z rodziną i gośćmi. Dowiaduje się o trwającym sporze o zamek między Sędzią, który jest jego wujem i Hrabią, dziedzicem majątku Horeszków.

Uroczysta kolacja na zamku. Wchodzi spóźniona Telimena i siada obok Tadeusza. Rejent spiera się z Asesorem o psy biorące udział w polowaniu. Gerwazy opowiada Hrabiemu historię zamku Stolnika, ostatniego z rodziny Horeszków. Przed laty w czasie walk z Moskalami w obronie zamku Jacek Soplica zabił przypadkowo Stolnika, ojca jego ukochanej Ewy. Gerwazy, wierny sługa Horeszków, przysiągł mu zemstę.

Następnego dnia rano goście udają się na grzybobranie. Telimena flirtuje z Hrabią i Tadeuszem. Sędzia wyjawia jej, że planuje małżeństwo Tadeusza i Zosi. Gajowy przynosi wiadomość o pojawieniu się w okolicy niedźwiedzia. Wszyscy przygotowują się do polowania. Tymczasem w karczmie Jankiela zbiera się szlachta. Ksiądz Robak nakłania zebranych do zorganizowania powstania i przyłączenia się do wojsk Napoleona.

Następnego dnia w czasie polowania niedźwiedź atakuje Tadeusza i Hrabiego. Celny strzał księdza Robaka ratuje ich od śmierci. Telimena postanawia wydać Zosię za mąż za Hrabiego, sama natomiast chce poślubić Tadeusza. Urządza ucztę. Podczas niej ożywają dawne urazy między rodem Sopliców i Horeszków. Hrabia nie chce oddać zamku i razem z Gerwazym planuje zbrojną walkę o niego. Tymczasem w zaścianku Dobrzyńskich gromadzi się szlachta. Nie mogą dojść do porozumienia. Gerwazy nakłania ich do ataku na Soplicowo.

W trakcie zajazdu mieszkańcy Soplicowa zostają uwięzieni. Szlachcice urządzają sobie ucztę zakrapianą alkoholem, a po niej zapadają w głęboki sen. Kiedy się budzą są już jeńcami żołnierzy rosyjskich, którzy przyszli mieszkańcom Soplicowa z pomocą. Dzięki księdzu Robakowi udaje się uwolnić szlachciców. Wszyscy jednoczą się w walce z Rosjanami. Ciężko ranny ksiądz Robak, który w czasie walki ocalił Hrabiego i Gerwazego, spowiada się ze swojego życia i wyznaje, że jest Jackiem Soplicą. Gerwazy mu przebacza.

Rok 1812. W Soplicowie w obecności polskich generałów odbywają się zaręczyny trzech par, w tym Zosi i Tadeusza, którzy chcą uwłaszczyć chłopów. Jankiel gra poloneza.

produkcja: Polska 1928 - rekonstrukcja cyfrowa 2012 gatunek: niemy, kostiumowy, historyczny dozwolony: od 10 lat system wyświetlania: cyfrowy - 2D
czas trwania: 128 minut reżyseria: Ryszard Ordyński scenariusz: Andrzej Strug, Ferdynand Goetel zdjęcia: Antoni Wawrzyniak, Janusz Wasung muzyka: Tadeusz Woźniak 2012 obsada: Wojciech Brydziński - Adam Mickiewicz Stanisław Knake-Zawadzki - Sędzia Jan Szymański - Jacek Soplica (ksiądz Robak) Mariusz Maszyński - Hrabia Leon Łuszczewski - Tadeusz Soplica Helena Sulimowa - Telimena Zofia Zajączkowska - Zosia Paweł Owerłło - Podkomorzy Helena Górska-Brylińska - Podkomorzyna Rena Hryniewiczówna - Podkomorzanka Mura Starkówna - Podkomorzanka Wiesław Gawlikowski - Wojski Janina Klimkiewiczowa - Wojszanka Marian Jednowski - Gerwazy Ludwik Fritsche - Protazy Ajzyk Samberg - Jankiel Józef Zejdowski - Konewka Jerzy Janowski - Brzytewka Henryk Weise - Szydełko Mikołaj Lewicki - Buchman Józef Śliwicki - Stolnik

Projekcja filmu w ramach projektu Dom otwarty z cyklu: Film - fabryka marzeń.

22.04.2014 godz. 19:00

Sala kameralna - liczba miejsc ograniczona, wstęp wolny - bezpłatne wejściówki do odbioru w OCK na 7 dni przed seansem.

Projekt „Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach XI Priorytetu „Kultura i dziedzictwo kulturowe” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.