Podwójna jednorodność. Władysław Strzemiński
- od: 12 grudnia 2024, czwartekdo: 2 lutego 2025, niedziela
Archiwum NCK
Od 12 grudnia w Kordegardzie, galerii Narodowego Centrum Kultury prezentujemy prace Władysława Strzemińskiego, znakomitego malarza, twórcy teorii unizmu, jednego z największych artystów europejskiej awangardy. Wystawa przybliża dorobek artysty z lat 1929–1951. Obejmuje prace z kolekcji muzealnych i zbiorów prywatnych, które rzadko są prezentowane szerokiej publiczności, w tym jego rysunki, litografie i dzieła malarskie. Wystawę można oglądać do 2 lutego 2025 r.
Władysław Strzemiński – znakomity twórca i nieustanny poszukiwacz nowych form wyrazu, udowadniał, że sztuka ma moc zmieniania sposobu myślenia i postrzegania świata a granice myślenia o niej istnieją po to, żeby je przekraczać. Jego dorobek artystyczny stanowi świadectwo odważnego dialogu między tradycją a współczesnością, który pozostaje niewyczerpanym źródłem inspiracji dla kolejnych pokoleń. Wystawa prac Strzemińskiego w Kordegardzie to nie tylko retrospektywne spojrzenie na dorobek jednego z najwybitniejszych polskich artystów, lecz także zaproszenie do refleksji nad ideą interdyscyplinarnego dialogu oraz inspirującej wymiany myśli między twórcami a odbiorcami. Jestem przekonany, że ta wyjątkowa ekspozycja stworzy przestrzeń do odkrywania nowych perspektyw artystycznych i intelektualnych oraz zachęci do twórczych poszukiwań – mówi Robert Piaskowski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.
Wystawa „Podwójna jednorodność. Władysław Strzemiński” otwiera przed nami możliwość odkrycia unikalnego języka artystycznego, który kształtował oblicze europejskiej awangardy. Pokazuje zarazem wysoką pozycję polskiej sztuki pierwszej połowy XX w. w perspektywie międzynarodowej. Na ekspozycji zobaczymy dwadzieścia cztery mniej znane i rzadko pokazywane prace Władysława Strzemińskiego, w tym: osiem prac dzięki uprzejmości z Muzeum Narodowego w Warszawie, pięć obrazów temperowych na tekturze udostępnionych przez Muzeum Sztuki w Łodzi oraz jedenaście obrazów i rysunków pochodzących z kolekcji prywatnych.
Rysunki, litografie i dzieła malarskie pochodzą z lat 1929 – 1951. Wybór prezentowanych prac obejmuje dorobek artysty powstały po epizodzie unizmu, najbardziej radykalnym nurcie w polskiej abstrakcji. Strzemiński, uświadomiwszy sobie monotonię i powtarzalność obrazów unistycznych, zwrócił się ku sztuce przedmiotowej, ale podporządkowanej regułom unizmu. Najwcześniejszą pracą na wystawie jest kubizujący autoportret – gwasz na papierze, podarowany w 1929 jednej z uczennic Żeńskiej Szkoły Średniej Handlowo-Przemysłowej w Koluszkach. Najpóźniejsze dzieła tego okresu to dwa realistyczne, rysowane tuszem pejzaże - widoki wiejskich chałup z 1951 roku.
Ponad dwudziestoletni okres twórczości zawierający się pomiędzy wspomnianymi datami granicznymi to czas wypełniony na wpół abstrakcyjnymi kompozycjami scen rodzajowych, martwych natur i pejzaży, malowanych płaską plamą barwną i oszczędnym konturem. To także lata II Wojny Światowej z dramatycznymi, ekspresyjnymi, tworzonymi rozedrganą linią rysunkami. Ostatni okres – późne lata 40. i początek 50. uświadamia dychotomiczne rozdarcie pomiędzy „produkcyjniakami”, stanowiącymi ukłon w stronę propagandy i najdojrzalszym etapem twórczości, reprezentowanym przez „Powidok słońca”
Władysław Strzemiński to jedna z największych indywidualności w polskiej sztuce. Malarz, teoretyk sztuki, projektant druku funkcjonalnego, pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX wieku; twórca Sali Neoplastycznej w Muzeum Sztuki w Łodzi i pierwszej międzynarodowej kolekcji sztuki nowoczesnej. W 1927 roku sformułował teorię unizmu, której ogólna zasada głosiła warunek jedności dzieła pozbawionego wszelkich elementów obcych danej dziedzinie twórczości artystycznej i operującego wyłącznie środkami jej tylko właściwymi.
Strzemiński urodził się 3 grudnia 1893 roku w Mińsku (dziś Białoruś). Zmarł w 1952 roku w Łodzi, ale między tymi datami zmieścił się cały świat – od rewolucji artystycznej w Rosji, przez polskie grupy awangardowe, po zmagania z powojenną doktryną socrealizmu. Był współtwórcą konstruktywizmu i pionierem teorii unizmu, a także wybitnym pedagogiem i teoretykiem. Malarz, projektant, współzałożyciel Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej w łódzkim Muzeum Sztuki – Strzemiński to człowiek instytucja, który jednocześnie pozostawał outsiderem. Jego artystyczna podróż zaczęła się w Moskwie, gdzie w 1918 roku uczył się w SWOMAS – Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowniach. To tam zetknął się z ikonami rosyjskiej awangardy, jak Kazimierz Malewicz i Władimir Tatlin. Strzemiński wystawiał swoje prace w Moskwie, Riazaniu czy Witebsku, wchodząc do elity tamtejszej awangardy. Jednak rewolucyjna Rosja stawała się coraz bardziej niebezpiecznym miejscem dla niezależnych twórców.
W 1922 roku Strzemiński, wraz z poznaną w ZSRR rzeźbiarką Katarzyną Kobro, zdecydował się na emigrację do Polski. Tu stał się współzałożycielem Grupy „Blok” oraz inicjatorem ugrupowań „Praesens” i „a.r.”. To on pisał manifesty, które na łamach czasopism takich jak „Blok” czy „Praesens” propagowały idee nowej sztuki. Po wojnie Strzemiński był współzałożycielem łódzkiej PWSSP (obecnie ASP) i autorem przełomowej „Teorii widzenia” – dzieła, które do dziś inspiruje artystów i badaczy. Jego niezależność miała jednak swoją cenę. W 1950 roku został usunięty z uczelni, a jego sztuka uznana została za sprzeczną z wymogami realizmu socjalistycznego. Chory i osamotniony, Strzemiński stworzył swoje najważniejsze teoretyczne dzieło w najtrudniejszych warunkach.
Na ekspozycji znajdą się obrazy, rysunki i litografie ze zbiorów instytucjonalnych i prywatnych, w tym z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Krupa Gallery oraz zbiorów Stanisława Fijałkowskiego.
Wystawa ma charakter przekrojowy, prezentując prace z różnych okresów twórczości Władysława Strzemińskiego.
Kuratorka wystawy: Katarzyna Haber
Galeria jest czynna od wtorku do niedzieli w godz. 11:00–19:00.
Zapraszamy na oprowadzania kuratorskie Katarzyny Haber w każdy kolejny piątek stycznia w godz. 16:00–19:00.
25 stycznia o godz. 16:00 zapraszamy na specjalne oprowadzanie z Katarzyną Haber i Przemysławem Głowackim.
Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury
Bieżące informacje oraz zmiany w harmonogramie wydarzeń są dostępne na naszej stronie kordegarda.org
Informacje o dostępności architektonicznej są dostępne na
stronie: https://kordegarda.org/deklaracja-dostepnosci/
Recycling
od: 9 października 2006 do: 31 października 2006
REDakcja Krytyki Politycznej
Chmielna 26 m. 19, domofon 319 Warszawa
81 619sztuka
Wystawa fotografii Jana Pawła II
od: 23 maja 2006 do: 31 maja 2006
Gmach Senatu RP
ul. Wiejska 6/8 Warszawa
78 882sztuka
WROCŁAW I OKOLICE
od: 20 listopada 2003 do: 29 listopada 2003
Gmach Senatu RP
ul. Wiejska 6/8 Warszawa
75 647sztuka
Zespół Centrum Łowicka
od: 5 czerwca 2006 do: 30 czerwca 2006
Dziedziniec Akademii Sztuk Pięknych
Krakowskie Przedmieście 5 Warszawa
71 874sztuka
Otwarty dworzec
7 lutego 2005 - 00:00
Dworzec Centralny
69 199sztuka
Ogród – Na Zdrowie!
od: 25 sierpnia 2006 do: 27 sierpnia 2006
Centrum EXPO XXI
Prądzyńskiego 12/14 Warszawa
66 292sztuka
Ogród – Na Zdrowie!
od: 25 sierpnia 2006 do: 27 sierpnia 2006
Centrum EXPO XXI
Prądzyńskiego 12/14 Warszawa
62 543sztuka
Jan Paweł II Święty: Aż po krańce Ziemi
od: 8 czerwca 2006 do: 30 czerwca 2006
Biblioteka Narodowa
58 028sztuka
Tratwa Meduzy
od: 16 listopada 2006 do: 10 grudnia 2006
Królikarnia
Puławska 113a Warszawa
55 500sztuka