TAKI MI SIĘ SNUJE DRAMAT...

STANISŁAW WYSPIAŃSKI I JEGO 'WESELE'

W Muzeum Regionalnym w Środzie Śląskiej odbyło się otwarcie wystawy Taki mi się snuje dramat...Stanisław Wyspiański i jego Wesele. Data wernisażu nie była przypadkowa, albowiem dokładnie 102 lata wcześniej, 21 listopada 1900 r. odbywało się wesele Jadwigi Mikołajczykówny i Lucjana Rydla, wykorzystane przez Wyspiańskiego jako temat dramatu. Wystawa, o której mówimy planowana była już od ponad dwóch lat, jednakże warunki do jej zrealizowania stworzone zostały dopiero teraz, dlatego do jej otwarcia doszło nie w 100-ną, lecz w 102-ą rocznicę wesela. Uważamy jednakże, iż rocznica 102-a jest, w przeciwieństwie do rocznic okrągłych, jedyną i niepowtarzalną. Czasowo trafiliśmy także w inne niekonwencjonalne rocznice: 95 rocznica śmierci Stanisława Wyspiańskiego (28 listopada 1907 r.), 133 rocznica jego urodzin (15 stycznia 1869 r.), 16 lutego 2003 r. - 102 rocznica pierwszego czytania Wesela a 16 marca taka sama rocznica prapremiery krakowskiej. Wprawdzie zamknięcie wystawy przewidziane jest na koniec lutego 2003 r., jednak mamy nadzieję, że uda nam się ją przedłużyć przynajmniej do 16 marca. Jak doszło do powstania wystawy? Jak zwykle - na początku był pomysł. Zrodził się on z opowiadania Romana Brandstaettera Ja jestem Żyd z Wesela. Potem też było 'jak zwykle": korespondencja z muzeami, telefony, szukanie sponsorów i sposobów, telefony, rozmowy, korespondencja, wizyta w Krakowie, w Bronowicach Małych. Kiedy już prawie wiedzieliśmy, jakie eksponaty dostaniemy, kiedy już przeczytaliśmy stosy książek i samo Wesele kilkakrotnie, zaczęły pojawiać się wizje aranżacyjne. Jedna myśl poganiała drugą, aż wreszcie zatrzymały się na pomyśle, który został zrealizowany. Wystawa skonstruowana jest tak, by najpierw wprowadzić w życie Wyspiańskiego, jego dzieciństwo, młodość i przyjaźnie. Przyjaźnie, które przetrwały lata i znalazły swoje odbicie w dramacie. Następnie wystawa mówi o tym, jak doszło do ślubu Jadwigi Mikołajczykówny i Lucjana Rydla i o samych godach, które miały miejsce w dworku Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach Małych. Przedstawiamy uczestników wesela, którzy stali się pierwowzorami bohaterów dramatu - poza portretami i fotografiami Lucjana Rydla i jego żony prezentujemy również wizerunki Włodzimierza Tetmajera i jego rodziny (Gospodarz, Gospodyni, Isia), Kazimierza Przerwy-Tetmajera (Poeta), Antoniny Domańskiej (Radczyni), Błażeja Czepca (Czepiec), Kaspra Czepca (Kasper), Hersza Singera i Józefy Singer (Żyd i Rachela), Rudolfa Stażewskiego (Dziennikarz) i innych. Aranżacja części ekspozycji oparta jest na opisie scenograficznym dokonanym przez Wyspiańskiego oraz na aktualnym wyglądzie dworku, który, z racji zamieszkiwania go (po odkupieniu od Tetmajera) przez Lucjana Rydla i jego rodzinę, nazywany jest 'Rydlówką". Ponieważ byliśmy tam i staliśmy dokładnie w tym miejscu, z którego Stanisław Wyspiański obserwował całe wydarzenie, pokusiliśmy się o stworzenie podobnego klimatu. Jest więc izba weselna ze stołem, starym fotelem, obrazem Matki Boskiej Osrobramskiejy starą malowaną skrzynią i zegarem. Z przejścia między tą izbą a sienią (dziś już w Rydlówce w tym miejscu nie ma sieni) widać wejście do izby tanecznej, grającej kolorami ludowych strojów krakowskich i pawich piór. Tu można zobaczyć Pana Młodego i Pannę Młodą, Gospodynię i Marysię, Jaśka i Czepca w oryginalnych XIX-to i XX-wiecznych strojach bronowickich i krakowskich, Gospodarza w kontuszu, Żyda w chałacie. Poetę we fraku i Rachelę w czarnej sukni. Wszystkie postacie to lekko poruszające się kukły, wykonane specjalnie do tej wystawy przez pracowników muzeum. Kontynuacją ekspozycji są informacje o prapremierze krakowskiej (relacje uczestników i obserwatorów), prapremierze lwowskiej i kolejnych przedstawieniach Wesela w różnych teatrach (fotografie, grafiki, plakaty, projekty kostiumów i projekty scenograficzne). Prezentujemy również pierwsze wydania Wesela i innych dramatów Wyspiańskiego. Kończymy ekspozycję opracowaniami Wesela napisanymi przez różnych autorów i wspomnieniami o Stanisławie Wyspiańskim. Eksponaty tworzące powyższą ekspozycję pochodzą z Muzeum Narodowego, Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli,Muzeum Historycznego m. Krakowa, Oddziału Teatralnego Muzeum Historycznego oraz Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, Muzeum Młodej Polski Rydlówka w Bronowicach Małych, Muzeum Teatralnego i Teatru Powszechnego w Warszawie, Muzeum Narodowego, Biblioteki Ossolińskich i Teatru Polskiego we Wrocławiu, Muzeum Miedzi i Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, Muzeum Okręgowego w Lesznie oraz z kolekcji Adama Kiliana i Włodzimierza Adamczyka.