Prekursorzy współczesności

– nowoczesna sztuka Koszalina (1945-2000)

[Galeria Południowa] zaprasza na wystawę:

Prekursorzy współczesności – nowoczesna sztuka Koszalina (1945-2000)

Z kolekcji Muzeum w Koszalinie

wernisaż 04.06 godz. 17.00

konferencja prasowa 02.06 godz. 11.00

Zbiorowa prezentacja 9 najwybitniejszych artystów związanych z Koszalinem i regionem Pomorza Środkowego, reprezentantów najważniejszych nurtów sztuki polskiej od 1945 roku do roku 2000. Wszystkie prace wchodzące w skład ekspozycji są własnością kolekcji Działu Sztuki Współczesnej Muzeum w Koszalinie.

Celem wystawy jest pokazanie sztuki artystów tworzących z dala od wielkich centrów artystycznych. Ekspozycja wydobywa z cienia wiele ważnych dzieł współczesnej sztuki polskiej, burzy mity o prowincjonalizmie i buduje wizerunek Koszalina, jako istotnego miejsca na mapie kultury polskiej.

Dział Sztuki Współczesnej w Muzeum w Koszalinie powstał w roku 1976. Przejął on dokumentację i dzieła rozproszone w różnych instytucjach i muzeach Pomorza Środkowego (m.in. muzeum w Słupsku). Trzonem zbiorów Działu Sztuki Współczesnej Muzeum w Koszalinie jest Kolekcja Osiecka - pokłosie "Plenerów Osieckich" z lat 1963-1981. Oprócz prac związanych z plenerami, w kolekcji znajdują się również dzieła współczesnych artystów koszalińskich, liczne depozyty oraz pokaźna kolekcja ekslibrisu powojennego. Wszystkie te elementy składają się na jeden z najciekawszych i najcenniejszych zbiorów XX sztuki polskiej na całym Pomorzu i w Polsce.

Artyści uczestniczący w pokazie (w układzie alfabetycznym):

ANDRZEJ CIESIELSKI (ur. 1946, Dobre koło Aleksandrowa Kujawskiego). Przedstawiciel neoawangardy, zajmuje się grafiką, instalacją oraz tworzeniem obiektów. Studiował na UMK w Toruniu na Wydziale Sztuk Pięknych (dyplom w 1971). W Koszalinie mieszka od 1971. W latach 1980-1981 prowadził i współorganizował Spotkania Artystów i Teoretyków Sztuki w Osiekach. Od 1980 r. brał czynny udział w niezależnym ruchu artystycznym. W latach 1986-1990 prowadził w Koszalinie autorską galerię „Na Plebanii”, a od 1990 do 2002 prywatną galerię „Moje Archiwum”. Od 2002 współorganizuje doroczne Multimedialne Spotkanie Artystyczne w Lubieszewie k. Złocieńca.

JERZY FEDOROWICZ (ur. 1928). Studia: w PWSSP w Gdańsku w latach 1949-1951 i w ASP w Krakowie w latach 1951-1954. Zamieszkał w Koszalinie w 1954 roku. Inicjator, organizator i uczestnik plenerów w Osiekach w latach 1963 -1981. Okres aktywności twórczej przypada na lata 1958-1985. Wybitny przedstawiciel polskiego konceptualizmu. Brał udział w ponad 80 imprezach artystycznych, sympozjach, wystawach, spotkaniach polskiego ruchu awangardowego. Wiele prac wykonał wspólnie z Ludmiłą Popiel. Prace w zbiorach muzealnych w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Koszalinie, Słupsku, Szczecinie, Chełmie.

ELŻBIETA KALINOWSKA (ur. 1945, Orzechowce koło Przemyśla). W latach 1969-74 studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Malarstwa (dyplom u prof. Jonasza Sterna). W Koszalinie osiadła na stałe w 1981 roku. Animatorka życia artystycznego, inicjatorka wielu spotkań i warsztatów twórczych, organizatorka wielu ogólnopolskich wystaw i przeglądów, współzałożycielka kierunku wzornictwa na Politechnice Koszalińskiej. Autorka Spotkania Artystów i Krytyków Sztuki w Koszalinie pod hasłem „Sztuka jako gest prywatny” (1989) oraz Ogólnopolskich Spotkań Artystów Krasiczyn (1993, 1994). Profesor w pracowni rysunku na Wydziale Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej. Na przestrzeni lat kreuje własny, oryginalny alfabet twórczy zatytułowany „Znak i Przestrzeń”.

IRENA KOZERA (ur. 1927 – zm. 1990, Koszalin). W latach 1947-54 studiowała w Katowicach i na krakowskiej ASP na Wydziale Architektury Wnętrz. W 1954 roku zamieszkała w Koszalinie, aktywnie uczestnicząc w organizowaniu lokalnego życia plastycznego. W latach 1963-71 współorganizowała Plenery Koszalińskie w Osiekach. Jej prace znajdują się w zbiorach muzealnych w Warszawie, Słupsku i Koszalinie.

ZDZISŁAW PACHOLSKI (ur. 1947, Osieki k/Koszalina). Fotografik, autor wielu ważnych wydarzeń artystycznych (m.in. „wystaw z cyklu „Rewizja”), działacz kultury niezależnej w stanie wojennym. Posiada bogaty dorobek twórczy, członek ZPAF (w latach 1991-1994 przewodniczący Rady Artystycznej ZPAF). Uczestnik wielu istotnych wystaw w Polsce i na świecie (m.in. Biennale Sao Paolo w 1989), laureat wielu nagród i wyróżnień, honorowy członek niemieckiego stowarzyszenia twórczego Walbergener Kreis.

LUDMIŁA POPIEL (ur. 1929, Zaruwno – zm. 1988, Koszalin). W latach 1950-54 studiowała na na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Krakowie. W 1954 zamieszkała w Koszalinie. Współinicjatorka i uczestniczka Plenerów Koszalińskich w Osiekach w latach 1963-1981. Związana życiowo i artystycznie z Jerzym Fedorowiczem, wybitna przedstawicielka nurtu awangardowego i konceptualnego. Jej prace znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Krakowie.

WOJCIECH SAWILSKI (1906 – 1996) Ukończył ASP w Warszawie, uczeń Tadeusza Pruszkowskiego i Władysława Skoczylasa. Do roku 1939 należał do zrzeszenia artystów „BLOK”. Po 1945 roku osiadł na stałe w Białogardzie (pod Koszalinem). Organizator i kustosz muzeum w Białogardzie (1945-1951). Był ważną postacią w życiu kulturalnym koszalińskiego środowiska plastycznego, pozostawił po sobie bogaty dorobek twórczy (ponad 1000 prac). Sawilski uprawiał przede wszystkim malarstwo i grafikę, w której szczególnie zabłysnął jego temperament (cykl „Piekło wg Dantego”).

RYSZARD SIENNICKI (ur. 1909, Warszawa – zm. 1980, Koszalin). Studia artystyczne ukończył w 1929 roku w Warszawskiej Szkole Rysunkowej. Zamieszkał w Koszalinie w 1953 r. Współorganizator i uczestnik plenerów w Osiekach w latach 1963-1981. Był pierwszym prezesem ZPAP w Koszalinie. W malarstwie reprezentant koloryzmu. Dał się poznać jako wybitny rysownik, grafik i projektant.

ZYGMUNT WUJEK (ur. 1938, Rawicz). W latach 1959-65 studiował w PWSSP w Poznaniu (obecnie ASP) na Wydziale Rzeźby u prof. B. Wojtowicza. Od 1965 roku związany z Koszalinem. Rzeźbiarz, autor medali, pomników (wykonał ich ponad 200 na Pomorzu) i nagrobków, akcjonista, pedagog. Uczestnik sympozjów i plenerów. Wykładowca Instytutu Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej, działacz ZPAP, autor i uczestnik licznych wystaw, kronikarz wydarzeń, legenda koszalińskiej bohemy.

Prekursorzy współczesności – nowoczesna sztuka Koszalina

Wystawa składa się z kilku wyodrębnionych i różniących się między sobą przestrzeni czasowych, ideowych, estetycznych i emocjonalnych. Gra emocji i napięć pomiędzy tymi przestrzeniami oraz samymi artystami – którzy reprezentują odmienne postawy twórcze – jest główną osią scenariusza ekspozycji. Jest ona uzupełniona przez dokumentację fotograficzną i filmową przybliżającą postaci artystów, tło polityczne oraz ich techniki twórcze.

I. Radość i smutek 1945-1960
Prezentacja dwóch postaw twórczych: postkoloryzmu Ryszarda Siennickiego i symbolicznego realizmu ekspresyjnego wczesnych lat powojennych Wojciecha Sawilskiego. Obydwie postawy są realistyczne i nawiązują do tradycji przedwojennych (koloryzm, ekspresjonizm), a mimo to całkowicie odrębne. W przestrzeni tej kontrastujemy entuzjastyczną, pełną wigoru, pasji i radości sztukę Ryszarda Siennickiego z mocno stonowanymi, melancholijnymi i pesymistycznymi dziełami Sawilskiego.

II. Abstrakcja i konceptualizm 1960-1970

Abstrakcja lat 60. i zalążki konceptualizmu. W tej części pokazujemy interesujące przykłady kompozycji abstrakcyjnych Jerzego Fedorowicza, Ludmiły Popiel i Ireny Kozery uzupełnione projektami konceptualnymi pary Fedorowicz/Popiel z lat 70. Wszystkie prace w tej części wystawy powstały na legendarnych plenerach w Osiekach pod Koszalinem pomiędzy 1963 – 1972 rokiem i są istotnym wkładem w rozwój polskiego nurtu sztuki konceptualnej.

III. Postawangarda 1970-1980

Postawangrada polska bogata jest w wiele ważnych postaw, z pośród których pokazujemy postkonceptualizm Elżbiety Kalinowskiej oraz pozornie odległą sztukę Andrzeja Ciesielskiego. Obydwoje artystów analizuje i rozkłada na najprostsze części język sztuki. Fascynuje ich również w podobnym zakresie znak i słowo. Tworzą jednak zupełnie odrębna stylistykę. W tej sztuce znajdziemy również pierwsze sygnały polskiego postmodernizmu powiązane z narodzinami nurtu krytycznego.

IV. Ekspresja 1980-2000

W tej przestrzeni prezentujemy artystów, których twórczość związana jest z bezpośrednim opisem i oceną rzeczywistości, przełomów politycznych i społecznych. Strajki, protesty, demonstracje, oceny postaw moralnych, oceny historii i ludzi – to płaszczyzna sztuki dekady lat 80. Jest to przestrzeń emocjonalnych reakcji, wyborów i poczucia odpowiedzialności. Kontrastujemy tu prace Zdzisława Pacholskiego - z rzeźbą i obiektami Zygmunta Wujka. Nie są to jednak prace stricte polityczne.