
Koncert Czajkowski | Haydn
- 17 lutego 2018, sobota» 19:00

Wykonawcy: Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus Monika Wolińska | dyrygent
W programie: Piotr Czajkowski Symfonia f-moll nr 4 op. 36 Joseph Haydn Symfonia D-dur nr 104
Swą "Symfonią D-dur" nr 104 z roku 1795 Haydn we wspaniałym stylu żegna się z gatunkiem muzycznym, który to jemu właśnie zawdzięcza bujny rozkwit i który stał się znakiem firmowym jego bogatej i różnorodnej twórczości. Już 5 lat później swą pierwszą symfonię skomponuje Beethoven, uczeń Haydna (choć studia te były raczej epizodyczne) i jego duchowy spadkobierca. Haydn raczej nie tworzył swego dzieła jako „podsumowania epoki”, z intencją retrospekcji własnych dokonań oraz wskazywania przyszłych dróg rozwoju symfonii, lecz z uwagi na swą pozycję opus ultimum, tak właśnie bywa postrzegana "Symfonia D-dur." Patetyczny, minorowy wstęp, który ją otwiera, ma w sobie energię późniejszych tytanicznych utworów Beethovena. Radosny temat główny allegra przynosi odprężenie, choć w części tej utrzymany jest nastrój podniosłego patosu anonsowany wstępem, zaś w zwięzłym, bardzo interesującym przetworzeniu pojawiają się elementy dramatyczne i heroiczne, znów zdające się zwiastować styl beethovenowski. Andante rozpoczyna się prostym, spokojnym tematem, po którym niespodziewanie pojawia się epizod dramatycznego, bogatego harmonicznie i fakturalnie forte – trochę jak w analogicznym miejscu „Jowiszowej” Mozarta. Dopatrywano się tu czasem hołdu mistrza dla młodszego, przedwcześnie zmarłego przyjaciela. W menuecie Haydn powraca do swej najbardziej ulubionej formuły tego tańca, w typie rubasznego (co podkreślają żartobliwe akcenty na trzeciej mierze taktu), raczej plebejskiego ländlera niż dworskiego pierwowzoru – tym większy kontrast wnosi subtelne, nieco tajemnicze trio tej części. Ponieważ "Symfonia D-dur" należy do drugiego cyklu londyńskiego, w finale Haydn uczynił ukłon w stronę angielskiej publiczności, cytując jako główny temat melodię popularnej piosenki "Hot Cross Buns" („Gorące bułeczki”) o ludowych rysach, podkreślonych burdonowym akompaniamentem. Żywiołowy finał w formie allegra sonatowego (z silnie kontrastującym, lirycznym tematem drugim) jest zarazem ostatnią, jakże piękną kartą haydnowskiej symfoniki. W zupełnie odmienny świat przeniesie nas arcyromantyczna, naznaczona piętnem tragizmu "IV Symfonia f-moll" Piotra Czajkowskiego. Dzieło powstawało w dramatycznym okresie po nieudanym, bardzo krótkim małżeństwie z byłą uczennicą kompozytora, Antoniną Miliukową. Czajkowski był po tym epizodzie w depresji, podjął nawet próbę samobójczą. Z pomocą przyszła mu rodzina i tajemnicza protektorka, Nadieżda von Meck. Niezwykle bogata wdowa po magnacie kolejowym roztoczyła nad kompozytorem dyskretny mecenat, wspierając go materialnie i duchowo; prowadzili ożywioną korespondencję, ale nigdy się nie spotkali! W listach do Nadieżdy Czajkowski zwierzał się, że nowo tworzone (i jej właśnie zadedykowane) dzieło, które określił przez analogię do Beethovenowskiej "Piątej" „symfonią losu”, odzwierciedla stan jego poranionej duszy i tragizm osobistych doświadczeń. Zwłaszcza część pierwsza jest – wedle słów autora z listu do pani von Meck – obrazem pozbawionego nadziei dryfowania po wzburzonym morzu, aż pochłonie nas ono w swych głębinach. Część II „in modo di canzona”, rozpoczęta przepięknym solem oboju, przynosi chwilę nostalgicznej zadumy. Intrygujące i brzmieniowo niezwykłe jest scherzo, w którym smyczki grają cały czas pizzicato, wreszcie monumentalny, skrzący się fanfarami blachy finał przynosi odprężenie – to według autorskiego komentarza obraz beztroskiej zabawy ludowej (symbolizuje ją cytat popularnej pieśni „Wo polie bieriozka stojała”), w której znaleźć można zapomnienie i ukojenie. To pełne bardzo ekstrawertycznych emocji (bodaj pierwszy raz tak dobitnie wyrażonych – co w kolejnych utworach stanie się znakiem rozpoznawczym stylu Czajkowskiego) spotkało się zrazu z niezrozumieniem, zarówno w Rosji (symfonia miała premierę w Moskwie 10 [22] lutego 1878 r., koncert POSI odbywa się więc niemal dokładnie w 140. rocznicę tego wydarzenia), jak i w Niemczech oraz USA. Entuzjastycznie przyjęła je dopiero publiczność brytyjska. Po latach, z perspektywy innych dokonań Czajkowskiego, doceniono piękno i znaczenie tego dzieła, którym twórca zdradza przed słuchaczami swe najskrytsze uczucia...
Patronat medialny: Polskie Radio Program 2, Presto, Art Post, Twoja Muza, polmic.pl
Bilety dostępne na eBilet.pl, bilety24.pl, sklep.polskieradio.pl oraz w kasie Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego na godzinę przed koncertem

Projekt Volodia
10 października 2012 - 20:30
Dom Kultury Świt
ul. Wysockiego 11 Warszawa
14 304muzyka
Koncert CHŁOPCY KONTRA BASIA
9 października 2012 - 20:00
Barometr
Smolna 40 Warszawa
13 934muzyka
DEKADA lajf - koncert MELA KOTELUK
9 października 2012 - 21:00
Klub DEKADA
ul. Grójecka 19/25 Warszawa
14 809muzyka
PEPSI ROCKS! presents The Boogie Town
9 października 2012 - 21:00
Hard Rock Cafe
ul. Złota 59 Warszawa
13 880muzyka
SUNGRAZER + Palm Desert
od: 7 października 2012 do: 8 października 2012
Fonobar
ul. Wawelska 5 Warszawa
13 963muzyka
Słowa i dźwięki
7 października 2012 - 12:00
Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza
Rynek Starego Miasta 20 Warszawa
13 709samorozwój
8. Spoke`N`Word Festival
7 października 2012 - 12:00
Klub Powiększenie
ul. Nowy Świat 27 (pasaż Italia) Warszawa
22 698muzyka
MUZYKA W WIEDNIU W CZASACH MOZARTA
7 października 2012 - 12:00
Ośrodek Kultury Ochoty
Grójecka 75 Warszawa
13 594muzyka
Kasia i Pippi na tropie
7 października 2012 - 11:00
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego
ul. Modzelewskiego 59 Warszawa
14 264muzyka
Sny małego miasteczka - spektakl z piosenkami Ryszarda Matusiewicza
7 października 2012 - 19:00
Kawiarnia Nutka Cafe
ul. Obozowa 82A Warszawa
15 357muzyka
Koncert Krzysztofa Napiórkowskiego w Klubie Barometr
7 października 2012 - 20:00
Barometr
Smolna 40 Warszawa
13 874muzyka
Michał Bajor na Białołęckiej Scenie Estradowej
7 października 2012 - 18:00
Białołęcki Ośrodek Kultury
ul. Vincentego van Gogha 1 Warszawa
14 104muzyka
Festiwal Tańców Afrykańskich Afro Revolution 2012
od: 5 października 2012 do: 7 października 2012
Afrykańska Szkoła Ruchu i Tańca Uanga
ul. Dzika 4 Warszawa
14 775samorozwój
Zagraj To Jeszcze Raz, Sam
7 października 2012 - 19:30
Teatr 6. Piętro
Pl.Defilad 1 Warszawa
29 128teatr
Warsaw Fashion Rock dla Kampanii MUSIC FOR LIFE
6 października 2012 - 20:00
Centrum EXPO XXI
Prądzyńskiego 12/14 Warszawa
14 639muzyka
ANTYRADIO COVERBAND @ Klubokawiarnia GRAM
6 października 2012 - 20:30
Klubokawiarnia GRAM
ul. Garbarska 3/5 Warszawa
14 626muzyka
6.10.2012 - PROMETHEUS Live @ Warszawa
6 października 2012 - 21:00
CDQ
Burakowska 12 Warszawa
14 371muzyka
