OBYCZAJE CECHÓW ŚLĄSKICH
- od: 25 października 2002, piątekdo: 31 grudnia 2002, wtorek
ZABYTKI RZEMISOŁA
Cechy były ugrupowaniami zrzeszającymi rzemieślników określonych
specjalności. Jako kolegia istniały już w starożytnym Rzymie, do ich
tradycji nawiązywały organizacje średniowieczne, powstające w IX w. we Włoszech, we Francji, Niemczech. W Polsce upowszechniły się około XIII
wieku. Polski termin cech
pochodzi od niemieckiego Die Zeche
– cecha,
czyli rodzaj znaku symbolizującego dane rzemiosło. Zrzeszały
rzemieślników jednej lub kilku pokrewnych specjalności, a ich zadaniem
była obrona interesów rzemieślników, reglamentowanie produkcji, kontrola
jakości, ustalanie cen, sposobu i czasu nauki zawodu. Oprócz tego cech
troszczył się o życie religijne czy kulturalne swoich członków, miał
również zobowiązania związane z obronnością miast. Były instytucjami
samorządnymi, posiadającymi wewnętrzną strukturę. Zakres działalności
określał statut i przywileje zatwierdzone przez radę miasta lub
panującego. Istotną rolę w funkcjonowaniu cechów odgrywały tzw. schadzki
– spotkania codzienne mistrzów i kwartały, odbywające się raz na kwartał. Organizowane były w domach prywatnych, karczmach lub izbach
cechowych. Przechowywano tam również puchary cechowe, wilkomy i skrzynki,
zwane ladami, zawierające statut, księgi cechowe, insygnia, pieniądze,
wota. Rozpoczęcie i zakończenie obrad sygnalizowano otwarciem i zamknięciem
lady. Bardzo ważnym zadaniem organizacji cechowych było sprawowanie kontroli
jakości wyrobów i zgodności z ustalonymi przepisami, szczególnie w rzemiosłach metalowych – złotnictwie i konwisarstwie, gdzie puncą (znak
wybijany na metalowym przedmiocie), oznaczano próbę metalu. Jedną z większych uroczystości było nadawanie godności mistrzowskich i czeladniczych. Pierwszym stopniem w nauce zawodu była rola ucznia w warsztacie. Trwała ona ok. trzech lat i nauka była płatna. Po zdaniu
egzaminu uczeń zostawał czeladnikiem, wtedy również zaczynał otrzymywać
zapłatę za pracę. Świeżo wyzwolony uczeń urządzał z tej okazji, w gospodzie czeladników, ucztę tzw. przyszynk. Po odbyciu wędrówki
czeladniczej, zdobyciu odpowiednich kwalifikacji, co trwało ok. 5-8 lat,
przystępował do egzaminu mistrzowskiego. Sprawdzianem jego umiejętności
było wykonanie pracy mistrzowskiej tzw. majstersztyku, która była oceniana
przez komisję składającą się z mistrzów danego cechu i przedstawicieli
rady miejskiej. Mistrz cechowy, poza warsztatem musiał posiadać również
swój kram, zwany ławą. Przedstawiciele najbogatszych rzemiosł np. szewcy,
kuśnierze, piekarze czy rzeźnicy mieli ławy w rynku, pozostali otwierali
kramy w oknach, przy warsztatach. Wywieszali przy nich zawieszki z emblematami
danej specjalności, które były i szyldem, i reklamą kramu.
Pozostałością po dawnych warsztatach są dzisiaj nazwy ulic – np. Szewska, Garncarska, Kuźnicza. Obowiązkiem pozazawodowym członków cechów
ale ważnym dla funkcjonowania miast, była ich obrona i służba
przeciwpożarowa. Poszczególnym cechom przydzielane były bramy i odcinki
murów obronnych, przy których ich przedstawiciele trzymali straż. W celu
podniesienia sprawności obronnej cechy organizowały bractwa strzeleckie,
zwane kurkowymi. Posiadały one własne arsenały broni. Kilka razy do roku
urządzano zawody w strzelaniu do kura i do tarcz. Zwycięzca otrzymywał
tytuł króla kurkowego, a wraz z nim klejnot
czyli zawieszkę
upamiętniającą panowanie
, umieszczaną na orderze bractwa. Najstarsze
bractwo kurkowe na Śląsku założył Książę świdnicko-jaworski- Bolko I,
w 1286 r. W ramach obrony przeciwpożarowej cechy musiały posiadać własny
sprzęt i uczestniczyć w akcjach ratowniczych. Istotną stroną życia
cechów była tradycja religijna. Każde rzemiosło miało swojego patrona,
np. św. Piotr był patronem ślusarzy, św. Józef – stolarzy. W kościołach cechy posiadały swoje kaplice ( we Wrocławiu świątynią
cechową
był kościół św. Marii Magdaleny). W niedziele i święta
członkowie cechów uczestniczyli we wspólnych nabożeństwach, a w czasie
uroczystych procesji nieśli sztandary z przedstawieniami patronów i godeł
cechowych. Podobnie uroczyste procesje odbywały się w związku z pogrzebami.
Niesione były sztandary, świece w specjalnych świecznikach (ich ilość
oznaczała rangę pogrzebu). Trumna przyozdabiana była parą tarcz z godłem
danego cechu. Istnienie cechów we Wrocławiu poświadcza dokument księcia
Henryka IV Probusa, zezwalający w 1273 roku na ich tworzenie. Do najstarszych
należały zrzeszania piekarzy, rzeźników, kowali i szewców i funkcjonowały we wszystkich większych miastach śląskich. W 1307 r, we Wrocławiu działało 29 korporacji a ich liczba zwiększała się w miarę
rozwoju rzemiosła, z czasem, w miarę rozwoju rzemiosła, osiągając rozkwit
w okresie XVI-XVII. Upadek cechów rozpoczął się w XVIII wieku, wraz z rozwojem manufaktur i produkcji przemysłowej. Nie zniknęły one całkowicie,
tak jak nie zniknęło rzemiosło, próbujące znaleźć swoje miejsce w czasach produkcji masowej. Wrocławska wystawa jest przedstawieniem
obyczajowości związanej z funkcjonowaniem organizacji cechowych i życiem
rzemieślników. Pokazane zostaną na niej zabytki rzemiosła, kultury
materialnej społeczności, która w swoim czasie decydowała o zamożności
miast i ich obywateli.
Seminarium praktyczne: Prawo do głosu, przestrzeń dla rezonansu i sympozjalne mikronarracje
28 listopada 2020 - 15:00
Muzeum Współczesne Wrocław
PL. STRZEGOMSKI 2A Wrocław
11 845sztuka
Marcin Harlender ZNAKI PROSTE
od: 23 listopada 2020 do: 27 listopada 2020
Galeria Entropia
Rzeźnicza 4 Wrocław
10 806sztuka
Pomiędzy [w dobie Covid 19]
od: 30 października 2020 do: 27 listopada 2020
Galeria FOTO-GEN
pl. bpa Nankiera 8 Wrocław
14 333sztuka
Oprowadzanie online z Agatą Saraczyńską po wystawie pt. "Air Wants to Go" Dominika Lejmana
25 listopada 2020 - 18:00
OP ENHEIM
Plac Solny 4 Wrocław
6 672sztuka
I am you but stronger. Wystawa Barbary Żłobińskiej i Mariusza Maślanki w galerii SIC! BWA Wrocław
od: 25 września 2020 do: 21 listopada 2020
galeria SiC! BWA Wrocław
pl. Kościuszki 9/10 Wrocław
18 618sztuka
Muzeum Sztuki Aktualnej Jerzego Ludwińskiego jako instytucja-fantom. Wykład online
19 listopada 2020 - 18:00
Muzeum Współczesne Wrocław
PL. STRZEGOMSKI 2A Wrocław
12 477sztuka
Online. Niedzielne Warsztaty Rodzinne: Niemożliwe krzesło
15 listopada 2020 - 13:30
Muzeum Współczesne Wrocław
PL. STRZEGOMSKI 2A Wrocław
8 494sztuka
odwołane / Niedzielne Warsztaty Rodzinne: Natura klimatu
15 listopada 2020 - 13:30
Muzeum Współczesne Wrocław
PL. STRZEGOMSKI 2A Wrocław
11 026sztuka
Pomnik z papieru | Webinar dla artystów wokół Arolsen Archives
14 listopada 2020 - 12:00
OP ENHEIM
Plac Solny 4 Wrocław
9 822sztuka
Stolpersteine w Polsce – kto, kogo i dla kogo upamiętnia?
14 listopada 2020 - 16:00
OP ENHEIM
Plac Solny 4 Wrocław
9 769sztuka
Pomnik z papieru | Webinar dla artystów wokół Arolsen Archives
14 listopada 2020 - 12:00
OP ENHEIM
Plac Solny 4 Wrocław
9 910sztuka
Stolpersteine w Polsce – kto, kogo i dla kogo upamiętnia?
14 listopada 2020 - 16:00
OP ENHEIM
Plac Solny 4 Wrocław
10 274sztuka
Oprowadzanie kuratorsko-autorskie po wystawie „I am you, but stronger”
14 listopada 2020 - 14:00
galeria SiC! BWA Wrocław
pl. Kościuszki 9/10 Wrocław
11 084sztuka
SZTUKA PRZECIW! Odsłonięcie mozaiki
11 listopada 2020 - 18:30
Centrum Kultury Agora
Serbska 5A Wrocław
10 686sztuka
XXVIII Konkurs Plastyczny Dla Dzieci i Młodzieży „Mój ulubiony superbohater”
10 listopada 2020 - 23:00
Wrocławski Klub Anima
ul. Pilczycka 47 Wrocław
13 586sztuka
Wrocław 70/20/70. Architektura. Wykład online Romana Rutkowskiego
8 listopada 2020 - 16:00
Muzeum Współczesne Wrocław
PL. STRZEGOMSKI 2A Wrocław
9 881sztuka
Canti Spazializzati x Radio Żyjnia #2 / ZMIANA DATY
8 listopada 2020 - 17:00jest więcej terminów
galeria Dizajn BWA Wrocław
Świdnicka 2-4 Wrocław
24 907sztuka