Arcydzieła na fortepian: Schumann
![](https://dco1c2aefa5pk.cloudfront.net/l/64hy.jpeg)
- 6 kwietnia 2017, czwartek» 19:00
#
ARCYDZIEŁA NA FORTEPIAN: Robert Schumann Faschingsschwank aus Wien (Karnawał wiedeński) op. 26
WYKŁAD
Prof. dr hab. Wojciech DUDZIK – teatrolog, kulturoznawca (Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski)
Karnawał – święto, zabawa, widowisko
KONCERT
Tomasz ZAJĄC - fortepian
PROGRAM
Robert Schumann (1810 -1856)
Faschingsschwank aus Wien (Karnawał wiedeński) op. 26
Allegro. Sehr lebhaft
Romanze. Ziemlich langsam
Scherzino
Intermezzo. Mit grösster Energie
Finale. Höchst lebhaft
Po koncercie dyskusja z udziałem publiczności.
Pierwsze 10 lat twórczości Robert Schumann poświęcił wyłącznie kompozycjom na fortepian. Są to utwory bardzo różnorodne: sonaty, wariacje, etiudy, ale większość z nich stanowią typowe dla Schumanna cykle programowych utworów zgrupowane w rodzaj suity. Wypełniają one opusy od 1 do 23. Wśród wielkich kompozytorów jest to wypadek unikalny, porównywalny może ze Skriabinem, który praktycznie do końca życia pozostał wierny fortepianowi (na 74 opusy tylko 7 stanowią utwory symfoniczne). Nawet Chopin który również pisał prawie wyłącznie na fortepian właśnie w młodości stworzył parę utworów z orkiestrą i dwie kompozycje kameralne. Natomiast Schumann, który w okresie 1830 – 39 pisał wyłącznie na fortepian, potem z niezwykłym zapałem zajął się innymi formami muzycznymi: najpierw pieśnią (w roku 1840) potem utworami kameralnymi i symfonicznymi, chociaż od czasu do czasu wracał do fortepianu. Karnawał wiedeński op. 26, powstaje właśnie w 1839, jako jedna z ostatnich ważnych kompozycji na fortepian solo napisanych przez Schumanna, już w momencie kiedy powstają pierwsze opusy pieśni.
Fortepian w twórczości Schumanna jest organicznie związany z miłością kompozytora do Clary Wieck, która po latach zmagań z jej ojcem miała zostać jego żoną. Clara była genialną pianistką, już w wieku 7 lat dała się poznać wielkim autorytetom tego świata, a wkrótce już koncertowała po całej Europie. Schumann, mimo (a może właśnie wskutek) intensywnych ćwiczeń pianistą nigdy nie został, cudownym dzieckiem nie był, a uznanie dla niego jako kompozytora miało przyjść dość późno. Jeszcze w 1836, kiedy Chopin odwiedzał Schumanna w Lipsku, czynił to głównie aby posłuchać Clary. Twórczości swojego rówieśnika nie cenił zbytnio, znana jest jego wypowiedź o Karnawale op. 9: „to w ogóle nie jest muzyka.”
W 1839 Schumann próbował zdobyć uznanie i pracę która pozwoliła by mu spełnić warunek poślubienia Clary jaki postawił mu Wieck – przyzwoitych stałych dochodów w Wiedniu. Niestety Wiedeń nie okazał się miejscem przyjaznym dla Schumanna. Stałej pracy nie znalazł ale powstały tam pierwsze 4 części Karnawału wiedeńskiego. Ostatnia część zostanie ukończona w Lipsku w 1840, a w 1841 dzieło ukaże się drukiem.
Już sam tytuł op. 26 nawiązuje do słynnego wcześniejszego dzieła Schumanna – Karnawału op. 9. Jednak nieprzypadkowo sięga tu kompozytor po inne słowo (południowoniemieckie Fasching a nie romańskie Carnaval). Bowiem w miejscu zbioru miniaturowych obrazków składających się na op. 9, w Karnawale wiedeńskim op. 26 mamy wyraźnie skomponowaną 5-częściowa formę, która może nawet budzić skojarzenia z formą sonatową (podobnie jak to jest w Fantazji op. 17). Oczywiście, zarówno charakter jak i budowa Karnawału wiedeńskiego odbiega od typowej formy sonatowej (choć może nie tak bardzo od takiej wersji sonaty jak I Sonata fis-moll op. 13 Schumanna). Skrajne części są tu wyraźnie rozbudowane (jak w sonacie), ale pierwsze allegro ma formę regularnego ronda, a finał jest typowym allegrem sonatowym z powtórzoną ekspozycją (czyli odwrotnie niż w podręcznikowej sonacie). Również taneczny, radosny temat głównego tematu I części nawiązuje do tanecznych cykli Schumanna takich jak Papillons, Tańce związku Davida czy Karnawał op. 9. Natomiast części środkowe są krótkie i pełne różnorodnych emocji: liryczna, wzruszająca Romanza liczy zaledwie 25 taktów, po niej następuje urocze Scherzino i burzliwe Intermezzo przypominające nieco natchnione fragmenty Utworów fantastycznych op. 12.
Schumann zawsze uwielbiał maski i cytaty. Już w op. 4 cytował pieśni Schuberta, op. 5 i 13 zawierają tematy pochodzące od Clary, a w Fantazji op. 17 wykorzystał znaczący cytat z pieśni An die ferne Geliebte Beethovena. Cytat w Karnawale wiedeńskim jest specjalny. Oto w środku najbardziej rozbudowanego (czwartego) epizodu I części pojawia się temat Marsylianki. Warto pamiętać, że ta melodia, zwłaszcza w metternichowskim Wiedniu była zakazana przez cenzurę. W karnawałową zabawę nie wahał się więc Schumann wpleść obok osobistych wątków także tematy poważne, polityczne.
Karnawał wiedeński jest dedykowany belgijskiemu melomanowi Simoninowi de Sire, którego Schumann (jak pisał w liście z 1838) zaliczał go do 3 osób (obok Clary i Liszta), które rozumiały w tych trudnych dla kompozytora latach jego muzykę.
Lech Dzierżanowski
Tomasz ZAJĄC, student piątego roku Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w klasie prof. Alicji Palety-Bugaj i dr Agnieszki Przemyk-Bryły. Przedtem uczeń mgr Julity Książkowskiej i mgr Anny Wołczeckiej w Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Z. Noskowskiego w Gdyni oraz prof. Rudolfa Meistera w Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Mannheim, Niemcy.
Laureat wielu konkursów pianistycznych ogólnopolskich i międzynarodowych m. in.: Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego w Kłodzku, 2004 (III nagroda), Ogólnopolskiego Konkursu Muzycznego im. J. Zarębskiego w Warszawie-Łomiankach, 2006 (II nagroda), III Ogólnopolskiego Konkursu Koncertowego Sinfonietty Polonii w Poznaniu, 2007 (I nagroda), XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Szafarni, 2008 (III nagroda), IV Międzynarodowego Konkursu im. W.A. Mozarta Frascati-Roma, 2009 (I nagroda), XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Szafarni, 2010 (I ngaroda i nagrody dodatkowe), XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Evangelii Tjiarri na Cyprze – Larnaka, 2011 (Grand Prix), V Międzynarodowego Konkursu F. Chopina w Wilnie, 2012 (I nagroda i nagrody dodatkowe), VII Międzynarodowego Konkursu EPTA w Krakowie, 2012 (II nagroda), I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego Wykonawstwo Bez Limitów w Łodzi, 2013 (wyróżnienie) oraz konkursów muzyki kameralnej w tym w Holandii – Heerlen, 2008 i w Pradze – Concertino Praga, 2009.
Koncertował z Orkiestrą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej, Orkiestrą Smyczkową KIJOWSCY SOLIŚCI, Orkiestrą Sinfonietta Cracovia oraz Orkiestrą Sinfonietta Polonia, grając m.in. I Koncert fortepianowy C-dur L. van Beethovena.
W 2008 wystąpił w Łodzi na Festiwalu Młodych Pianistów PREMIA, gdzie zagrał Koncert fortepianowy d-moll nr 20 W.A. Mozarta. Ten koncert wykonał też z Capellą Gedanensis w Teatrze Miejskim w Gdyni jesienią 2011.
W maju 2012 ukończył szkołę muzyczną wykonując I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 F. Chopina z towarzyszeniem Orkiestry Szkoły Muzycznej II stopnia w Gdyni i Sinfonietty Nordici. Koncert F. Chopina również wykonał w styczniu 2015 w Filharmonii Kaliskiej z towarzyszeniem Adama Klocka.
Występował w Niemczech, Francji, Norwegii, Białorusi, Czechach, Japonii.
Wielokrotny stypendysta Prezydenta Gdyni, Marszałka Województwa Pomorskiego, Funduszu na Rzecz Dzieci w Warszawie, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Klubu Rotary Gdynia.
Prof. dr hab. Wojciech DUDZIK, teatrolog i kulturoznawca zajmujący się teatrem i widowiskami XX i XXI wieku, w szczególności karnawałem. Kieruje Zakładem Teatru i Widowisk w Instytucie Kultury Polskiej. Jest także członkiem Komitetu Nauk o Kulturze PAN, wiceprzewodniczącym Komitetu Nauk o Sztuce PAN oraz prezesem Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych.
Doktorat uzyskał na podstawie rozprawy Działalność teatralna Wilama Horzycy w latach 1948–1959 (1990), a habilitację na podstawie książki Karnawały w kulturze (2005).
Ponadto opublikował książki autorskie Wieża Hölderlina i inne miejsca (2000), Struktura w antystrukturze. Szkice o karnawale i teatrze (2013), W poszukiwaniu stylu. Teatr Narodowy 1924-1939 (2015). Jest współautorem podręczników akademickich Teatr w kulturze (1991) i Antropologia widowisk (2005) oraz redaktorem kilku tomów zbiorowych, m.in. Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku (2007); Karnawał. Studia historyczno-antropologiczne (2011).
Aktualnie kieruje projektem naukowym NCN „Maska w kulturze współczesnej Europy: obrzęd – karnawał – teatr – zabawa – sztuka”.
Koncert Lord Stereo + Voltage Betty
4 kwietnia 2013 -
Klub Hydrozagadka
11 listopada 22 Warszawa
13 687muzyka
Reggae Unity BazaR, za sterami: Kasia Kowalska-Lady Small & Karma Sound
3 kwietnia 2013 - 19:00 - 02
Bazar
Okrzei 26 Warszawa
14 158muzyka
Koncert kameralny w hołdzie Papieżowi
3 kwietnia 2013 -
Filharmonia Narodowa
Jasna 5 Warszawa
13 678muzyka
Recital fortepianowy
3 kwietnia 2013 - 19:00
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
Okólnik 2 Warszawa
13 285muzyka
Wielkanocne Jazz Jam Session w Klubie Barometr
od: 1 kwietnia 2013 do: 2 kwietnia 2013
Barometr
Smolna 40 Warszawa
13 457muzyka
BOYS! [Niedziela Wielkanocna]
30 marca 2013 - godz:21
Club MIRAGE
pl. Defilad Warszawa
15 047muzyka
ALL ABOUT BASS x dubstep, breakz, future bass bash @ Miasto
od: 29 marca 2013 do: 30 marca 2013
Radio Roxy Z Miasta
ul. Chmielna 9A Warszawa
14 094muzyka
***R&B /Hip Hop(u.s.)***
30 marca 2013 - 22:00jest więcej terminów
Piwnica Pod Harendą
Krakowskie Przedmieście 4/6 Warszawa
14 001muzyka
5/55: DEAD PREZ pierwszy raz w Polsce - powered by Cropp
28 marca 2013 - 20:00
Klub 55
Pałac Kultury i Nauki Warszawa
14 788muzyka
Reggae Unity BazaR, za sterami: Jungle Man & KARMA Sound
27 marca 2013 - 19:00 - 02
Bazar
Okrzei 26 Warszawa
13 779muzyka
Hoschule der Kuenste Bern (Szwajcaria)
27 marca 2013 - 19:00
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
Okólnik 2 Warszawa
13 287muzyka
PEPSI ROCKS! presents Izrael / VI Urodziny Hard Rock Cafe Warsaw 30-lecie zespołu
26 marca 2013 - 21:00-23
Hard Rock Cafe
ul. Złota 59 Warszawa
13 541muzyka
Altówka - magia dźwięku i wirtuozeria
25 marca 2013 - 19:00
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
Okólnik 2 Warszawa
13 293muzyka
LEECH + THE SKY IS | 25.03.2013 | WARSZAWA | Hydrozagadka
25 marca 2013 - 20:00-23
Klub Hydrozagadka
11 listopada 22 Warszawa
13 505muzyka
SAMBA REGGAE – miesięczny kurs tańca z Boca do Rio (Brazylia) w CKŚ
od: 4 marca 2013 do: 25 marca 2013
Centrum Kultur Świata
Skaryszewska 15 Warszawa
14 134muzyka
Funk&Jazz Jam Session w Klubie Barometr
od: 28 stycznia 2013 do: 25 marca 2013
Barometr
Smolna 40 Warszawa
13 124muzyka
Muzyka pasyjna barokowej Europy
24 marca 2013 - 17:00
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
Okólnik 2 Warszawa
13 214muzyka