Prace i działania: Ewa Axelrad, Bernadette Corporation, Antoni Boratyński, Michał Bylina, Claire Fontaine, Dora Garcia, Girls to the Front, Núria Güell, Zuzanna Hertzberg, Anna Jermolaewa, Edka Jarząb, Sasha Kurmaz, Juan Pablo Macías, Asier Mendizábal, Tadeusz Milewski, Marina Naprushkina, Aleka Polis, Karol Radziszewski, Vlada Ralko, Daniel Rycharski, Wilhelm Sasnal, Siksa, Mikołaj Sobczak, Łukasz Surowiec, Iza Tarasewicz, Liliana Zeic (Piskorska).

Kuratorzy: Post Brothers & Katarzyna Różniak

Projekt graficzny: Karolina Pietrzyk i Gilbert Schneider 6 sierpnia (piątek) wernisaż wystawy Na początku był czyn! - 18:00 koncert SIKSY - 19:00

7 sierpnia (sobota) Oprowadzanie autorsko-kuratorskie po wystawie Na początku był czyn! - 12:00 Wydarzenie w języku polskim i angielskim

Pasja niszczenia jest także pasją twórczą! [Michaił Bakunin]

Od 6 sierpnia do 23 września 2021 roku w Galerii Arsenał w Białymstoku prezentowana będzie wystawa i kolektywny projekt badawczy inspirowany historią białostockiego anarchizmu insurekcyjnego. Ich celem jest przyjrzenie się dziedzictwu ruchów robotniczych rozwijających się w Białymstoku na początku XX wieku – zwłaszcza eksplozji działalności anarchistycznej – oraz krytyczna analiza ich taktyk i globalnego znaczenia w kontekście sztuki współczesnej i ruchów oporu na całym świecie. Łącząc materiały historyczne ze współczesnymi dziełami sztuki, akcjami w przestrzeni miasta, wydarzeniami publicznymi oraz centrum badawczym i wydawniczym, wystawa zarówno będzie eksplorować związki pomiędzy sztuką i polityką oraz rolę radykalnego protestu w dzisiejszej zmianie społecznej, jak i postara się zbudować głębszą świadomość bogatego politycznego, przemysłowego i wielokulturowego dziedzictwa Białegostoku.

Na początku XX wieku Białystok (pozostający w latach 1807–1919 roku pod zaborem rosyjskim) był ważnym ośrodkiem przemysłu włókienniczego i miejscem spotkań żydowskich, polskich, białoruskich, litewskich, rosyjskich i ukraińskich społeczności robotników. Jednocześnie stanowił centrum radykalnego ruchu robotniczego: od socjaldemokratów, Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), Partii Socjalistów-Rewolucjonistów, Bundu (Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego na Litwie, w Polsce i Rosji) – przez polskie ugrupowania nacjonalistyczne i zwolenników Imperium Rosyjskiego – po duży odsetek radykalnych grup anarchistyczno-komunistycznych, takich jak chlebowolcy (od tytułu pisma „Chleb i Wola”) czy Walka. U progu rewolucji 1905 roku anarchizm stał się masową siłą polityczną w Białymstoku, a prawie wszyscy anarchiści na Podlasiu, od miast fabrycznych i miasteczek po wsie i sztetle, należeli do anarchistyczno-komunistycznej grupy Czornoje Znamia (ros. Чёрное знамя, ‘czarny sztandar’). Czarnoznamieńcy nie tylko rozpowszechniali radykalną literaturę i uczestniczyli we wspieraniu niezliczonych strajków fabrycznych i generalnych oraz bojkotów ekonomicznych, ale dopuszczali się także aktów ekspropriacji i jawnej przemocy wobec klasy rządzącej, sabotażu przemysłowego, niszczenia własności i zbrojnych konfrontacji z policją i armią rosyjską. Wierząc, że rewolucyjne zmiany mogą nastąpić wyłącznie poprzez akty nieposłuszeństwa i działania bezpośrednie, w nagłówku jedynego numeru wydanego przez siebie pisma („Czornoje Znamia”, 1905) umieścili aforyzm Goethego: Im Anfang war die Tat (Na początku był czyn). Ten krótki wybuch anarchistycznej aktywności w Białymstoku miał ogromny wpływ na ruchy rewolucyjne w Imperium Rosyjskim, na ziemiach polskich i na całym świecie, a dzisiejsi aktywiści odkrywają tę historię na nowo w kontekście własnych kampanii oporu i insurekcji.

Projekt „Na początku był czyn!” stanowi próbę ponownego przemyślenia tej niestabilnej i niedostatecznie rozpoznanej historii oraz zadaje pytanie o to, co strategie Czarnego Sztandaru mogą oznaczać dla politycznego, artystycznego i intelektualnego życia dzisiaj. Wystawa sprawdza, w jaki sposób lokalne i marginalne historie mogą być opowiadane w międzynarodowym i współczesnym kontekście, umieszczając „peryferyjne” miasto Białystok w centrum historii rozwoju nowoczesności, walki pracowniczej, taktyk rewolucyjnych i działań zbiorowych na całym świecie. Zamiast dostarczać autorytatywnego opisu tych wydarzeń, projekt zachęca do dalszych poszukiwań poprzez zebranie zróżnicowanych materiałów do wspólnych poszukiwań i analizy. Zamiast romantyzować akty oporu, wystawa podkreśla społeczne i ekonomiczne uwarunkowania tamtych czasów oraz porównuje i kontrastuje je ze współczesną kondycją robotników i grup marginalizowanych. Nawiązując do postrzegania zamieszek jako „języka niesłyszanych” (Martin Luther King Jr), projekt pyta o społeczne, ekonomiczne i polityczne warunki, które prowadzą do aktów bojowego protestu i rozważa rolę ekstremalnego oporu w kontekście współczesnych ruchów społecznych i praktyk artystycznych.

Prace i działania polskich i zagranicznych artystów będą wykorzystywać różnorodne taktyki, aby zademonstrować globalną solidarność i odpowiedzieć na palące kryzysy, niepokoje i represje. Rysując paralele między historią białostockiego anarchizmu z początku XX wieku a obecnymi protestami w Polsce i na świecie, „Na początku był czyn!” zachęci do zniuansowanej i otwartej dyskusji na temat strategii protestu i roli przemocy w sferze publicznej, a także zbada, w jaki sposób sztuka może kwestionować, reprezentować, wspierać i aktywnie uczestniczyć w zmianie społecznej.

---

Birża rewolucyjna

W ramach projektu Na początku był czyn! zaaranżowaliśmy „birżę rewolucyjną” – wspólną przestrzeń wystawy przeznaczoną do dzielenia się archiwaliami, tekstami i innymi materiałami związanymi z białostockim anarchizmem. Będzie się w niej odbywać cykl spotkań, w ramach którego zapraszamy do kolektywnego poznawania, badania i krytycznej analizy różnych aspektów tej niewystarczająco rozpoznanej historii. Na początku XX wieku birża na ulicy Suraskiej w Białymstoku była jednym z najsłynniejszych w całym Imperium Rosyjskim miejsc spotkań, dyskusji i wymiany poglądów rewolucjonistów i rewolucjonistek, a także kolportażu literatury, organizacji demonstracji i strajków w okolicznych fabrykach. Birża była rodzajem samoorganizującego się parlamentu ulicznego, skupiającego przedstawicieli i przedstawicielki różnych ruchów rewolucyjnych, zawodów, grup etnicznych, religii i płci. Zwieńczeniem, nawiązującego do jej historii cyklu spotkań, będzie alternatywny spacer historyczny Szlakiem białostockich rewolucjonistów i rewolucjonistek, kolektywnie przygotowany przez jego uczestników i uczestniczki.

Spotkania w ramach cyklu Birża rewolucyjna będą odbywać się w języku polskim i angielskim. ​​Są bezpłatne i otwarte dla publiczności. Lektury i dodatkowe informacje: birza@galeria-arsenal.pl

Terminy spotkań: 14.08, 21.08, 28.08, 04.09 godz. 18

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE WYSTAWIE "NA POCZĄTKU BYŁ CZYN!"

6.08 – 23.09.2021

6.08 (piątek), godz. 18

Otwarcie wystawy Na początku był czyn!

6.08 (piątek), godz. 19

Koncert zespołu SIKSA na dziedzińcu Galerii Arsenał

7.08 (sobota), godz. 12

Oprowadzanie autorsko-kuratorskie po wystawie Na początku był czyn!

Wydarzenie w języku polskim i angielskim. Wejście w cenie biletu wstępu na wystawę.

14.08 (sobota), godz. 18

Birża rewolucyjna 1: Radykalne opowieści

Wprowadzenie do radykalnej historii miasta poprzez kolektywne czytanie biografii i dzieł literatury, dających wgląd w życie, walkę, motywacje i czyny białostockich anarchistów

Spotkanie w języku polskim i angielskim. Wstęp bezpłatny. Lektury i dodatkowe informacje: birza@galeria-arsenal.pl

21.08 (sobota), godz. 11 oraz 16

Dora Garcia, Czarny welon: performance na Rynku Kościuszki w Białymstoku

21.08 (sobota), godz. 18

Birża rewolucyjna 2: Prawo do miasta

Wokół historii białostockiej birży rewolucyjnej w kontekście współczesnych protestów w przestrzeni miejskiej, strategii squatterskich i wzajemnej pomocy

Spotkanie w języku polskim i angielskim. Wstęp bezpłatny. Lektury i dodatkowe informacje: birza@galeria-arsenal.pl

28.08 (sobota), godz. 18

Birża rewolucyjna 3: Pasja niszczenia jest także pasją twórczą!

O relacjach między sztuką a ruchami społecznymi, o ich różnicach i podobieństwach, a także o rosnących zagrożeniach politycznych dla artystów. O tym, w jaki sposób sztuka może kwestionować, reprezentować, wspierać i aktywnie uczestniczyć w zmianie społecznej

Spotkanie w języku polskim i angielskim. Wstęp bezpłatny. Lektury i dodatkowe informacje: birza@galeria-arsenal.pl

29.08 (niedziela), godz. 12–18

Anarquistas de Bialystok: performatywne tłumaczenie w ramach instalacji Juana Pablo Maciasa z udziałem tłumacza Jana Wąsińskiego

Wstęp w cenie biletu wstępu na wystawę.

4.09 (sobota), godz. 18

Birża rewolucyjna 4: Przemoc państwa i kapitału oraz radykalny opór

O różnych formach przemocy w sferze publicznej; o społecznych, ekonomicznych i politycznych warunkach, które prowadzą do aktów bojowego protestu, a także o roli radykalnego oporu w kontekście współczesnych ruchów społecznych

Spotkanie w języku polskim i angielskim. Wstęp bezpłatny. Lektury i dodatkowe informacje: birza@galeria-arsenal.pl

5.09 (niedziela), godz. 12

Strajkuj i daj głos

Warsztaty z Edką Jarząb

Obowiązują zapisy (start zapisów: 23.08) Wstęp 8zł

12.09 (niedziela), godz. 12

SIŁA. Warsztaty tworzenia zinów z kolektywem Girls to the Front

Obowiązują zapisy (start zapisów: 30.08) Wstęp 8zł

19.09 (niedziela), godz. 12

Szlakiem Białostockich Rewolucjonistów i Rewolucjonistek

Alternatywny spacer historyczny. Przez centrum miasta biegnie polecany turystom Szlak białostockich fabrykantów. Zapraszamy na spacer alternatywną trasą, przypominającą o pracownikach i pracownicach tych fabryk oraz strajkach i działaniach białostockich rewolucjonistów i rewolucjonistek

Zbiórka na dziedzińcu Galerii Arsenał

wstęp wolny

WYSTAWA SKIEROWANA DO WIDZÓW DOROSŁYCH

Podczas wszystkich wydarzeń w Galerii Arsenał w Białymstoku przestrzegane są zalecenia lokalnej agencji zdrowia publicznego związane z rozprzestrzenianiem się COVID-19

więcej informacji na stronie: https://galeria-arsenal.pl/wystawy/na-poczatku-byl-czyn