Czarne Serca

Wydarzenia z Kopalni Wujek

16 grudzień 1981 rok

Miejsce: Galeria PIĘTRO WYŻEJ (II piętro)

Wernisaż: 05 grudnia 2006 r., godz.18.00

Michał Kopaniszyn

Janusz Łobzowski

Jarosław Mamczarski

Bogusław Tracz

Czarne Serca

W grudniu minie ćwierć wieku od ogłoszenia stanu wojennego. Dwadzieścia pięć lat temu, rządzący z obcego nadania, przywódcy komunistycznej PZPR postanowili zatrzymać ofensywę nadziei, która od wyboru papieża-polaka i wydarzeń sierpnia 1980 r. rozpalała serca milionów Polaków. W grudniową noc wydano rozkazy, które uruchomiły machinę przemocy – choć opracowaną i dowodzoną przez ludzi, jednak ślepą i głuchą na elementarne ludzkie potrzeby: solidarności, wolności, poszanowania prawdy. Niektórym z tych którzy stanęli w jej obronie przyszło zapłacić najwyższą cenę. Na Wujku 16 grudnia 1981 r. czarne górnicze serca dosięgły zimne, ołowiane kule. Polała się czerwona, gorąca krew. Zginęli ludzie.

Śmierć, będąca immanentną częścią naszego życia, zawsze budzi niezgodę i wewnętrzny odruch sprzeciwu. Tym bardziej jeśli przychodzi nie w porę, atakując znienacka i łamiąc wszelkie prawa – zarówno te ustanowione przez ludzi, jaki i objawione przez Boga. Śmierć górników z Wujka była tym bardziej okrutna i straszna, że została zadana z rąk ludzi, którzy twierdzili, że z nadania i w imieniu poległych sprawowali władzę.

Dziś, kiedy tematy ważne tak łatwo ulegają trywializacji, a pogląd, że historia winna być jedynie skromną działką uprawianą przez historyków zamkniętych na uniwersyteckich katedrach, młodzi twórcy z pokolenia trzydziestolatków postanowili w formie nowoczesnej kreacji artystycznej przypomnieć o wydarzeniach, które wielu chciałoby wsadzić między pożółkłe kartki z rzadka czytanych podręczników. Wystawa Czarne serca i będący jej centralnym elementem film pod tym samym tytułem jest owocem wspólnej pracy młodych śląskich twórców (Michał Kopaniszyn, Janusz Łobzowski), muzyka (Jarosław Mamczarski) i historyka (Bogusław Tracz), którzy postanowili ukazać - korzystając z artystycznych doświadczeń XX wieku - bolesną prawdę o tamtych wydarzeniach. Ekspozycję stanowią wydruki wielkoformatowe wykonane na płótnie flagowym zamocowanym na konstrukcji osadzonej w betonowych kręgach, stylistyką przypominające transparenty charakterystyczne dla demonstracji i strajków tamtego okresu. W centralnej części ekspozycji na ekranie wyświetlany jest film, wykonany przy pomocy nowoczesnych technik animacji komputerowej, przy produkcji którego wykorzystano setki oryginalnych fotografii. Dzięki możliwościom komputerów i nowoczesnych programów obróbki grafiki i obrazu pozornie statyczne, czarno-białe fotografie zaczynają pokazywać swoje drugie, nie zawsze widoczne na pierwszy rzut oka, znaczenie. Dzięki zabiegom autorów, widz może stanąć pośrodku tamtych wydarzeń spoglądając na nie jakby jednocześnie oczami i uczestnika. Całości dopełnia zintegrowana z obrazem muzyka i komentarz lektora. (...) W czasach mało wrażliwych na przeszłość, kiedy tak łatwo zapominamy o własnych korzeniach przekaz treści historycznych poprzez nowe media i nowoczesne działania artystyczne daje okazję zwrócenia uwagi na historię tych, którzy dziś jeszcze od niej wydają się stronić, a którzy za kilka-kilkanaście lat mogą okazać się jedynymi strażnikami zbiorowej pamięci.

Bogusław Tracz