Na wieczną pamiątkę

Śląska sztuka nagrobna

Tym razem chcemy Państwa zachęcić do głębszego poznania historii regionu – historii opowiadanej przez śląską sztukę sepulkralną.

Wystawa przedstawia najmniej znane, a jednocześnie – jedne z najcenniejszych zabytków kultury. Kryją się one w niepozornych, wiejskich kościółkach, zniszczonych kaplicach, ale także w bogatych, przyklasztornych mauzoleach.

Do dzisiejszych czasów zachowało się ponad tysiąc figuralnych epitafiów z piaskowca. Mają one formy wolnostojących tumb lub pamiątkowych płyt wmurowanych w ściany świątyń. Pierwsze nagrobki, o tak bogatej formie, powstawały na zlecenie piastowskich książąt.

Z czasem, wraz ze wzrostem znaczenia miast i mieszczaństwa, również i ten stan zaczął upamiętniać swoich zmarłych okazałymi epitafiami. Większość z nich pochodzi z XVI i XVII wieku. Mają one różne formy – od pojedynczych po wieloosiowe, kilkupiętrowe nagrobki rodzinne.

Popularnym motywem ikonograficznym była scena Adoracji, w nagrobkach gmin protestanckich – porównanie Nowego i Starego Testamentu oraz przedstawienie cnót chrześcijańskich. Od początku XVI wieku dominują przedstawienia figuralne – stojące postaci, obok nich – wywód szlachectwa, wymienienie rodów. Często pojawiają się również nagrobki dzieci.

W zasadzie wszystkie przedstawiane zabytki zostały wykonane z piaskowca – materiału, w który obfituje Śląsk. Jest to kamień łatwy w obróbce, występuje w kolorach od jasnobeżowego, przez żółty, do jasnoszarego. Inne, cenniejsze materiały (np. marmur) były zarezerwowane dla wyższych dostojników Kościoła i bogatej, mającej władzę, szlachty.

Z czasem nagrobki przestały być nośnikami treści religijnych, pozostały natomiast pomnikami sławy. Dla nas są one pomnikami historii, źródłem wiedzy kostiumologicznej oraz przykładem ewolucji religijności społeczeństwa. Sztuka sepulkralna jest cechą każdej rozwiniętej kultury. Na Śląsku wybitne osobistości honorowano specjalnymi nagrobkami, upamiętnianie zmarłych poczytywali sobie za obowiązek również mieszkańcy prowincji.

Wystawa nie pyta o narodowość, stan czy funkcję przedstawianych osób. Chcemy, by przczyniła się ona, choć w małym stopniu, do poznania tych zabytków, do dokonania porównań oraz do lepszego zrozumienia i docenienia ich wartości i wyjątkowości.

Ekspozycja znajduje się w dwóch salach: w pierwszej prezentowane są średniowieczne nagrobki piastowskich książąt Śląska. Centralne miejsce drugiego pomieszczenia zajmują pełnoplastyczne epitafia z okresu od reformacji do wojny trzydziestoletniej.

Wszystkie nagrobki zostały przedstawione na pełnowymiarowych fotografiach. Pozostałe, warte zobaczenia, miejsca zaznaczone zostały na mapkach – wystawa ta ma inspirować do własnych poszukiwań w terenie oraz stanowić bodziec do rozpoczęcia starań o zachowanie tego,niestety często niszczejącego, dziedzictwa.

Wiecej informacji hausschlesien.de/leubus