Wystawa "Wśród Indian kolumbijskiej selwy. Kolekcje etnograficzne Borysa Malkina"

Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika

23 września – 26 listopada 2017

Wernisaż 22.09 godz. 17:00

Kurator i aranżacja wystawy: Magdalena Nierzwicka

W 2017 roku obchodzimy setną rocznicę urodzin Borysa Malkina, antropologa, przyrodnika i kolekcjonera obiektów kultury materialnej Indian Ameryki Południowej oraz zamieszkujących ich środowisko naturalne okazów entomologicznych i herpetologicznych. Ten wyjątkowy jubileusz skłania do przypomnienia sylwetki tego zasłużonego badacza, a także do zaprezentowania choć wybranej części jego niebagatelnych osiągnięć kolekcjonerskich.

Borys Malkin urodził się 20 listopada 1917 roku w Witebsku, wczesną młodość spędził w Warszawie, a w 1938 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W latach 50. XX wieku rozpoczął badania terenowe, najpierw w Meksyku i Nikaragui, potem zaś w Ameryce Południowej. Obok gromadzenia owadów, płazów oraz gadów dla instytucji przyrodniczych Stanów Zjednoczonych i Europy, kolekcjonował eksponaty dla wielu muzeów etnograficznych. Przez blisko 40 lat pozyskał dla muzeów ponad 17 000 obiektów kultury materialnej Indian.

Wystawa Wśród Indian kolumbijskiej selwy prezentuje 160 obiektów dwóch grup etnicznych: Noanamá i Emberá zamieszkujących lasy tropikalne Kolumbii. To głównie przedmioty codziennego użytku, czyli własnoręcznie wyplatane przez Indian kosze, naczynia ceramiczne i pokryte ozdobnym rytem misy do picia napoju z soku trzciny cukrowej zwanego chicha. Jednak najbardziej interesującymi są magiczne przedmioty wykonane z lekkiego drewna balsa w formie deseczek pokrytych schematycznie malowanymi postaciami ludzkimi, służące podczas obrzędów do kontaktów z duchami przodków, a także wysokie słupy zakończone rzeźbionymi twarzami, które stawiano przed domami do odstraszania złych mocy. Niezwykle ciekawy jest także drewniany statek z załogą na pokładzie wystrugany z lekkiego drewna balsa, zawieszany niegdyś w domu czarownika, nawiązujący do ginącego już w owym czasie kultu „wielkiego statku”.

Warto podkreślić, iż większość przedmiotów prezentowanych na wystawie ma charakter unikatowy, będąc świadectwem kultury materialnej Indian, która dziś, pod wpływem cywilizacji, już nie istnieje lub uległa głębokim przeobrażeniom.

Eksponaty na wystawę użyczyło: Muzeum Etnograficzne im. S. Udzieli w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu oraz Muzeum Narodowe w Szczecinie.