Powołanie

Kolekcja Regionalna Zachęty

Sztuki Współczesnej w Szczecinie

Wernisaż: 9.09.2006, godz. 18.00

Miejsce: Galeria Sektor 1

Artyści:

• Roman Lipski
• Natalia LL
• Krzysztof Sołowiej
• Zofia Kulik
• Leszek Knaflewski
• Maciej Kurak
• Andrzej Syska

Kuratorką wystawy jest Pani Agata Zbylut.

Sztuka budowania kolekcji - program Znaki Czasu w Szczecinie

Uruchomieniu programu Znaki Czasu (2004) sugerującego istotną zmianę w polskiej polityce kulturalnej, w której sztuka współczesna, jej kolekcjonowanie i upowszechnianie zyskały zaskakująco wysoki priorytet, zabezpieczony poważnymi alokacjami w budżecie państwa, towarzyszyła spora doza sceptycyzmu artykułowanego przez środowiska profesjonalnie uczestniczące w polskim życiu artystycznym. Trudno się temu dziwić skoro decyzje o inauguracji programu nakładały się na dość smutny obraz stanu posiadania publicznych zbiorów, będący wypadkową długoletnich zaniedbań w dziedzinie kolekcjonowania sztuki, a rozproszone i niepełne kolekcje nie kreują dziś spójnego wizerunku sztuki najnowszej i nie promują jej wysokiej rangi w hierarchii społecznych wartości.

Znaki Czasu mają odwrócić utrwaloną latami tendencję lekceważenia polskiej kultury wizualnej stymulując na wzór francuski powstawanie regionalnych kolekcji sztuki. Wypełnienie treścią rozbudowanej struktury programu powierzono nowo utworzonym regionalnym stowarzyszeniom, pozostawiając im swobodę w określeniu profilu kolekcji, jej zakresu, ambicji i preferencji. Należy spodziewać się, że w niedługim czasie zarysują się na tym tle różnice pomiędzy poszczególnymi kolekcjami, ujawniające odmienne perspektywy oglądu i oceny niezwykle złożonego pejzażu sztuki ostatnich lat. Konfrontacja efektów pracy Zachęt będzie z pewnością punktem wyjścia dla poważnej dyskusji o polskiej sztuce i kierunkach jej rozwoju. Tym bardziej, że docelowym założeniem Znaków Czasu jest koordynacja powstających zbiorów i wygenerowanie na ich bazie programu promocji sztuki polskiej zarówno w kraju, jak i zagranicą.

Póki co, regionalne Zachęty budują swoje kolekcje w oparciu o indywidualnie opracowane priorytety i strategie. Zachodniopomorska Zachęta podjęła się zadania selekcjonowania żywiołowej twórczości artystycznej ostatnich lat i wyodrębnienia z niej zjawisk, które w istotny sposób kształtują, komentują i poddają analizie otaczającą nas rzeczywistość, niezależnie od tego, czy będą to realizacje zanurzone w żywiole społecznym, czy raczej dzieła inspirowane wewnętrznym dyskursem sztuki.

Nawigacja po oceanie artystycznej produkcji nie byłaby jednak możliwa bez określenia zasadniczych punktów orientacyjnych, które wspomagałyby i kierunkowały podejmowane decyzje. Ramy chronologiczne i topograficzne oraz profil kolekcji sformułowano jesienią 2004 roku w dokumencie inaugurującym działalność stowarzyszenia, opublikowanym w witrynie internetowej na bieżąco informującej o realizacji programu - www.zacheta.szczecin.art.pl).

Nowa kolekcja zgodnie z założeniami dokumentu miała być kolekcją sztuki aktualnej, tzn. nie tylko tworzonej współcześnie, ale we współczesności zakotwiczonej i uczestniczącej w kluczowych dla współczesności debatach. Kolekcją otwartą na szerokie spectrum gatunków i mediów. Kolekcją utrzymującą żywotne związki z lokalnym życiem artystycznym.

Po kilku miesiącach działania stowarzyszenia, po realizacji pierwszych zakupów, zaczyn kolekcji jest aktualnie gościnnie prezentowany w Muzeum Narodowym w Szczecinie (16.09.-16.10.2005) instytucji merytorycznie i organizacyjnie wspierającej działalność zachodniopomorskiej Zachęty.

Dziełem, które otwiera kolekcję jest Sztuka fotografii Jarosława Modzelewskiego, obraz przekazany w darze Ministra Kultury, który w przewrotny sposób staje się figurą procesu budowania samej kolekcji, ujawniając jednocześnie tkwiący w niej potencjał i jej nieuniknione ograniczenia.

Za skierowaniem obiektywu aparatu na fotografowany motyw kryje się nieodwołalnie arbitralnie dokonany wybór, który w polu widzenia pozostawia pewne zjawiska skutecznie eliminując z niego inne. Kolekcja jest zatem zbiorem artefaktów uchwyconych obiektywem metaforycznie rozumianego aparatu, o którego ogniskowej decyduje człowiek.

Już dawno zdewaluował się mit o obiektywizmie fotografii, podobnie subiektywna i niewyczerpująca musi z natury rzeczy być powstająca kolekcja, bo utopijna wizja zeskanowania obrazu sztuki polskiej byłaby w swoich ambicjach równie przerażająca, co śmieszna. Tak jak fotografia, także i kolekcja nie tyle odwzorowuje rzeczywistość, co ją interpretuje. W jej ramach tworzone są modele sztuki, które podlegają ciągłej weryfikacji i konfrontacji. Modzelewski z właściwą sobie siłą wizualnego przekazu w prostej, monumentalnej kompozycji ujawnia specyfikę postrzegania poprzez kadrowanie.

Jakie zatem kadry i jakie sekwencje uchwyciła budowana w Szczecinie kolekcja? Bez wątpienia najżywiej dyskutowanym i najbardziej wyrazistym nurtem sztuki upływającej dekady była sztuka krytyczna odważnie komentująca rzeczywistość społeczną – analizująca kwestie kulturowej tożsamości, eksponująca problemy podlegające społecznemu wykluczeniu, odsłaniająca mechanizmy sprawowania władzy. W obrębie kolekcji nurt ten reprezentują prace Grzegorza Klamana i Zbigniewa Libery. W latach 90. pojawiły się także liczne wypowiedzi artystyczne, w których ciało stało się głównym medium przekazu, a kwestie płci kulturowej podstawowym obszarem artystycznych dociekań. Fotografie Hanny Nowickiej i instalacje wideo Konrada Kuzyszyna, włączone do kolekcji, stanowią ważny głos w prowadzonej w tym obszarze dyskusji.

Ciało i sposoby jego reprezentacji w kulturze wizualnej interesują także Bognę Burską, artystkę młodszego pokolenia, która z powodzeniem kontynuuje i rozwija podjęte u progu lat 90. wątki i tematy.

Kwestie makrospołeczne i polityczne przenoszące punkt ciężkości z jednostki na zbiorowość i sposoby organizowania przestrzeni publicznej, obecne są w realizacjach Ryszarda Góreckiego i interwencjach artystycznych Roberta Rumasa. Po wydarzenia socjo-polityczne jako podstawową warstwę narracyjną sięga z kolei w swoim malarstwie Anna Wojsznis. Tropy pop- kulturowe ujawnia zarówno naiwne malarstwo Doroty Podlaskiej, jak i emblematyczne realizacje Romana Lipskiego i Miłosza Pobiedzińskiego. Istotną część nowej kolekcji konfigurują wypowiedzi artystyczne wykraczające poza doraźny opis rzeczywistości w kierunku przekazu ugruntowanego na bazie archetypiczno-symbolicznych wzorców kultury – prace autorstwa Marty Deskur, Piotra Kurki, Lecha Knaflewskiego i Przemysława Cerebież-Tarabickiego.

Lista nazwisk artystów reprezentowanych w kolekcji jednoznacznie wskazuje, że na obecnym etapie jej budowania zbiór zachodniopomorskiej Zachęty wyraźnie zdominowany jest sztuką oscylującą wokół człowieka i kulturowych uwarunkowań jego egzystencji. Włączenie do kolekcji obiektów Ryszarda Tokarczyka stanowi w chwili obecnej zaledwie zapowiedź zaplanowanej rozbudowy zbioru o realizacje z nurtu sztuki pojęciowej.