JUTRZNIA W SANKT PETERSBURGU

Krzysztof Penderecki

Fundacja Muzyka Cerkiewna w Hajnówce organizuje w Sankt Petersburgu (Rosja) koncert "Jutrzni" Krzysztofa Pendereckiego – dzieła inspirowanego prawosławiem, utworu znakomitego, lecz ze względu na trudność wykonywanego niezwykle rzadko.

Koncert odbędzie się w ramach projektu Muzyczne Forum Wschodu i Zachodu – polskie arcydzieła muzyczne w Sankt Petersburgu. Jednocześnie uświetni uroczystości obchodów 80-lecia Konsulatu Rzeczypospolitej Polskiej w Sankt Petersburgu.

Sankt–petersburski koncert będzie już drugim, do którego organizacji doprowadziła Fundacja Muzyka Cerkiewna. Pierwszy odbył się 17.05.2006 r. w Białymstoku w ramach Koncertu Jubileuszowego kończącego XXV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka. Było to białostockie prawykonanie Jutrzni.

Jutrznię w Petersburgu wspólnie wykonają zaproszeni przez Fundację artyści polscy i rosyjscy, w składzie identycznym jak podczas koncertu białostockiego:

• chóry z Sankt Petersburga (Chór Smolnego Soboru, Chór Konserwatorium i Chór Chłopięcy Szkoły Chóralnej im. Glinki)
• Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku
• soliści z Sankt Peterburga - Żanna Afanasjewa (sopran), Olesia Pietrowa (mezzosopran), Stanisław Leontjew (tenor), Piotr Migunow (bas) i Władimir Miller (bas profundo)

Koncert poprowadzi Marcin Nałęcz – Niesiołowski, dyrektor Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku.

Wydarzenie będzie znakomitą okazją do prezentacji arcydzieła oraz do prezentacji i promocji kultury polskiej w Rosji. Jednocześnie będzie to prawykonanie tegoż utworu w Sankt Petersburgu. Utwór, choć w sposób wyraźny inspirowany również rosyjskim prawosławiem, prawie nigdy nie był do tej pory w Rosji wykonywany.

JUTRZNIA

Stworzenie Jutrzni zajęło Krzysztofowi Pendereckiemu kilka długich lat, które spędził na podróżach, studiowaniu duchowości prawosławia i jego śpiewu, wertowaniu ksiąg liturgicznych, nauce języka staro- cerkiewno-słowiańskiego, uczestnictwu w nabożeństwach i przesłuchiwaniu ogromnej ilości płyt z nagraniami muzyki cerkiewnej. Duży wpływ na powstanie dzieła miały również podróże po Rosji - przez kręgi ortodoksyjnego prawosławia: starowierów uważających, że po śmierci kapłanów wyświęconych przed reformą Nikona w XVIII wieku, nie ma już duchownych godnych udzielania sakramentów, chłystów, których mistyczny obrządek nakazuje żyć między sobą niczym w wielkiej rodzinie, skoptów rygorystycznie przestrzegających zasady czystości, oraz innych odłamów rosyjskiego chrześcijaństwa. Penderecki, uważając, że to co dziś uważa się za rosyjskie śpiewy, zostało w XVIII wieku skażone przez wpływy zachodnie, próbował dotrzeć do tradycji sięgających wcześniej i z nich czerpać inspirację do Jutrzni.

Złożenie do grobu i Zmartwychwstanie – dwie części dzieła – opierają się na dwóch, całkowicie różniących się atmosferą, prawosławnych nabożeństwach: Jutrzni Wielkiej Soboty oraz Jutrzni Paschalnej. Pierwsze z nich, przebiegające wśród godzin nocnych, to opłakiwanie Chrystusa, medytacja na temat życia i śmierci, dobra i zła, rzeczy ostatecznych.

Drugie nabożeństwo to wybuch ogromnej radości ze zmartwychwstania Syna Bożego, kulminacyjny moment Wielkiego Tygodnia.