Jan A.P. Kaczmarek - Marzyciel

Od 25 stycznia do 25 lutego 2024 roku Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury zaprasza na wystawę poświęconą życiu i twórczości Jana A.P. Kaczmarka, wybitnego kompozytora muzyki filmowej i teatralnej, laureata Oscara za ścieżkę dźwiękową do filmu Marzyciel. Ekspozycja w Kordegardzie przybliża postać i dorobek docenianego nie tylko w Hollywood twórcy i artysty. Na wystawie zobaczymy m.in. nieznane dokumenty, rodzinne fotografie, płyty gramofonowe, nagrody, pamiątki, partytury i instrumenty muzyczne, w tym zaprojektowany przez niego oryginalny niewkacz, jak również interesujące materiały audiowizualne.

• Do grona artystów, którym poświęcone były wystawy w Kordegardzie, dołącza Jan A.P. Kaczmarek - ceniony na świecie i poważany w międzynarodowym środowisku filmowym i teatralnym kompozytor, autor wielkich form wokalno-instrumentalnych, laureat Oscara. Twórca Instytutu Rozbitek oraz Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Transatlantyk”. Erudyta o szerokich horyzontach, inicjujący i angażujący się w działania artystyczne i społeczne, który od lat wspiera młodych twórców. Ta nietypowa wystawa ma na celu przybliżenie postaci i dokonań znakomitego twórcy i artysty oraz ambasadora polskiej kultury. To również nasz symboliczny wyraz solidarności z kompozytorem w trudnym dla niego czasie zmagań z cierpieniem i chorobą. Jestem przekonany, że jego dokonania zasługują na popularyzację - mówi prof. Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Wśród prezentowanych na wystawie obiektów uwagę zwracają dwa instrumenty: zmodyfikowana przez Kaczmarka Fidola Fischera, na której koncertował używając do gry dwóch smyczków, i niewkacz - skonstruowany w 1983 przez uznanych poznańskich lutników: Stefana i Jakuba Niewczyków według jego autorskiego projektu. Korespondują z nimi wielkoformatowe fotografie i plakaty związane z najwcześniejszym etapem twórczości kompozytora. Zobaczymy też statuetki przyznawane Kaczmarkowi za jego dokonania muzyczne oraz działalność społeczną. Prezentowane przedmioty i pamiątki przywołują różne etapy i znaczące wydarzenia z życia kompozytora: dzieciństwo w Koninie; młodzieńcze poszukiwania muzyczne; działalność Orkiestry Ósmego Dnia; doświadczenie emigracyjne - ciągłe balansowanie między komercyjnymi oczekiwaniami a artystycznym spełnieniem, a wreszcie amerykański światowy sukces w 2005 r.: Oscar za kompozycję do filmu Marzyciel; Instytut Rozbitek i festiwal Transatlantyk; tworzenie autonomicznych wielkich formy wokalno-instrumentalnych. Zdjęcia z gwiazdami światowego kina oraz wydawane przez prestiżowe wytwórnie albumy dokumentują artystyczną pozycję kompozytora w świecie filmu i teatru. Ważnym uzupełnieniem eksponatów jest projekcja audiowizualnych kolaży, wykorzystujących zarówno zapomniane rejestracje występów artysty, jak i fragmenty docenianych, znanych i lubianych dzieł fabularnych. W efektowny sposób ilustrują one istotne elementy twórczości i działalności Kaczmarka, różnorodność jego muzycznego dorobku. Ważną rolę w Kordegardzie pełni także dźwięk, podkreślający muzyczną tematykę wystawy. Dzięki prezentowanym materiałom, które - w porozumieniu z kompozytorem i jego żoną - trafiły do Kordegardy z krakowskiego Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha (partnera wystawy), zwiedzający poznają biografię kompozytora, jego sposób pracy oraz pozamuzyczne aktywności i pasje.

Warto przypomnieć, że w grudniu 2023 r. dla uczczenia 70. urodzin znakomitego muzyka Narodowe Centrum Kultury zorganizowało okolicznościowy koncert. Śpiewaczka Iwona Sobotka, znakomici soliści - instrumentaliści: Gabriel Niedziela, Dominik Wania, Zbigniew Chojnacki, Piotr Maślanka oraz chór i orkiestra Filharmonii Narodowej (partnera wydarzenia) pod dyrekcją Moniki Wolińskiej wykonali tego wieczoru najważniejsze kompozycje Jana A. P. Kaczmarka.

Jan Andrzej Paweł Kaczmarek urodził się w Koninie 29 kwietnia 1953 roku. Od dziecka miał kontakt z muzyką, a pierwsze lekcje otrzymał od dziadka – muzyka-amatora.
Ukończył muzyczną szkołę podstawową. Pierwsze utwory (muzykę do szkolnych spektakli) tworzył już w szkole. W liceum skomponował hymn szkoły. Często bywał na koncertach w poznańskiej filharmonii. W latach 70. studiował prawo na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Odbył staż w awangardowym Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego, tworzył oprawę muzyczną dla spektakli Teatru Ósmego Dnia oraz Teatru Polskiego w Poznaniu. Z Grzegorzem Banaszakiem, kolegą ze studiów, założył Orkiestrę Ósmego Dnia, z którą w latach 80. odbył tournée po wielu krajach – m.in. po Włoszech i Stanach Zjednoczonych, gdzie wydał pierwszą płytę.
W 1989 roku wyjechał do USA w ramach stypendium Departamentu Stanu. Wkrótce osiadł tam z żoną, Elżbietą, i czwórką dzieci. Pisał muzykę dla filmu i teatru. W 1993 roku otrzymał nagrodę Drama Desk i Off-Broadway Theatre Award za najlepszą muzykę teatralną roku, a w 2005 roku - nagrodę amerykańskiej Akademii Filmowej – Oscara za partyturę do filmu Marzyciel w reżyserii Marca Forstera z udziałem Johny’ego Deppa, Kate Winslet, Radhy Mitchella czy Dustina Hoffmana.
Jest autorem muzyki do ponad 70 obrazów filmowych, w tym m.in. "Niewiernej" Adriana Lyne’a, Aimée i "Jaguar" Maxa Farberbocka, "Straconych dusz" Janusza Kamińskiego, "Quo Vadis" Jerzego Kawalerowicza.
Od lat współpracuje z Lechem Majewskim i Agnieszką Holland, dla której muzycznie zilustrował m.in. "Całkowite zaćmienie", "Plac Waszyngtona", "Trzeci cud".
Komponował też utwory autonomiczne – zwykle rozpisane na duże zespoły orkiestrowe i chóry – w tym "Kantatę dla wolności," którą uczcił 25. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych i powstania Solidarności oraz "Universę – Operę Otwartą", dzieło napisane z okazji obchodów 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W Polsce stworzył Instytut Rozbitek (w Rozbitku, gmina Kwilcz), którego celem jest działalność edukacyjna i artystyczna, m. in. łączenie młodych kompozytorów z producentami i uznanymi artystami. Jest inicjatorem i organizatorem festiwalu Transatlantyk.
Od kilku lat zmaga się z ciężką, nieuleczalną chorobą.

Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury: Jan A.P. Kaczmarek – Marzyciel

Czas trwania: 25 stycznia – 25 lutego 2024

Galeria jest otwarta od wtorku do niedzieli w godz. 11:00-19:00, wstęp bezpłatny.

Kuratorzy: Jędrzej Kościński i Rafał Syska

Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Partner: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie

Zdjęcie: Jan A.P. Kaczmarek w obiektywie Dawida Linkowskiego