ANDRZEJ BATURO – „50 lat z fotografią”, wystawa retrospektywna

Wernisaż: piątek, 7 marca godz. 18.00 Spotkanie autorskie z Andrzejem Baturo. Prowadzenie – Inez Baturo: piątek, 7 marca, godz. 19.00 Wystawa trwa do 6 kwietnia 2014 roku

Retrospektywna wystawa ważnego w historii polskiej fotografii artysty, ukazująca półwiecze jego twórczości fotograficznej, począwszy od debiutu w 1962 roku aż do końca XX wieku. Podzielona na trzy części wystawa w obu salach Galerii Bielskiej BWA ukazuje ok. 200 fotografii. Są to zdjęciowe cykle, projekty i fotoreportaże najbardziej charakterystyczne dla kolejnych etapów twórczości Andrzeja Batury – od pierwszych młodzieńczych fascynacji fotografią artystyczną i prób reportażowych w latach 50. i 60., poprzez dojrzałą fotografię prasową, publicystyczną i socjologiczną w latach 70. i 80. – z której zasłynął, zdobywając nagrody w Polsce i za granicą – aż po okres bielski, kiedy zajmował się głównie barwną fotografią pejzażową. Artysta wypowiada się w wielozdjęciowych tematach – fotograficznych odpowiednikach reportażu, felietonu i eseju. Jako fotoreporter publikował zdjęcia w najlepszych polskich pismach ilustrowanych, m.in. „itd”, „Polityce”, „Razem”; za granicą np. w „Der Spiegel”, „National Geographic”, „Voyage” Tworzy głównie fotografię czarno-białą. Uznawany jest za wybitnego przedstawiciela tzw. czarnego reportażu; dwukrotny zdobywca tytułu Fotoreportera Roku (1973, 1976).

– Fotografię wymyślono po to, by dokumentowała rzeczywistość społeczną. Z czasem jednak fotografia socjologiczna została nobilitowana do rangi sztuki, a fotoreportaż stał się dziełem sztuki, podobnie jak literaturą są reportaże Krallówny czy Kapuścińskiego. Bliskie są mi obie dziedziny. I właściwie nigdy nie byłem pewien, czy bliższe jest mi bycie dziennikarzem czy artystą. W każdym razie, w latach 70., jako młodzi ambitni fotoreporterzy skupieni wokół pisma „itd”, nie mieliśmy wątpliwości co do wartości fotoreportażu i przebojem wdzieraliśmy się do ZPAF i do galerii sztuki. Sprzyjali nam zaprzyjaźnieni redaktorzy: Krzysztof Mroziewicz i Zdzisław Pietrasik. Byli w naszym gronie fotoreporterzy: Sławek Biegański, Krzysztof Barański z mojego pokolenia i nieco młodsi: Tomek Tomaszewski i Maciek Osiecki – mówi Andrzej Baturo.

Zdzisław Pietrasik, publicysta, szef działu kultury tygodnika „Polityka”, niegdyś dziennikarz, następnie szef „itd”: – „Najstarsi Polacy być może pamiętają, iż w zasadzie nie było jednego Peerelu. Były dwa różne porządki, ten oficjalny i ten znany każdemu z codzienności. Nieustannie zderzały się z sobą, walcząc niby karnawał z postem. Przez szczelinę, powstającą pomiędzy dwoma obrazami rzeczywistości, widać było najwięcej prawdy. To właśnie było pole obserwacji uczciwych kronikarzy tamtych czasów. Należeli do nich z pewnością fotoreporterzy. Dziś wspominając czasy peerelowskie używa się z reguły fragmentów starych filmów dokumentalnych, zazwyczaj tych samych. Warto przypomnieć, że jest jeszcze fotoreportaż, który zatrzymał w kadrze niemało prawdy o tamtej Polsce i tamtych Polakach (…). Wspominałem, że zazdrościłem fotoreporterom tych nieskłamanych zdjęć rzeczywistości. Ale nie tylko tego. Mieli swój fason, styl życia, trzymali się razem, niby sprzysiężenie wtajemniczonych. Pracowaliśmy w tych samych redakcjach, ale oni byli bardziej samodzielni, wolni i potrafili z tych przywilejów korzystać. Dziś mamy wolną prasę, ale nie mamy wolnych fotoreporterów” (tekst do katalogu wystawy „Między wierszami...”, październik 2002).

O Andrzeju Baturze fotoreporterze i artyście, dokumentującym w latach 70. i 80. ubiegłego wieku rzeczywistość siermiężnego PRL-u oraz o jego sposobie portretowania Polaków pisze Andrzej Zygmuntowicz, przewodniczący rady Artystycznej ZG Związku Polskich Artystów Fotografików: – „Wszystkie jego zdjęcia, to na swój sposób, ciepła opowieść o drugim człowieku, mocującym się codziennie z historią – w pustym sklepie, w pracy, w której ‘czy się stoi czy się leży dwa tysiące się należy’, na szarej ulicy czy na partyjnym festynie. Choć i w tych miejscach można walczyć z systemem, to wojowanie Batury nie pociągało. Jego postawa mieści się w głównym nurcie fotografii humanistycznej skupiającej uwagę na zwykłych ludziach. Wręcz z czułością zajmuje się swoimi bohaterami o nieznanych twarzach i życiorysach. Opowiada o nich z lekkim uśmiechem, ukazując ich szamotanie się z ograniczeniami narzuconymi odgórnie. Zdjęcia Batury ukazują prawdę lat 50. i 80. ubiegłego wieku w zupełnie inny sposób niż reportaże interwencyjne o bojowym nastawieniu. Analiza rzeczywistości została przeprowadzona w oparciu o znaczące szczegóły. Te często metaforyczne drobiazgi uwypuklały absurdy systemu. A kadry nasycone nimi zapowiadały, że coś, co nie ma za grosz logiki, nie może wiecznie trwać”.

Andrzej Baturo urodził się w 1940 roku w Wilnie. Jest fotografem, członkiem i działaczem Związku Polskich Artystów Fotografików, wydawcą, kuratorem Galerii Fotografii „B&B”, organizatorem polskich i międzynarodowych wydarzeń fotograficznych, by wymienić pionierski Ogólnopolski Przegląd Fotografii Socjologicznej w Bielsku-Białej (pierwsza edycja w 1980 roku), a także współtwórcą realizowanego od 2005 roku Foto Art Festivalu, którego jest dyrektorem generalnym – festiwal organizuje wespół z żoną Inez, pomysłodawczynią i dyrektorem programowym FAF. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików, członek Rady Artystycznej ZPAF w Warszawie. Rzeczoznawca Ministra Kultury i Sztuki do spraw fotografii artystycznej. Autor wielu referatów na temat fotografii socjologicznej wygłaszanych na różnego rodzaju konferencjach fotograficznych i w panelach dyskusyjnych w kraju i zagranicą. Członek honorowy Business Centre Club. W 2005 roku otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Bielska-Białej w dziedzinie Kultury „Ikar”; w 2007 roku Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuk plastycznych (obie nagrody wraz z żoną Inez); w 2009 roku otrzymał Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Jego prace zamieszczone są w m.in. w opracowaniach i antologiach: „Mistrzowie polskiego pejzażu”, „Antologia Fotografii Polskiej”, „Z kart fotografii polskiej”. Fotografie jego autorstwa znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Muzeum Historii Fotografii w Krakowie. Jest także autorem pocztówek, plakatów, kalendarzy oraz albumów autorskich: „Beskidy”, „Cieszyn” (wspólnie z żoną Inez) i albumów zbiorowych: „Góry Polskie”, „Bielsko-Biała”, „Mistrzowie krajobrazu”. Album „Beskidy” otrzymał prestiżowa nagrodę „Bursztynowa Księga” podczas Spotkań Wydawców Dobrej Książki, Gdańsk (1995) oraz nagrodę za Najpiękniejszą Książkę Roku w Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (1995).