Mistrz z Krynicy

Nikifor

Przeszło 70 prac Nikifora będzie można zobaczyć w Galerii Sztuki Pogranicza Muzeum Śląskiego w Katowicach. Prezentowana kolekcja, w której większość stanowią akwarele, pochodzi ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.

Jak pisze Jadwiga Migdał - autorka scenariusza wystawy z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, premiera filmu fabularnego Mój Nikifor w 2004 roku, na nowo ożywiła zainteresowanie tym niezwykłym malarzem. Nikifor (1895 – 1968), którego prawdziwe nazwisko brzmiało Epifan Drowniak, był z pochodzenia Łemkiem. Większość życie spędził w nędzy. Wrodzona wada słuchu i wymowy utrudniała mu kontakt z otoczeniem. W swoich pracach przedstawiał siebie i swój świat. Doceniono je dopiero pod koniec życia artysty, a jego samego uznano za jednego najwybitniejszych malarzy naiwnych świata.

Na wystawie poza akwarelami zobaczymy obrazy wykonane technikami mieszanymi: temperą, olejem, gwaszem, kredką oraz rysunki ołówkiem. Prace pochodzą z różnych okresów twórczości, duża część z okresu międzywojennego, najbardziej cenionego w dorobku Nikifora. Reprezentowane będą najważniejsze cykle tematyczne, przedstawione w układzie chronologicznym. Będą to m.in. portrety, wnętrza kościelne i świeckie z rozgrywającymi się w nich scenami (często z udziałem samego Nikifora), pejzaże podkarpackie i miejskie oraz krynickie wille. Wystawę uzupełnią fotogramy przedstawiające artystę w różnych okresach życia oraz powiększenia postaci z jego obrazów. Dodatkowo będzie można obejrzeć film dokumentalny w reżyserii Grzegorza Siedleckiego Człowiek zwany Nikiforem z 2002 roku.

Wystawa, którą zobaczymy w Muzeum Śląskim, była prezentowana w PME w Warszawie w okresie od września 2004 roku do stycznia 2005 roku. Cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, na życzenie zwiedzających dwukrotnie ją przedłużano. Komisarzem wystawy w Muzeum Śląskim w Katowicach jest Maria Fiderkiewicz – kurator Galerii Sztuki Pogranicza.Ekspozycja potrwa do 8 stycznia 2006 roku.

"Szkoda gadać, trzeba malować" – Nikifor

(źródło: "Tożsamość Nikifora" - Ireneusz Dańko; www.lemko.org/lemko/nikifor/nik7.html)

NIKIFOR – MISTRZ Z KRYNICY

NIKIFOR (1895-1968), z pochodzenia Łemko, którego prawdziwe nazwisko, według przypisywanej mu metryki, brzmiało: Epifan Drowniak, zaliczany do największych malarzy naiwnych świata, był człowiekiem niezwykłym, podobnie jak jego sztuka.

Samotny (osierocony przez matkę w wieku lat kilkunastu, ojca nie znał), z wadą wymowy i słuchu utrudniającą mu kontakt z otoczeniem, często bez środków do życia, miał jednocześnie ogromny hart ducha, siłę przetrwania i wolę realizacji swojego powołania, jakim był zawód malarza. Czynił to pośród najbardziej niesprzyjających okoliczności, którym przyszło mu stawić czoła w czasie długiego i trudnego życia.

Samouk, obdarzony wielkim talentem i pracowitością, malował obrazy, jak nikt przed nim, w których opowiadał siebie i swoje widzenie świata. Sposób, w jaki malował budzi zachwyt znawców sztuki. Do nich zaliczają się m.in. artyści malarze, którzy odkryli go na początku lat 30-tych i byli pierwszymi kolekcjonerami jego prac. W okresie międzywojennym nieliczni znali i cenili sztukę Nikifora. Sława i uznanie, sukcesy na licznych wystawach krajowych i zagranicznych, ogromna popularność, stały się udziałem Nikifora dopiero pod koniec życia.

Nikifor oddawał się malowaniu z pasją, w przekonaniu, że jest to jego zawód i powołanie. Już w okresie międzywojennym sygnował swoje obrazy pieczątką Nikifor Matejko, by podkreślić ich artystyczną rangę. Pieczątek miał kilka, różnych wzorów i wielkości, wszystkie wykonane według jego instrukcji. Przystawiał je na odwrociu obrazu, aby nie było wątpliwości kto je wykonał: Nikifor Artysta Malarz – Mistrz z Krynicy.

Większość obrazów Nikifora to akwarele, wykonane zwykłymi szkolnymi farbkami na małych kartkach papieru i tektury. Malował cykle bliskie sobie tematyką, formatem i szczegółami wykonania. Do najbardziej znanych i cenionych należą: pejzaże beskidzkie i miejskie, architektury fantastyczne, portrety i postacie świętych.

Z bogatego dorobku artysty (oblicza się, że namalował kilkadziesiąt tysięcy obrazów) do dziś zachowało się stosunkowo mało. Rozproszone po całym świecie w kolekcjach muzealnych i prywatnych, dają świadectwo wielkiego talentu, bogactwa wyobraźni i ogromnej pracy nad kształtowaniem warsztatu artystycznego. Fascynują i wzruszają, nie pozwalając zapomnieć o ich twórcy – Nikiforze, Mistrzu z Krynicy.

Jadwiga Migdał

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie