Figury retoryczne. Warszawska rzeźba architektoniczna 1918-1970
Kadr z zapowiedzi filmowej
- od: 14 czerwca 2015, niedzielado: 11 października 2015, niedziela
Figury retoryczne. Warszawska rzeźba architektoniczna 1918-1970
14 czerwca – 11 października 2015 wernisaż: 14 czerwca, g. 18:00
Warszawski przechodzień lub turysta ma (prawie) na wyciągnięcie ręki unikalną galerię trochę zaniedbanej i zakurzonej, często podniszczonej rzeźby – dostępną przez całą dobę, bez opłat za bilety. Stołeczna rzeźba architektoniczna kojarzona jest zazwyczaj z socrealizmem i retoryką propagandy, ale z całą pewnością nie jest do końca tym, czym się wydaje. Mało kto wie tak naprawdę, ile socrealistycznych rzeźb dekoruje gmachy stolicy. Niewielu potrafi z pamięci prawidłowo nazwać wszystkie postacie zerkające na ludzi z góry w pobliżu placu Konstytucji. O rzeźbie architektonicznej w Warszawie wiadomo tylko tyle, że jest – i w zasadzie niewiele więcej. A przecież mimo katastrofalnych zniszczeń w mieście zachowały się tu i ówdzie oryginalne rzeźby sprzed II wojny światowej. Twórcami robotników i rolników odkuwanych na fasadach z jednakowym entuzjazmem zarówno przed wojną, jak i po niej byli czołowi polscy artyści XX wieku. Warto przyjrzeć się tym dziełom uważniej, gdyż nawet z pozoru bardzo dostojne i patetyczne prace nierzadko zaskakują ironicznymi elementami, kryją w sobie mniej poważne treści lub ulegają poruszającym deformacjom pod wpływem warunków atmosferycznych. Dzięki zdjęciom Szymona Rogińskiego na wystawie w Królikarni będzie można zobaczyć dekoracje rzeźbiarskie, które na co dzień giną w wizualnym chaosie ulic lub które ze względu na ich lokalizację trudno obejrzeć, takie jak dekoracyjny fryz znad wejścia głównego do Pałacu Kultury. Fotografiom towarzyszyć będą oryginalne, nieznane lub bardzo rzadko prezentowane rzeźbiarskie modele i archiwalia. Większość prac, których dotyczą, z różnych powodów już nie istnieje lub nigdy nie została zrealizowana. Na przykład makieta utopijnej rzeźbiarskiej struktury Jana Szczepkowskiego, pierwotnie planowanej jako pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego, w kolejnych dwóch dekadach prezentowanej najpierw jako model łuku triumfalnego dla placu Konstytucji, a następnie jako dominujący akcent w alei Niepodległości.
Każda taka – zrealizowana bądź nie – koncepcja była czymś więcej niż tylko pracą wykonywaną przez artystę na polecenie władz. Relacje twórców ze zleceniodawcami, szczególnie w powojennej stolicy, powściągliwie określić można jako skomplikowane. Nieco światła na ich charakter rzucają zgromadzone na wystawie dokumenty pochodzące ze spuścizn po nieżyjących już rzeźbiarzach. Otwierają one nieznaną dotychczas, prywatną perspektywę artystów pozbawionych innych możliwości zarobkowania, którym „przydzielano” rzeźbę do wykonania, po czym „weryfikowano” i egzekwowano projekt bez oglądania się na okoliczności. A te, jak wskazują pisma sporządzane kopiowym ołówkiem przez Józefa Gosławskiego czy skargi wnoszone przez Stefana Momota, były dramatyczne. Ten pierwszy, aby na czas ukończyć grupę rzeźbiarską na MDM-ie, do pomocy przy prowizorycznie osłoniętych pracach na wysokości zmuszony był poprosić brata oraz ciężarną żonę. Drugi, po wykonaniu żądanych projektów „Tkaczki” dla ulicy Marszałkowskiej, został pozbawiony wpływu na realizację i ostateczny kształt rzeźby.
Czym zatem jest rzeźba architektoniczna ubiegłego wieku – tytułowe figury retoryczne – dla współczesnego odbiorcy? Czy następne pokolenia nadal postrzegają ją jako narzędzie propagandy? Czy współczesne zlecenia publiczne diametralnie różnią się od tych sprzed półwiecza? Te i inne kwestie związane z aktualną sytuacją poruszone zostaną w pracach zaproszonych na wystawę artystów, którzy inspirację czerpali ze znanych elementów wystroju rzeźbiarskiego miasta. Mając w pamięci sukces społecznej akcji renowacji płaskorzeźby „Plon” Jerzego Jarnuszkiewicza na Saskiej Kępie, która doprowadziła nie tylko do uratowania dzieła sztuki, lecz także do integracji lokalnej społeczności, łatwiej uświadomić sobie tkwiący w warszawskiej rzeźbie architektonicznej nie retoryczny, ale nawet rewolucyjny potencjał.
Kuratorki wystawy: Alicja Gzowska Współpraca kuratorska: Agnieszka Tarasiuk, Katarzyna Kucharska-Hornung Architektura wystawy: Piotr Bujas (BADR) Projekty graficzne: Poważne Studio
Teraz i zawsze
27 kwietnia 2015 - 20:00jest więcej terminów
Kino Praha
Jagiellońska 26 Warszawajest więcej miejsc
117 907sztuka
Fest Asia - festiwal kultury azjatyckiej
od: 25 kwietnia 2015 do: 26 kwietnia 2015
Galeria Żoliborz
Władysława Broniewskiego 28 Warszawa
14 474sztuka
W świecie stylów meblarskich
26 kwietnia 2015 - 13:00
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Stanisława Kostki Potockiego 10/16 Warszawa
13 991sztuka
Kiermasz „Sztuka rąk” na warszawskiej Ochocie
26 kwietnia 2015 -
Sztuka umiaru
Tarczyńska 5/9 Warszawa
14 412sztuka
Targowisko Sztuki
26 kwietnia 2015 -
Zamek Królewski
Plac Zamkowy 4 Warszawa
15 731sztuka
Teatralna Scena Talentów (TeST) Teatr Parabuch „Dotyk”
26 kwietnia 2015 - 18:00
Dom Kultury "Włochy"
Bolesława Chrobrego 27 Warszawa
16 299sztuka
Baju Baju
26 kwietnia 2015 - 12:30
Dom Kultury "Włochy"
Bolesława Chrobrego 27 Warszawa
16 227sztuka
Rodzinne warsztaty w pracowni: Ceramika i garncarstwo
25 kwietnia 2015 - 11
Dom Kultury Zacisze
ul. Blokowa 1 Warszawa
14 760sztuka
Wehikuł sztuki w DK Zacisze: W złotym świecie Gustava Klimta
25 kwietnia 2015 - 10:00
Dom Kultury Zacisze
ul. Blokowa 1 Warszawa
14 805sztuka
LEGO Twórcze Budowanie: Angry Birds
25 kwietnia 2015 - 10:00
Dom Kultury Zacisze
ul. Blokowa 1 Warszawa
28 146sztuka
WZORY W OGRODZIE
25 kwietnia 2015 -
Królikarnia
Puławska 113a Warszawa
16 429sztuka
"Wielcy, sławni, wspaniali. Portrety artystów w grafice z kolekcji Adama Broża" – wykład
25 kwietnia 2015 - 11:00
Zamek Królewski
Plac Zamkowy 4 Warszawa
15 616sztuka
Spektakl „Pułapka” wg dramatu Roberta Thomasa w wykonaniu Teatru Hybrydy UW
25 kwietnia 2015 - 18:00
Dom Kultury "Włochy"
Bolesława Chrobrego 27 Warszawa
16 218sztuka
Destrukcja = Kreacja Marek Sułek w Soho Factory
24 kwietnia 2015 - od godz:15.00 do 20.00
Soho Factory
Mińska 25 Warszawa
14 302sztuka
Wystawa Mai Kitajewskiej "Pod skórą"
od: 20 marca 2015 do: 24 kwietnia 2015
Galeria Bardzo Biała
Współna 61 lok. 107 Warszawa
20 624sztuka
PASTISZ I TRZY GAMY. Wernisaż wystawy prac powstałych w pracowni Lidii Zdzieszyńskiej.
23 kwietnia 2015 - 19:00
FILIA OŚRODKA KULTURY W DZIELNICY WESOŁA M.ST. WARSZAWY - ODT POGODNA
Jana Pawła II 25 Warszawa
16 280sztuka
Wernisaż wystawy "SUMMERTIME" Robert Rzadkiewicz
21 kwietnia 2015 - 21:00
Warszawa-Berlin-Express
ul. Kruczkowskiego Warszawa
15 111sztuka