Czerwonych korali czar
Czerwonych korali czar
- od: 24 czerwca 2006, sobotado: 30 września 2006, sobota
wystawa
Wernisaż: 23 czerwca 2006 r., o godz. 18.00
W odświętnym polskim stroju ludowym ważną rolę spełniała biżuteria podkreślająca bogactwo takiego ubioru i jego uroczysty charakter. Nie bez znaczenia były także inne dodatki, widoczne zwłaszcza w strojach obrzędowych. Ilość i jakość tych dodatkowych elementów stroju uzależniona była jednak od zamożności chłopskiej rodziny, często tylko najbogatsi mogli sobie pozwolić na ozdoby wykonane z szlachetnych kruszców i kamieni.
Głównym tworzywem metalowych elementów biżuterii ludowej był bakfon (alpaka) - stop miedzi, cynku i niklu, wynaleziony przez Chińczyków i sprowadzony do Europy w I połowie XVIII w. Metal ten jest twardszy od srebra, trudniejszy w obróbce, ale dużo tańszy. Jednak złotnicy, dbający o wysoki poziom swoich wyrobów, nie zawsze chętnie przyjmowali zamówienia na bakfonowe przedmioty, gdyż wiązało się to z prymitywniejszą techniką ich wykonania, a jednocześnie przynosiło mniejszy dochód z wynikający z obróbki nieszlachetnego materiału. Niektóre ozdoby wykonywano także ze srebra (krzyże do korali, spinki góralskie, biżuteria cieszyńska), mosiądzu (stop cynku i miedzi), sporadycznie ze złota, a drobne elementy z miedzianego drucika lub cyny.
Jednym z najbardziej popularnych tworzyw w biżuterii ludowej byl koral.
Do upowszechnienia zwyczaju noszenia korali przyczyniła się wiara w ich
magiczną moc. Koral szlachetny (z kamiennych szkieletów naturalnych
koralowców) w barwie od jasnoróżowej do ciemnoczerwonej, sprowadzano
głównie z Włoch i Francji. Ponieważ popyt na ten modny surowiec wzrastał,
a wraz z nim cena, wkrótce pojawiły się jego imitacje, często doskonałe.
Przykładem takiego naśladownictwa szlachetnego tworzywa przy użyciu taniego
materiału zastępczego może być sztuczny koral zwany chlebowym
, gdyż wyrabiano go z gnieciucha chlebowego, zaprawionego barwnikiem ciemnocynobrowo-
karminowym. Korali używano głównie do wyrobu naszyjników, ale także oczek
do pierścionków, kolczyków i krzyżyków.
Naszyjniki złożone były z kilku sznurów. Na nitki różnej długości nizano pojedyncze korale, toczone w formie spłaszczonych kul lub wałeczków, od najmniejszych po bokach do największego pośrodku. Ten najbardziej okazały często okuwany był srebrną lub mosiężną blaszką. Jakość i liczba sznurów korali świadczyła o zamożności i pozycji społecznej kobiety; ich cena niekiedy równała się cenie krowy. Ze względu na tak dużą wartość były one pieczołowicie przechowywane w skrzyniach, skąd wydobywano je tylko na wyjątkowe okazje i przekazywane z pokolenia na pokolenie, często jako wiano panny młodej. Zdarzało się, że uboższe dziewczęta musiały pójść na służbę lub wyjechać na roboty sezonowe, specjalnie po to, aby zarobić na kupno korali, które potem stanowiły element ich wyprawy ślubnej.
Bursztyn był surowcem wykorzystywanym w ludowej biżuterii głównie na Kaszubach, Kurpiach i Mazurach (co wiązało się z jego występowaniem na terenach Polski północnej), ale wykonane z niego ozdoby ceniono również w innych regionach, dokąd docierały one często za pośrednictwem flisaków. Dotyczy to zwłaszcza naszyjników bursztynowych, które np. w Łowickiem kobiety chętnie wkładały do pasiaków o kolorystyce pomarańczowej. Z bursztynu (oprócz naszyjników z toczonych na okrągło, albo szlifowanych koralików) wykonywano także różańce, krzyżyki, kolczyki, spinki do włosów i do koszul, guziki do gorsetów, cybuchy do fajek.
Naszyjniki w biżuterii ludowej wykonywano także z innych surowców, takich jak: szkło, metal czy materiał sztuczny imitujący naturalny koral lub perły. Często ozdoby te, tańsze od prawdziwych korali i bursztynów, uboższe kobiety kupowały na jarmarkach i odpustach.
W Polsce pd.-wsch. wyrób biżuterii ludowej skupiał się przede wszystkim w 3 miejscach: na Podhalu, w Cieszynie i w Krakowie. W każdym z tych ośrodków powstawał odrębny typ zarówno pod względem technicznym, jak i zdobniczym. Najwięcej ludowego charakteru posiadają góralskie spinki i sprzączki, które wytwarzano na Podhalu przez wycinanie z blachy mosiężnej lub bakfonowej. Zdobione były techniką wygniatania wybrzuszeń, rytowania, wybijania i wycinania ornamentu liniowego. Forma spinek wskazuje na ich historyczne powiązania z fibulami gockimi z epoki wędrówek ludów w V-VII w.
Biżuteria cieszyńska i krakowska ma natomiast charakter ludowy głównie w sposobie jej zastosowania. Jest ona przykładem społecznej degradacji, kiedy to, jako element stroju ludowego, została przejęta na przełomie XVIII i XIX w. ze strojów szlacheckich i mieszczańskich, zmieniając tylko nieco formę. Do zespołu składającego się na biżuterię cieszyńską należą: tzw. hoczki (zapinki do gorsetu), napierśnik, pas oraz broszka. Wszystkie te elementy wykonywano ze srebra, często złoconego, dlatego na tak cenne akcesoria mogli pozwolić sobie tylko najbogatsi – w okresie międzywojennym wartość takiego kompletu wynosiła około 10 sztuk bydła. Z tego względu też biżuteria ta gromadzona była latami i przekazywana w spadku. Krakowscy złotnicy wykonywali głównie pierścionki (kobiece z jednym koralem otoczonym drobnymi granacikami i męskie z 3 koralami), zapinki do koszul w formie guzów z koralami oraz krzyże (z 5 koralami), jako zawieszki do naszyjników.
Omówione wyżej elementy biżuterii były uzupełnieniem głównie stroju kobiecego (choć mężczyźni również niekiedy nosili kolczyki lub pierścionki). W męskim stroju ludowym natomiast często spotykamy różnego rodzaju zdobione dodatki, takie jak: laski, fajki, woreczki na tytoń, tabakierki, pistolety i prochownice, torby, siekierki i noże.
Rekwizyty obrzędowe stanowią osobną grupę dodatków do odświętnych strojów ludowych. Dzięki nim podkreślano jeszcze bardziej uroczysty charakter tych strojów oraz rozróżniano funkcję, jaką dana osoba pełniła w określonym obrzędzie. Do najbardziej charakterystycznych należą akcesoria związane z weselem. Miały one wyróżnić wśród reszty uczestników przede wszystkim parę młodą, ich drużbów oraz starostów. Do takich rekwizytów należą przede wszystkim różnego rodzaju wianki i czółka - noszone przez pannę młodą i druhny, bukiety - przytwierdzane do nakrycia głowy pana młodego i drużbów, albo inne noszone przez nich przy piersi, a także rozmaite siekierki, laski, baty i rózgi drużbów.
Pętla | oprowadzanie autorsko-kuratorskie po wystawie
15 maja 2021 - 14:00
galeria SiC! BWA Wrocław
pl. Kościuszki 9/10 Wrocław
8 123sztuka
TRZY TO JUŻ TŁUM | Oprowadzanie kuratorskie
14 maja 2021 - 20:30
Galeria BWA Wrocław Główny
ul. Piłsudskiego 105 Wrocław
9 991sztuka
Jestem Europejczykiem - głos pokolenia urodzonego w UE [wystawa fotograficzna]
od: 30 kwietnia 2021 do: 14 maja 2021
Ulica Świdnicka
Świdnicka Wrocław
12 447sztuka
OPEN CALL dla młodych artystów cyrkowych, teatralnych i muzyków z Polski
14 maja 2021 - 23:59
Centrum Kultury Agora
Serbska 5A Wrocław
25 811teatr
„Miłość staropolska, czyli jak kochali sarmaci?”| Spotkanie z cyklu „Tak było po dawnemu”
13 maja 2021 - 17:00
Muzeum Pana Tadeusza
Kamienica Pod Złotym Słońcem, Rynek 6 Wrocław
10 223sztuka
WRO 2021 REVERSO - artyści i artystki z Austrii na 19. Biennale Sztuki Mediów WRO 2021
13 maja 2021 - 18:30
BARBARA
ul. Świdnicka 8c Wrocław
10 526sztuka
Sobotnie warsztaty rodzinne online | Ożyna, lejki i lisice, czyli piękno litewskiego lasu
8 maja 2021 - 12:00
Muzeum Pana Tadeusza
Kamienica Pod Złotym Słońcem, Rynek 6 Wrocław
9 145sztuka
SKĄD DOKĄD? KOD CERAMIKI – SPOTKANIA Z EKSPERTAMI
7 maja 2021 - 17:00
transmisja online
BWA Wrocław
7 554sztuka
BLENDER - MODELOWANIE, TEKSTUROWANIE, ANIMACJA 3D
od: 13 kwietnia 2021 do: 4 maja 2021
Centrum Rozwoju Zawodowego Krzywy Komin
Dubois 33/35A Wrocław
14 978sztuka
Sobotnie warsztaty rodzinne online | „Witaj, majowa jutrzenko” – o konstytucji dawniej i dziś
1 maja 2021 - 12:00
Muzeum Pana Tadeusza
Kamienica Pod Złotym Słońcem, Rynek 6 Wrocław
8 383sztuka
Olena Matoshniuk | Przejścia
od: 22 kwietnia 2021 do: 30 kwietnia 2021
Galeria MD_S
Bolesława Chrobrego 24 Wrocław
10 373sztuka
TWÓRCZA MOC - WARSZTATY MOCY DLA KOBIET
30 kwietnia 2021 - 17:00
Centrum Rozwoju Zawodowego Krzywy Komin
Dubois 33/35A Wrocław
22 681sztuka
Luksferyzm Art
od: 1 kwietnia 2021 do: 30 kwietnia 2021
Witryna kamienicy.
Ruska 36 Wrocław
16 162sztuka
Wystawa Krystyny Zalewskiej w Dolnośląskim Stowarzyszeniu Artystów Plastyków we Wrocławiu.
od: 1 kwietnia 2021 do: 30 kwietnia 2021
Klub - Galeria Sztuki Dolnośląskiego Stowarzyszenia Artystów Plastyków we Wrocławiu
pl. Św. Macieja 5A Wrocław
17 980sztuka
Kultura regeneracji – wykład online w ramach festiwalu C-Change
29 kwietnia 2021 - 12:00
#BWAWrocławOnline
internet Wrocław
7 948sztuka
CYJANOTYPIA - MOTYWY ROŚLINNE
29 kwietnia 2021 - 17:00
Centrum Rozwoju Zawodowego Krzywy Komin
Dubois 33/35A Wrocław
11 319sztuka
Wystawa tkaniny artystycznej art. Roberta Wieczorka pt. Sploty i Mereżki
29 kwietnia 2021 - 15:00jest więcej terminów
Otwarte Pracownie Plastyczne - Ognisko Kultury Plastycznej im. Eugeniusza Gepperta
Ruska 46a/413,414 Wrocław
33 887sztuka