Pod patronatem Spółki Giesche. Gmina Janów na Górnym Śląsku - wystawa historyczna

Wystawa przybliży historię nieistniejącej już gminy Janów (Janów, Giszowiec, Nikiszowiec), która w 1960 r. stała się częścią Katowic. Wernisaż odbędzie się 5 kwietnia 2013 r. o godz. 17.00 w Dziale Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic przy ul. Rymarskiej 4 w Katowicach-Nikiszowcu.

Otwarcie wystawy uświetni koncert członków zespołu „Krzikopa” (Dominika Skoczylas – śpiew, Mateusz Dyszkiewicz – akordeon)

Na wernisaż wstęp jest WOLNY.

Ekspozycja potrwa do 29 września 2013 r.

Niemal dokładnie dwa lata po oddaniu do użytku wyremontowanego budynku dawnej pralni i magla, a obecnie filii Muzeum Historii Katowic w Nikiszowcu, muzeum otwiera wystawę czasową zatytułowaną Pod patronatem spółki Giesche. Gmina Janów na Górnym Śląsku, która przypomni dzieje trzech miejscowości wchodzących dziś w skład Katowic.
Janów, założony w pierwszej połowie XVIII w., był początkowo niewielką, leśną osadą położoną nad rzeczką Boliną, przy folwarku właścicieli dóbr mysłowickich – rodziny Mieroszewskich. W 1818 r. rozrastająca się wieś stała się częścią nowej gminy, w której skład oprócz Janowa wchodził także teren nazywany Mysłowice-Zamek. Od 1874 r., gdy miejscowości te rozdzielono, oficjalnie funkcjonowała już samodzielna gmina Janów. Jej terytorium i liczba mieszkańców znacznie powiększyły się w 1924 r., gdy włączono do niej dwa wzorcowe osiedla górnicze – Giszowiec i Nikiszowiec – tworzące wcześniej obszar dworski należący do spółki Giesche.
Każda z miejscowości wchodzących w skład gminy miała swoją specyfikę. Różniły się typem zabudowy i gęstością zaludnienia, miały własne szkoły i inne budynki użyteczności publicznej. Element bardzo silnie spajający je stanowiła jednak kopalnia „Giesche”. W 1937 r. naczelnik gminy, Józef Szeja, pisał: „Mieszkańcy gminy Janów utrzymują się, można powiedzieć, wyłącznie z pracy w kopalni węgla Giesche” i zapewne miał wiele racji, skoro pod koniec 1936 r. 2437 zatrudnionych w niej osób mieszkało na terenie Janowa, Giszowca oraz Nikiszowca. Kopalnia była bez wątpienia żywicielką tych miejscowości i to nie tylko ze względu na utrzymanie, które zapewniała ich mieszkańcom. Właścicielka kopalni – spółka, która najpierw nosiła miano Georg von Giesche’s Erben, a następnie Giesche SA – była także właścicielką 95% gruntów i 86% pomieszczeń mieszkalnych na terenie gminy. Do niej należały m.in. elektrownia św. Jerzego, zaopatrująca całą gminę w prąd, pasażerska kolej wąskotorowa, nazywana powszechnie Balkanem, oferująca bezpłatną podróż pomiędzy Giszowcem i szybem „Wojciech” w Szopienicach, budynki pralni i łaźni w Giszowcu i Nikiszowcu. Spółka miała ogromny udział w budowie kościoła katolickiego pw. św. Anny dla parafii obejmującej wszystkie miejscowości gminy. Była też największym mecenasem, wspierającym kluby sportowe i inne organizacje społeczne. Majątek spółki Giesche został upaństwowiony w 1945 r., gmina Janów swoją odrębność administracyjną zachowała tylko trochę dłużej. W 1951 r. została włączona do Szopienic, które otrzymały wówczas prawa miejskie, a w 1960 r. wraz z nimi stała się częścią Katowic.
Wystawa prezentująca dzieje historycznej gminy Janów jest okazją do pokazania m.in. eksponatów przejętych przez Muzeum Historii Katowic wraz z budynkiem pralni i magla. Są to fotografie, dokumenty, sztandary i inne pamiątki gromadzone przez mieszkańców Janowa, Giszowca i Nikiszowca najpierw w kopalnianej izbie tradycji, a następnie w społecznym muzeum funkcjonującym właśnie w tym budynku w latach 90. XX w.