Diamenty Kina 2009 – Stanisław Różewicz

Diamenty Kina 2009 - Stanisław Rożewicz:

1."Samotność we dwoje" 1968;

2.„Pensja pani Latter" 1982;

3."Drzwi w murze" 1973;

4."Opadły liście z drzew" 1975;

5."Pasja" 1977;

6."Kobieta w kapeluszu" 1984;

7."Anioł w szafie" 1987.

Informacje za filmpolski.pl

„Samotność we dwoje"

Studium psychologiczne podejmujące problem braku odporności wewnętrznej wobec nieszczęścia: historia pastora, ktory nagle traci najbliższych, stając się życiowym rozbitkiem. Śmierć synka stratowanego przez spłoszone konie zakłociła spokoj i szczęście rodziny pastora Hubiny. Załamana psychicznie żona Edyta wyjeżdża do siostry do Pragi i tam poznaje nauczyciela muzyki von Kschitzky'ego, z ktorym po pewnym czasie przyjeżdża, powierzając mu naukę muzyki coreczki Olesi. Nauczyciel jest wyznawcą ideologii i praktyki hitlerowcow. Edyta zaczyna go darzyć coraz większym zainteresowaniem, a on ostentacyjnie stara się o jej względy. Pastor zmusza go do opuszczenia domu, ale małżonkowie nie potrafią już powrocić do poprzedniego, szczęśliwego życia. Edyta odchodzi, zadając tym ostateczny cios pastorowi.

„Pensja pani Latter"

Podstawą scenariusza stał się pierwszy tom "Emancypantek" Bolesława Prusa. Przedstawiane w filmie wydarzenia widziane są oczami Madzi Brzeskiej, naiwnej, młodziutkiej nauczycielki z pensji pani Latter. Hanna Mikuć w tej roli stworzyła prawdziwy psychologicznie wizerunek niewinnej dziewczyny, obserwującej cynizm tego świata. Akcja toczy się w Warszawie u schyłku XIX wieku. Emma Latter (w tytułowej roli - Barbara Horawianka), osoba silna i władcza, boryka się z coraz poważniejszymi problemami finansowymi. Rodzice uczennic zalegają z opłatami, a jej własne dzieci mają coraz większe wymagania. Syn Kazimierz, utracjusz i hulaka, wyłudza od matki duże sumy, kłopotow przysparza jej także dorosła już corka Helena, ktora bezskutecznie usiłuje skłonić do małżeństwa milionera Solskiego. Pani Latter, ktora przez całe życie troszczyła się o to, by jej dzieciom niczego nie brakowało, zadręcza się teraz ich niepowodzeniami i zaniedbuje sprawy pensji. Szkoła dla dobrze urodzonych panien powoli traci swoj prestiż, a przełożona - autorytet. Piętrzą się niepokojące zdarzenia.

„Drzwi w murze"

Bohater filmu jest dramaturgiem. Przyjeżdża na Wybrzeże, aby uczestniczyć w probach swej nowej sztuki. Jest to tekst trudny, metaforyczny, awangardowy. Reżyser nie ma właściwie żadnej artystycznej koncepcji, aktorzy nie bardzo wiedzą, jak mają grać swoje role. Wszystko to przypomina raczej groteskę, mimo że w sztuce tej padają pytania dotyczące sensu ludzkiej egzystencji. Dramaturg z braku wolnych miejsc w hotelu wynajmuje pokoj w prywatnej kwaterze. Właścicielkami mieszkania są starsza kobieta i jej corka Krystyna, ładna kasjerka z banku. Starsza kobieta jest schizofreniczką, cierpi na manię prześladowczą, twierdzi, że corka chce ją otruć. Dziewczyna już jest wyczerpana ciągłym napięciem, lękiem i ustawicznym szantażem. Bohater jest więc świadkiem tragedii, jaka rozgrywa się między tymi kobietami. Już drugiej nocy pisarz i Krystyna zostają kochankami. On - z reguły zamknięty w sobie i zajęty własnymi problemami - podejmuje probę otwarcia się na kłopoty dziewczyny, probę otwarcia "drzwi w niewidzialnym murze" dzielącym go od drugiego człowieka. Dramaturg nagle wyjeżdża i wszystko zostaje jak dawniej.

„Opadły liście z drzew"

Scenariusz filmu napisał Stanisław Rożewicz na podstawie opowiadań jego brata Tadeusza. Nie jest to jedyny przykład wspołpracy braci Rożewiczow. Wspolnie napisali scenariusze do "Komedii pomyłek", "Samotności we dwoje", "Drzwi w murze", "Świadectwa urodzenia". "Opadły liście z drzew" to jeden z najbardziej dojrzałych polskich dramatow wojennych, uhonorowany Nagrodą Głowną i nagrodą za zdjęcia dla Jerzego Wojcika na FPFF w Gdańsku w roku 1975. W tej refleksyjnej, lirycznej, a jednocześnie surowej opowieści zawarta została niewyszukana fabuła. Rok 1947. Dwudziestoletni Henryk jedzie pociągiem nad morze. W czasie podroży wracają w pamięci obrazy, ludzie i sytuacje przeżywane w ostatnim roku wojny. Dom, matka, siostra Zosia, warsztat mechaniczny, w ktorym terminował, koledzy z konspiracji, powszechni dzień okupacji, pełen niebezpieczeństw, zmuszający często do niełatwych decyzji i wyborow. Kilka wspomnień powraca ze szczegolną wyrazistością: aresztowanie majstra w warsztacie przez gestapo, zdobywanie trucizny dla kolegi mającego wykonać trudne konspiracyjne zadanie, lęk Zosi przed grożącą w każdej chwili wpadką przy przewożeniu amunicji i gazetek, upokorzenia doznane od żandarmow. Wspomina dzień, w ktorym wyruszył do oddziału partyzanckiego w lesie, chłopa, ktory go tam doprowadził, wzruszenie na widok wartownika z biało-czerwoną opaską, nowe wrażenia i przeżycia wśrod towarzyszy broni. W pewien deszczowy wieczor, w ziemiance snują plany na temat tego, co będą robić po wojnie. "Wir", "Piorun", "Maks" i inni dzielą się swymi marzeniami; stary sierżant "Piorun" długo opowiada o morzu, ktorego nie widzieli inni.

„Pasja"

Dramat historyczny, przedstawiający ostatnie dni życia Edwarda Dembowskiego - filozofa, rewolucjonisty, działacza niepodległościowego. Dembowski urodził się w roku 1822 w rodzinie kasztelana. Otrzymał solidne wykształcenie w dziedzinie nauk przyrodniczych i społecznych. Mając 20 lat własnym kosztem założył "Przegląd Naukowy", pismo, w ktorym wyrażał swoje postępowe poglądy - opowiadał się za zniesieniem pańszczyzny, krytykował przesądy stanowe, klerykalizm. Publikował rownież rozprawy filozoficzne i krotkie formy literackie. Był też aktywnym członkiem konspiracyjnego Związku Narodu Polskiego. Po aresztowaniu części przywodcow Związku Dembowski - chociaż aresztowania uniknął - dostał się pod ścisły nadzor pruskiej policji. Nie zaprzestał jednak działalności konspiracyjnej. Popierał lewe skrzydło Komitetu Poznańskiego. Za podstawowy cel swej działalności uważał radykalną rewolucję ludową, ktora nie tylko miała przyczynić się do odzyskania przez Polskę niepodległości, ale także zniesienia systemu feudalnego. Po wybuchu w 1846 roku rewolucji krakowskiej przy pomocy gornikow Dembowski przejął władzę w Wieliczce i kasę kopalni soli. Został sekretarzem dyktatora rewolucji Jana Tyssowskiego. Władza rewolucyjna proklamowała zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie chłopow.

„Kobieta w kapeluszu"

Stanisław Rożewicz, często podejmujący trudne kwestie moralne, mistrz kameralnego dramatu psychologicznego, w "Kobiecie w kapeluszu" pokazuje dylematy ludzi teatru, a szerzej - artystow. Wzniosłe wyobrażenia o powołaniu aktorskim konfrontuje z podławą codziennością tego zawodu, w ktorej bardziej niż talent liczą się układy, a wrażliwość przegrywa w konkurecji z siłą. Głowna bohaterka filmu, Ewa (Hanna Mikuć), jest początkującą aktorką. Nie udaje jej się jednak wybić w tym zawodzie. Gra w teatrze w niemym epizodzie w "Balu manekinow". Pewnego dnia w jej teatrze zjawia się reżyser Lewicki (Marek Kondrat). Ma zamiar wystawić "Krola Lira" i powierzyć Ewie rolę Kordelii, rolę tytułową zaś - Ziembińskiemu (Henryk Machalica), ktorego Ewa podziwia za to, że nie stracił godności przez lata przepracowane w zawodzie. Ewa z radością przygotowuje się do nowego zadania. Składa wizytę profesorce ze szkoły teatralnej, by porozmawiać z nią o postaci Kordelii i istocie aktorskiego powołania. Tymczasem przyjaciołka Magda (Magdalena Wołłejko) załatwia jej rolę w filmie. Miałaby zagrać epizodyczną kobietę w kapeluszu. Kiedy probuje dowiedzieć się czegoś więcej o tej postaci, reżyser wyjaśnia jej, że jest bez znaczenia, naprawdę ważny jest bowiem kapelusz.

„Anioł w szafie"

"Anioł w szafie" to film o odpowiedzialności, o obowiązkach wobec siebie i innych. W zwariowanym świecie, w ktorym żyjemy, trudno udawać, że nie widzi się groźnych zjawisk - w postawach ludzi, w stosunkach międzyludzkich. Więc film o sumieniu. O pamięci, bez ktorej jesteśmy niczym. O strachach i lękach w nas i wokoł nas" - mowił przed dziesięciu laty Stanisław Rożewicz. Jego "Anioł w szafie", nawiązujący formalnie do o trzy lata wcześniejszej "Kobiety w kapeluszu" jest filmem o nader skąpo zarysowanej fabule, pełnym przemieszanych planow czasowych, długich ujęć, niedopowiedzeń i aluzji. W okresie narastającej w Polsce popularności kina akcji mogł uchodzić za gest intelektualnej przekory wobec nowych mod, gubiących często to, co nadawało filmowi status arcydzieła. Nic dziwnego zatem, że utwor Rożewicza przeszedł niemal bez echa - wśrod publiczności, bo nie wśrod krytykow. Ci dostrzegli w "Aniele w szafie" subtelne nawiązania do wybitnych dokonań światowej literatury i filmu. Pisano o aluzjach do "Upadku" Alberta Camusa, "Powiększenia" Antonioniego i "Blow Out" de Palmy. Rożewiczowską filozofię cnoty, jako sprawności użytecznej tylko w relacjach międzyludzkich, wywodzono z personalizmu Mouniera i Maritaina. Część krytykow podkreślała także sugestywny, mroczny klimat filmu. Świat "Anioła w szafie" wypełniony jest przez niepewność i trwogę. Żyjących w nim ludzi trawią niepokoje dotyczące zarowno spraw aktualnych, jak i dawnych, pozornie zapomnianych, latami zagłuszanych gdzieś na dnie sumienia. Zwłaszcza te drugie, nagle i przypadkowo wydobyte z najciemniejszych zakamarkow pamięci mogą w ułamku sekundy zachwiać pracowicie konstruowaną wewnętrzną rownowagę. Jan, filmowy realizator dźwięku, jest człowiekiem wrażliwym, zafascynowanym swoją pracą, rzetelnym, cieszącym się szacunkiem. Jego rezerwa wobec otoczenia wynika z pewnej tajemnicy, ktorą nosi w sobie. Przed laty, podczas nocy spędzonej z ukochaną Elżbietą, nie zareagował na krzyki mężczyzny wzywającego pomocy. W czasie nagrywania dźwięku do filmu słyszy w słuchawkach dziwne zakłocenia.