koncentrator kultury wyciskamy 100% kultury z kultury - wyciskaj z nami!

Na naszych stronach internetowych stosujemy pliki cookies.

Korzystając z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień przeglądarki
wyrażasz zgodę na stosowanie plików cookies zgodnie z  Polityką Prywatności.

» ROZUMIEM I AKCEPTUJĘ
KLIMT Wrocław
zmodyfikowano  12 lat temu

Srebrna Biblioteka i inne cymelia królewieckie

Toruń »
CO było GRANE - ARCHIWALNE TERMINY » » 22 064 wyświetleń od 1 stycznia 2007
  • od: 17 maja 2005, wtorek
    do: 24 maja 2005, wtorek

w zbiorach Zamku Królewskiego Na Wawelu

Srebrna Biblioteka to 27 luterańskich druków o treści religijnej oraz jeden rękopis, oprawione pomiędzy 1550 a 1562 rokiem w srebrne okładziny. Blachy zdobione są dekoracją, której wysoki poziom artystyczny zapewnił kolekcji rangę jednego z najcenniejszych zabytków złotnictwa epoki renesansu. W swoim pierwotnym kształcie liczyła 20 woluminów, jednak znamy losy tylko piętnastu. Dwanaście przechowywanych jest w Toruniu, jedna w Bibliotece Narodowej w Warszawie, jedna w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu (oprawa niekompletna) i jedna w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Pięć opraw zaginęło.

Każda z opraw składa się z dwu desek dębowych, na które nałożono srebrne blachy o grubości 1-3 mm. Ciężar poszczególnych opraw wraz z drukiem waha się od 2,14 do 5,37 kilograma!

Oprawy wyszły spod ręki mistrzów złotniczych: Pawła Hoffmanna, Hieronima Köslera, Gerarda Lentza, Krzysztofa Rittera Starszego, Korneliusza Vorwenda; kilku nie udało się zidentyfikować. Płaszczyzny okładzin, jak również nałożonych na nie plakiet, zdobione są scenami zaczerpniętymi ze Starego i Nowego Testamentu oraz ornamentem. Z przedstawień świeckich zwracają uwagę wizerunki fundatorów kolekcji: księcia Albrechta i jego żony Anny Marii.

Książę Albrecht Hohenzollern (1490-1568) w wieku 21 lat został wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego, a po złożeniu hołdu lennego swemu wujowi Zygmuntowi Staremu, władcą pierwszego na świecie państwa luterańskiego. Za jego panowania Królewiec stał się jedną z intelektualnych i kulturalnych stolic europejskich. Albrecht sprowadził na dwór uczonych, humanistów i artystów. Wraz z nimi zawitali do Królewca typografowie, którzy rozpoczęli druk książek po niemiecku, polsku, litewsku oraz staroprusku. Książę planował założenie uniwersytetu i doprowadził do inauguracji w 1544 r. Akademii Królewieckiej nazywanej – od imienia fundatora – Albertyną. Dla jej potrzeb ufundował tzw. Bibliotheca Nova zwanej inaczej Zamkową (Schlossbibliothek). Prywatna biblioteka księcia (tzw. Kammerbibliothek), oprócz srebrnych opraw, zawierała szereg średniowiecznych rękopisów, w tym bogato iluminowaną krzyżacką Apokalipsę Heinricha von Heslera (na zdjęciach obok) z pocz. XIV w. oraz modlitewnik księżnej Doroty (pierwszej żony księcia Albrechta) w unikalnej oprawie sakwowej.

Obok tych arcydzieł, na ekspozycji będzie można zobaczyć także rzadkie inkunabuły (druki sprzed 1500 r.), jak 'Passien-Buchlein" wydany w 1492 w malborskiej drukarni, pierwszą edycję Kroniki Macieja z Miechowa ("Chronica Polonorum", Kraków 1519) oraz dwa pierwsze wydania De revolutionibus orbium (Norymberga 1543 i Bazylea 1566) najsłynniejszego dzieła Patrona toruńskiej uczelni - Mikołaja Kopernika. Wśród blisko pięćdziesięciu wystawionych cymeliów skromną formy wyróżniać się będzie jeden z dwóch znanych egzemplarzy pierwszej drukowanej książki w języku litewskim -"Katekizmas" (Catechismus), opracowanej przez Martynasa Mażvydasa i wydanej w 1547 roku w Królewcu. Przepychem sztuki wschodu zachwyci Dywan (na zdjęciu obok) Hafeza (Szamsuddin Mohammad Hafez, 1320-1390) – perski, XVI-wieczny rękopis bogato iluminowany oraz ilustrowany miniaturami.

Kolekcję królewiecką jeszcze w 1942 r. można było oglądać na stałej wystawie w Królewcu. Dopiero zmiana sytuacji militarnej na froncie wschodnim w 1944 r., zmusiła dyrekcję Państwowej i Uniwersyteckiej Biblioteki (spatkobiorczyni biblioteki książęcej) do ewakuacji najcenniejszych zbiorów na teren Warmii i Mazur. Cały zbiór stałej wystawy, został ukryty w majątku Karwinden (dzisiaj Karwiny), siedzibie rodowej Dohnów. Zamek w Królewcu wraz ze starym miastem został w sierpniu 1944 r. podczas nocnych nalotów lotnictwa brytyjskiego obrócony w ruinę. W 1945 r. północna część dawnych Prus Wschodnich przypadła Rosji. Pozostałą inkorporowała Polska. Köningsberg, decyzją władz radzieckich nazwany Kaliningradem, znalazł się po stronie rosyjskiej, skarby biblioteki królewieckiej – w Karwinach, po stronie polskiej. W pierwszych miesiącach po wojnie polskie Ministerstwo Oświaty dało kilku bibliotekom prawo zwożenia książek ze wskazanych miejscowości dawnych Prus Wschodnich. Takie zezwolenie otrzymały również władze nowo powołanego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

W 60. rocznicę powstania pragniemy w pełni zaprezentować skarby, które w wyniku zawirowań II wojny światowej trafiły do Torunia, miasta, które w tejże wojnie straciło szereg swoich najcenniejszych dzieł sztuki.

zmodyfikowano  12 lat temu
przewiń ekran do początku stronyprzewiń ekran do początku strony

Wybierz kasę biletową:

ZAMKNIJ