NIECZYTELNOŚĆ. PALIMPSESTY

WYSTAWA

17 grudnia 2016 – 30 marca 2017 wernisaż: piątek, 16 grudnia 2016, godz. 18.00

Muzeum Pana Tadeusza Rynek 6, Wrocław

O zjawisku nieczytelności i nawarstwiania się pisma opowiada najnowsza wystawa czasowa w Muzeum Pana Tadeusza, w trakcie której zaprezentowane zostaną prace m.in. Andrzeja Bednarczyka, Irmy Blank, Zbigniewa Libery czy Andrzeja Szewczyka.

Większości z nas zdarzyło się w życiu wykonanie notatki nieczytelnej później nawet dla nas samych, prawie każdy z nas doświadczył niemożności odczytania bazgrołów innej osoby lub natrafił na system znaków, którego nie potrafił zrozumieć. Co wtedy czujemy: poirytowanie, bezsilność, bezradność? A może w tym osobliwym stanie, gdy tak pożądany sens bezczelnie i bezpowrotnie nam umyka, odkrywamy percepcję innego rodzaju, gdy pismo staje się materialnym zjawiskiem samym w sobie, frapującym ornamentem lub kodem bez informacji? Mamy więc do czynienia z zapisami, które są widzialne, lecz pozostają nieczytelne.

W relacji do nieczytelności jako bardzo bliskie rysuje się pojęcie palimpsestu. Terminem tym definiuje się wszak rękopis spisany na używanym już wcześniej materiale piśmiennym. Mamy zatem do czynienia z nawarstwianiem się kolejnych tekstów, które zazwyczaj z czasem zaczynają prześwitywać jedne spod drugich, czyniąc przekaz coraz mniej czytelnym lub wręcz nieczytelnym.

Wystawę „Nieczytelność. Palimpsesty” w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu można określić palimpsestem samym w sobie, ponieważ powstała ona na fundamencie pierwszej „warstwy”, czyli wystawy Nieczytelność: konteksty pisma, którą prezentowano w Galerii Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk w Poznaniu (luty – maj 2016). Palimpsest ma jednak to do siebie, że musi nieustannie pozostawać w procesie i podlegać przemianom, dlatego w ramach wrocławskiej prezentacji zmienił się nie tylko tytuł wystawy, lecz również znacznie poszerzył się zestaw wybranych dzieł.

Prace zgromadzone w ramach wystawy „Nieczytelność. Palimpsesty” znajdują się nie tylko w przestrzeni przeznaczonej na ekspozycje czasowe, lecz płynnie wnikają również w tkankę sal ekspozycji stałej Muzeum Pana Tadeusza.

Punktem wyjścia dla pierwotnej idei kuratorskiej Marty Smolińskiej był wybór dzieł z kolekcji Grażyny Kulczyk, w której zagadnienia nieczytelności dotykają realizacje m.in. Irmy Blank, Hanne Darboven, Andrzeja Szewczyka, Ketty la Rocca czy Endre Tóta. Poznańska wersja wystawy – jak w każdym rasowym palimpseście – „prześwituje” zatem spod edycji, przygotowanej dla Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu: chociażby dlatego, że pośród eksponowanych dzieł ponownie są prace ośmiorga artystek i artystów z kolekcji Grażyny Kulczyk. Do Wrocławia kuratorka zaprosiła realizacje Andrzeja Bednarczyka, Witosława Czerwonki, Irminy Felińskiej, Romy Hałat, Hacer Kıroğlu, Piotra Korzeniowskiego, Zbigniewa Libery, Ewy Partum, Zbigniewa Sałaja i Bogdana Wojtasiaka. Każda z nich mierzy się z nieco odmiennym aspektem nieczytelności oraz nawiązuje frapujące relacje z niepowtarzalną przestrzenią wystawienniczą i eksponatami.

Muzeum Pana Tadeusza mieści się w Kamienicy pod Złotym Słońcem połączonej z wielokrotnie przebudowywanymi sąsiednimi XVII- i XVIII-wiecznymi budynkami. Palimpsestowy charakter tej nowej heterogenicznej całości jest dodatkowo wzmocniony podziałem ekspozycji i narracji muzealnej: od rękopisu „Pana Tadeusza”, poprzez opowieść o romantycznym świecie, w którym tworzył Adam Mickiewicz, aż po część wystawy „Misja: Polska” poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu i Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu, którzy podarowali Ossolineum swoje zbiory dzieł sztuki, notatki i biblioteki.

Istotne w kontekście nieczytelności zjawisko cenzury, z którym grają prace takich artystów jak m.in. Endre Tót, Irmina Felińska, Witosław Czerwonka czy Antoni Starczewski, jest tematyzowane także w salach Muzeum Pana Tadeusza. Dochodzi ono do głosu zarówno w relacji do okrojonych rosyjskich wydań najważniejszego polskiego poematu romantycznego, jak i w kontekście działalności Bartoszewskiego i Nowaka-Jeziorańskiego. Z kolei dzieła Irmy Blank, poświęcone analizie relacji między pismem ręcznym a drukowanym, doskonale dialogują z rękopisem „Pana Tadeusza” i jego drukowanymi wydaniami z różnych lat. Główny eksponat – oryginalny Mickiewiczowski manuskrypt – staje się zatem fascynującym semantycznym „węzłem”, z którym w trakcie oglądania ekspozycji automatycznie zestawia się nieczytelność jako świadomie wybraną strategię artystyczną, „zatrudnianą” przez artystki i artystów, biorących udział w wystawie. Anegdoty o wieszczu mówią, że pisał niezbyt wyraźnie, a nawet bazgrolił. Dukt jego pisma zaś – sam w sobie intrygujący jako wizualny krajobraz – przykuwa uwagę, konfrontując nas z fragmentami niemalże niemożliwymi do odczytania. Dlatego też kuratorka wystawy zaprosiła twórców do zmierzenia się z tak ciekawym kontekstem i wykreowania dzieł o charakterze „site specific”. Andrzej Bednarczyk, Sophia Pompéry oraz Katarzyna Giełżyńska dokonali zatem interwencji w palimpsestową przestrzeń Muzeum, by zagrać zarówno z zastaną ekspozycją i samym rękopisem narodowej epopei, jak i z kluczową ideą nieczytelności.

Podczas otwarcia wystawy w piątek 16 grudnia o godz. 18.00 odbędzie się performance Ewy Partum z cyklu "Poezja aktywna" (wstęp wolny).

---

artyści: Andrzej Bednarczyk, Jan Berdyszak, Marcin Berdyszak, Irma Blank, Witosław Czerwonka, Małgorzata Dawidek, Irmina Felińska, Katarzyna Giełżyńska, Krzysztof Gliszczyński, Roma Hałat, Jakub Jasiukiewicz, Sasaguchi Kazz, Hacer Kıroğlu, Piotr Korzeniowski, Andrzej Leśnik, Zbigniew Libera, Navid Nuur, Franciszek Orłowski, Michał Martychowiec, Ewa Partum, Ireneusz Pierzgalski, Sophia Pompéry, Ketty La Rocca, Antoni Starczewski, Tamás St. Auby, Zbigniew Sałaj, Andrzej Szewczyk, Jan Tarasin, Endre Tót, Marian Warzecha, Marek Wasilewski, Bogdan Wojtasiak kuratorka: dr hab. Marta Smolinska, prof. UAP

Wystawa prezentowana jest w dwóch częściach: sala wystaw czasowych: wstęp wolny sale ekspozycji głównej: wstęp w ramach biletu czynne: wtorek-niedziela, 10.00–18.00

partnerzy medialni: Portal Wroclaw.pl, Radio LUZ, O.pl Polski Portal Kultury, kulturaonline.pl

---

Muzeum Pana Tadeusza Ossolineum Kamienica Pod Złotym Słońcem Rynek 6, 50-126 Wrocław

czynne: wtorek-niedziela 10:00-18:00

http://www.muzeumpanatadeusza.pl/ www.facebook.com/panatadeusza www.instagram.com/muzeumpanatadeusza

---

English below

ILLEGIBILITY. PALIMPSESTS

AN EXHIBITION

17 December 2016 – 30 March 2017 opening: Friday, 16 December 2016, 6 PM

The Pan Tadeusz Museum Rynek 6, Wrocław

The phenomenon of illegibility and the accumulation of layers of script is the subject of the new temporary exhibition at the Pan Tadeusz Museum. The exhibition includes works e.g. by Andrzej Bednarczyk, Irma Blank, Zbigniew Libera and Andrzej Szewczyk.

Most of us have experienced writing down a note which is later illegible, even to ourselves; it has occurred to almost everyone that we failed to decipher someone else's scribbling, or have come across a system of signs that we couldn't understand. How do we feel then: irritated, helpless, powerless? Or perhaps, in those conditions, when the desire for meaning evades us so blatantly, do we discover perception of different kind, where the script becomes a material phenomenon in itself, a fascinating ornament, a code without information? We see scripts which are visible, but not legible.

The notion of a palimpsest appears to be closely related to illegibility. This term describes a manuscript written on previously used material. A palimpsest involves layers of overwritten script, in which the old layers eventually begin to reappear from below the new, making the writing less legible, if at all.

I would certainly describe the exhibition at the Pan Tadeusz Museum in Wrocław as a palimpsest in itself, because it was developed on the basis of the first “layer”, namely the exhibition “Illegibility. The Contexts of Script”, which took place at the Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk in Poznań (February – May 2016). Yet the nature of a palimpsest involves a continuous process, hence the exhibition in Wrocław carries a different title and includes an expanded set of works.

The works collected at the “Illegibility – Palimpsests” exhibition are located not only in the temporary exhibition space, but also seamlessly infiltrate the rooms of the permanent exhibition at the Pan Tadeusz Museum.

The opening of the exhibition, on Friday 16 December at 6 PM, includes a performance by Ewa Partum from her “Active Poetry” series (free entry).

---

artists: Andrzej Bednarczyk, Jan Berdyszak, Marcin Berdyszak, Irma Blank, Witosław Czerwonka, Małgorzata Dawidek, Irmina Felińska, Katarzyna Giełżyńska, Krzysztof Gliszczyński, Roma Hałat, Jakub Jasiukiewicz, Sasaguchi Kazz, Hacer Kıroğlu, Piotr Korzeniowski, Andrzej Leśnik, Zbigniew Libera, Navid Nuur, Franciszek Orłowski, Michał Martychowiec, Ewa Partum, Ireneusz Pierzgalski, Sophia Pompéry, Ketty La Rocca, Antoni Starczewski, Tamás St. Auby, Zbigniew Sałaj, Andrzej Szewczyk, Jan Tarasin, Endre Tót, Marian Warzecha, Marek Wasilewski, Bogdan Wojtasiak

curator: dr hab. Marta Smolińska, professor at the University of Arts in Poznań

the exhibition is presented in two parts: temporary exhibition space: free entry permanent exhibition rooms: entry included in the ticket price opening hours: Tuesday – Sunday, 10.00 AM – 6 PM

media partners: Portal Wroclaw.pl, Akademickie Radio Luz, Portal O.pl, Kulturaonline.pl