
Koncert Czajkowski | Haydn
- 17 lutego 2018, sobota» 19:00

Wykonawcy: Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus Monika Wolińska | dyrygent
W programie: Piotr Czajkowski Symfonia f-moll nr 4 op. 36 Joseph Haydn Symfonia D-dur nr 104
Swą "Symfonią D-dur" nr 104 z roku 1795 Haydn we wspaniałym stylu żegna się z gatunkiem muzycznym, który to jemu właśnie zawdzięcza bujny rozkwit i który stał się znakiem firmowym jego bogatej i różnorodnej twórczości. Już 5 lat później swą pierwszą symfonię skomponuje Beethoven, uczeń Haydna (choć studia te były raczej epizodyczne) i jego duchowy spadkobierca. Haydn raczej nie tworzył swego dzieła jako „podsumowania epoki”, z intencją retrospekcji własnych dokonań oraz wskazywania przyszłych dróg rozwoju symfonii, lecz z uwagi na swą pozycję opus ultimum, tak właśnie bywa postrzegana "Symfonia D-dur." Patetyczny, minorowy wstęp, który ją otwiera, ma w sobie energię późniejszych tytanicznych utworów Beethovena. Radosny temat główny allegra przynosi odprężenie, choć w części tej utrzymany jest nastrój podniosłego patosu anonsowany wstępem, zaś w zwięzłym, bardzo interesującym przetworzeniu pojawiają się elementy dramatyczne i heroiczne, znów zdające się zwiastować styl beethovenowski. Andante rozpoczyna się prostym, spokojnym tematem, po którym niespodziewanie pojawia się epizod dramatycznego, bogatego harmonicznie i fakturalnie forte – trochę jak w analogicznym miejscu „Jowiszowej” Mozarta. Dopatrywano się tu czasem hołdu mistrza dla młodszego, przedwcześnie zmarłego przyjaciela. W menuecie Haydn powraca do swej najbardziej ulubionej formuły tego tańca, w typie rubasznego (co podkreślają żartobliwe akcenty na trzeciej mierze taktu), raczej plebejskiego ländlera niż dworskiego pierwowzoru – tym większy kontrast wnosi subtelne, nieco tajemnicze trio tej części. Ponieważ "Symfonia D-dur" należy do drugiego cyklu londyńskiego, w finale Haydn uczynił ukłon w stronę angielskiej publiczności, cytując jako główny temat melodię popularnej piosenki "Hot Cross Buns" („Gorące bułeczki”) o ludowych rysach, podkreślonych burdonowym akompaniamentem. Żywiołowy finał w formie allegra sonatowego (z silnie kontrastującym, lirycznym tematem drugim) jest zarazem ostatnią, jakże piękną kartą haydnowskiej symfoniki. W zupełnie odmienny świat przeniesie nas arcyromantyczna, naznaczona piętnem tragizmu "IV Symfonia f-moll" Piotra Czajkowskiego. Dzieło powstawało w dramatycznym okresie po nieudanym, bardzo krótkim małżeństwie z byłą uczennicą kompozytora, Antoniną Miliukową. Czajkowski był po tym epizodzie w depresji, podjął nawet próbę samobójczą. Z pomocą przyszła mu rodzina i tajemnicza protektorka, Nadieżda von Meck. Niezwykle bogata wdowa po magnacie kolejowym roztoczyła nad kompozytorem dyskretny mecenat, wspierając go materialnie i duchowo; prowadzili ożywioną korespondencję, ale nigdy się nie spotkali! W listach do Nadieżdy Czajkowski zwierzał się, że nowo tworzone (i jej właśnie zadedykowane) dzieło, które określił przez analogię do Beethovenowskiej "Piątej" „symfonią losu”, odzwierciedla stan jego poranionej duszy i tragizm osobistych doświadczeń. Zwłaszcza część pierwsza jest – wedle słów autora z listu do pani von Meck – obrazem pozbawionego nadziei dryfowania po wzburzonym morzu, aż pochłonie nas ono w swych głębinach. Część II „in modo di canzona”, rozpoczęta przepięknym solem oboju, przynosi chwilę nostalgicznej zadumy. Intrygujące i brzmieniowo niezwykłe jest scherzo, w którym smyczki grają cały czas pizzicato, wreszcie monumentalny, skrzący się fanfarami blachy finał przynosi odprężenie – to według autorskiego komentarza obraz beztroskiej zabawy ludowej (symbolizuje ją cytat popularnej pieśni „Wo polie bieriozka stojała”), w której znaleźć można zapomnienie i ukojenie. To pełne bardzo ekstrawertycznych emocji (bodaj pierwszy raz tak dobitnie wyrażonych – co w kolejnych utworach stanie się znakiem rozpoznawczym stylu Czajkowskiego) spotkało się zrazu z niezrozumieniem, zarówno w Rosji (symfonia miała premierę w Moskwie 10 [22] lutego 1878 r., koncert POSI odbywa się więc niemal dokładnie w 140. rocznicę tego wydarzenia), jak i w Niemczech oraz USA. Entuzjastycznie przyjęła je dopiero publiczność brytyjska. Po latach, z perspektywy innych dokonań Czajkowskiego, doceniono piękno i znaczenie tego dzieła, którym twórca zdradza przed słuchaczami swe najskrytsze uczucia...
Patronat medialny: Polskie Radio Program 2, Presto, Art Post, Twoja Muza, polmic.pl
Bilety dostępne na eBilet.pl, bilety24.pl, sklep.polskieradio.pl oraz w kasie Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego na godzinę przed koncertem

Clock Machine
12 października 2012 - 20:00
Radio Luxemburg
Gorczewska, 67 Warszawa
13 969muzyka
TaLLib MC & Sztoss / Tisztelet Sound w klubie Salone Gier!
12 października 2012 - 22:00
Salon Gier
Armii Ludowej 13 Warszawa
14 380samorozwój
Jul Mere w Klubie Rampa
12 października 2012 - 20:00
Klub Artystyczny Rampa
ul. Kołowa 20 Warszawa
14 792muzyka
KONCERT MOSAIC
12 października 2012 - 20:30
Skład Butelek
ul. 11 Listopada 22 Warszawa
14 380muzyka
Otwarcie 1PIĘTRA
12 października 2012 - 18:00
Centrum Myśli Jana Pawła II
Foksal 11, III p. lok. 30 Warszawa
14 112muzyka
BEACH, PLEASE
12 października 2012 - 21:00
Mocca Music Club
Żurawia 32/34 Warszawa
14 325muzyka
REGGAEnarracja
12 października 2012 - 21:00
Regeneracja
Puławska 61 Warszawa
14 743muzyka
ŁONA&WEBBER
12 października 2012 - 11:13
Proxima
Żwirki i Wigury 99a Warszawa
14 220muzyka
Colour Haze NIemcy
od: 11 października 2012 do: 12 października 2012
Klub Progresja
Kaliskiego 15a Warszawa
14 193muzyka
Maze of Sound + Itch + Rocket
od: 11 października 2012 do: 12 października 2012
Fonobar
ul. Wawelska 5 Warszawa
14 530muzyka
Potańcówka i Folkowe Muzykowanie w Klubie Barometr, 11.10.2012 r., godz. 20.30
11 października 2012 - 20:30
Barometr
Smolna 40 Warszawa
14 057muzyka
Chór Audienda zaśpiewa u warszawskich reformowanych. W programie: Bach i Brahms
11 października 2012 - 19:00
Kościół Ewangelicko-Reformowany w Warszawie
al. Solidarności 74 Warszawa
14 519muzyka
KONCERT ROCKABILLY POWER DUO W POLYESTER CAFE
11 października 2012 - 19:30
POLYESTER CAFE
ul. Freta 49/51 Warszawa
14 123muzyka
Koncert promocyjny Stardust Memiroes w okazji wydania Ep-ki w Chwili
11 października 2012 - 20:00
Klub Chwila
ul. Ogrodowa 31/35 Warszawa
14 105muzyka
KAROL SZYMANOWSKI
11 października 2012 - 19:00
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Sala koncertowa
Okólnik 2 Warszawa
14 003muzyka
Unsaint + Pankor + Doomrow + Far Enough
od: 10 października 2012 do: 11 października 2012
Fonobar
ul. Wawelska 5 Warszawa
14 210muzyka
Jacek KILL w Przechyłach
10 października 2012 - 21:00
Klub Żeglarski Przechyły
Cieszyńska 6 Warszawa
13 798muzyka
